Düşük omega-3 endeksinin (O-3E) erken ölümü tahmin etmede sigara içmek kadar belirleyici bir parametre olduğu tespit edildi.
Dünyanın en uzun soluklu çalışmalarından biri olan Framingham Study verilerinin analiziyle gerçekleştirilen bu araştırma American Journal of Clinical Nutrition‘da yayımlandı. 1
Yağ asitleri ölçümleri ve ilgili temel klinik değişkenleri bilinen ve başlangıçta kalp hastalıkları bulunmayan 2240 katılımcı 11 sene takip edildi.
Kalp-damar hastalıkları (KDH) riskini belirleyen yaş, cinsiyet, sigara, hipertansiyon tedavisi, diyabet, sistolik kan basıncı, total kolesterol, HDL kolesterolden oluşan sekiz standart risk faktörü ile çeşitli yağ asidi ölçümleri değerlendirildi.
Standart risk faktörleri ve 28 yağ asidi ölçümü ile tüm sebeplere bağlı ölüm arasındaki münasebet değerlendirdikten ve yaş ve cinsiyete göre ayarlandıktan sonra, sonuçlar tüm sebeplere bağlı ölümleri tahmin etmede omega-3 endeksi dâhil 28 yağ asidi ölçümünden dördünün en az O-3E kadar iyi olduğunu gösterdi.
Ek olarak, dört yağ asidi ölçümü yanı sıra sigara ve diyabet ihtiva eden bir model, yağ asidi ölçümlerinden veya tek başına sigara içme ve diyabetten önemli ölçüde daha yüksek bir ölüm belirleyicisi olarak öne çıktı.
Bu sonuçlara göre, 60’lı yaşlarının ortalarında olanlarda eritrosit (kırmızı kan hücresi) yağ asidi değerlerinin, 11 sene içindeki ölüm riskini standart risk faktörleri gibi belirleyebildiği söylenebilir:
Kırmızı kan hücresi zarlarında omega 3 yağ asitleri düşük olan kişilerde kardiyovasküler hastalık riski artıyor, hayatta kalma süreleri kısalıyor.
Araştırmacıların, herhangi yağ asitleri temelli bir ölçümün iyi bilinen standart risk faktörleri kadar belirleyici olmasını beklemediklerini de hatırlatalım.
Ortalama 7,3 sene takip edilen Framingham Offspring Kohortuna dâhil 2 bin 500 katılımcıyı ihtiva eden bir araştırmada da kırmızı kan hücreleri temel EPA + DHA muhtevasını gösteren omega-3 endeksi (O-3E), tüm sebeplere bağlı ölüm riski ile anlamlı ve ters ilişkili bulunmuştu. 2
En yüksek O-3E değerlerine sahip bireylerin, en düşük O-3E değerlerine sahip olanlara kıyasla takip yıllarında ölüm ihtimali yüzde 33 daha düşük idi.
Benzer münasebetler Women’s Health Initiative Memory Study, Heart and Soul Study ve Ludwigshafen Risk and Cardiovascular Health Study çalışmalarında da görülmüştür.
Omega-3 endeksi (O-3E) nedir?
Omega-3 endeksi (O-3E), kırmızı kan hücresi zarlarındaki EPA ve DHA miktarını gösterir ve omega-3 durumunun bir belirtecidir.
İdeal O-3E yüzde 8 veya daha yüksektir, yüzde 4-8 arası ara değerler ve yüzde 4 ve altı ise düşük değerler olarak kabul edilir.
ABD’lilerin çoğunda O-3E 4’ün altındadır ve dolayısıyla da erken ölüm riskleri yüksektir.
Japonya gibi O-3E’nin yüzde 8’in üzerinde olduğu bir ülkede beklenen hayat süresi bu endeksin düşük olduğu ABD’den 5 sene fazladır.
Buna göre O-3E’nin artırılmasının hayatı uzatması beklenir.
65 yaşında sigara içen birinin ömrü sigara içmeyen birine göre 4 sene kısa olacaktır ki bu da düşük ve yüksek O-3E’ ne sahip olmakla eşdeğer bir yaşam kısalmasıdır.
KDH riskini ve total ölüm oranı ile en belirgin şekilde ilişkili olan yağ asitleri yağlı balıklarda ve besin desteklerinde bulunan omega-3 yağ asitleri, EPA ve DHA’dır.
Gelelim neticeye
Bu araştırmaya bakıp da omega-3 destekleri alarak ölüm riskini azaltılabileceği kanaatine varmak bana göre doğru değildir.
Asıl mühim olan adam gibi beslenme, düzenli fiziki aktivite, yeterli ve kaliteli uyku, huzur, sigara-alkol kullanmamak gibi sağlıklı hayat tarzının tüm unsurlarını yerine getirmektir.
Omega-3 endeksini yükseltmenin doğru yolu ise balık yağı hapı içmek değil, başta balıklar ve deniz ürünleri olmak üzere omega-3 yağ asitlerinden zengin besinleri yeteri kadar tüketmektir.
Balık mevsimi başladı, paranızı balık yağı haplarına değil taze deniz balıklarına harcayın.
Kaynaklar:
1. https://academic.oup.com/ajcn/advance-article-abstract/doi/10.1093/ajcn/nqab195/6301120
2. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29559306/
Makale adı: Using an erythrocyte fatty acid fingerprint to predict risk of all-cause mortality: the Framingham Offspring Cohort
