Türkiye’nin makro ekonomik cephesinde en önemli iki sorunu; kuşkusuz işsizlik ile üretemememek ve ürettiğini satamamak yani durgunluk.
Artık bugünlere nasıl geldiğimizin nedenlerini yazmanın söze de öze de faydası yok. Çoğu kimse, hangi zamanda hangi tedbirler alınamadığı için sıkıntıların çoğaldığının farkında.
Neyin, niçin olmadığının zamanı geçti ama krize karşı alınan önlemlerin nasıl etkili olabileceğini doğru değerlendirmenin tam zamanı…
***
Hükümet, faturasını 36,3 milyar TL olarak açıkladığı 53 tedbir aldığını belirtiyor. İşte bu 53 tedbirin kime nasıl fayda sağladığını, Türkiye’nin masaya iyi yatırması gerekiyor.
Yoksa sıradan, kriz olmasaydı da yapılması gereken önlemlere paket süsü vererek ambalajlamak kamuoyunu kısa süre için rahatlatır ancak eğer beklenen ivme etkisi yaratılamazsa, güvensizlik duygusunu katlar. En azından 2009’un sonuna kadar olan süreci çok daha sancılı kılar.
6 paket açıklanmış oldu.
İçerisinde önemli uygulamalar olmakla birlikte bu paketler sokağa yansıyan çözümleri üretmekte geç ya da sınırlı kaldı…
İktidarın ekonomi aktörleri de yeterli etki yaratılamadığının farkındalar ki üretimi ve istihdamı canlandırmak için asıl ivmeyi, bu paketlerin tamamen dışında, sokakları süpürtmekte buldular.
Siz kalkın 36.3 milyar TL’lik paket açıklayın ama sokağa çare,; sokağı temizlemekten gelsin.
Hükümetin, çevre düzenleme, ağaç dikmek, temizlik, bakım onarım yapmaları için 500 bin kişiye iş imkanı sağlayacağı söyleniyor.
Bunca paketin ardından sonunda Hükümet bir anlamda sokağa inmeye mecbur kaldı.
Sokak temizleyerek 500 bin kişiye iş imkanı yaratılacağı muştusu kulaklarda çınlama yapsa da düşündürmesi gereken soru işaretleri var..
500 bin kişiye bu imkanı sağlayacaksınız, bu insanları nasıl, hangi planlamayla çalıştıracaksınız, sosyal güvenlik sistemiyle ilişkilerini nasıl kuracaksınız ve en zoru; süre bitiminde bu kişilerin taleplerini nasıl karşılayacaksınız ?
Tabii bir ara dağıtılacağı dile getirilen “500 liralık çeklerin” akibeti ortada.
Küresel krizin etkisi geçinceye kadar sokağı oyalamak adına “bir dahi!”nin oyununa gelmek de mümkün…
Aslında açıklanan paketlerin özünde sorun, “ güven ve umudu” tetikler yanların zayıf kalmasındaydı. Yoksa açıkça dile getirmek gekir ki; bu tedbirlerin içinde kadın ve gençlere yönelik istihdam indirimleri , ihracat kredilerinin artırılması, kısa çalışma ödeneği ve son olarak dile getirilen Kredi garanti fonu ekonomiyi güçlendirecek adımlardır.
Ancak işsizlikte ve küçülmede tarihi rekorların kırıldığı bir süreçte teşviğe değil, kaldıraça ihtiyacınız olur.
Ayrıca teşvik diye lanse edilenlerin arasından cımbızla çekeceğiniz üç beş gerçekçi uygulamada ise işleyişte birçok aksaklık ya da yetersizlikler sözkonusu. Örneğin, kısa çalışma ödeneği. Henüz bu uygulamanın kaç firmayı kapsadığını, kimlerin yararlandığını net olarak göremiyoruz. Ancak birçok firmanın hayal kırıklığı yaşadığını söylemek mümkün. Tüm koşullar yerinde olsa dahi firmalara kısa çalışma ödeneği verilmiyor ya da yasaya aykırı gerekçelerle başvurular reddedilebiliyor.
Diğer kritik değerdeki önlem ise Kredi Garanti Fonu… IMF kredisinin bir kısmını da, Türk bankalarındaki KOBİ kredilerinin yeniden yapılandırılmasında (Kredi Garanti Fonu) yüzde 60’lık garantörlüğü için kullanılması sözkonusu ki, ciddi katkı yaratabilir. Bankalar KOBİ kredilerinde riskin anlamlı bir bölümünün Hazine tarafından karşılanmasından mutlu olacaklardır. KOBİ’lerin bugün kredi kullanmakta önlerindeki en aşılamaz yan olan teminat sorunları konusunda soluk aldırabilir. Tabii henüz bu konunu detayları dahi ortada yok.
***
Sonuçta dünyanın milyar dolarlık önlem paketleri hazırladığı süreçte, yaklaşık 3 aylık gecikmeyle ortaya konulan bu önlemlerin ivme etkisi yaratamayacakları açıktı .
Ve geldik bugüne…
53 önlem alındı finans kesimi daha net çareler üretilmesini bekliyor
53 önlem alındı reel sektör hala işveren prim yükünün indirilmesini bekliyor
53 önlem alındı hala sektörel, bölgesel teşvikler bekleniyor
ve
53 önlem alındı, sokaktaki işsizler artık sokakları süpürmeyi bekliyor.
Belki şöyle demek mümkün; deneme, yanılma yöntemiyle alınan önlemlerin sonu artık sokakta…
