Dikkat: Yazının sonunda ek var!
***
Gökhan Hotamışlıgil Nature’ de yayınlanan “SARS-CoV-2 is associated with changes in brain structure in UK Biobank” başlıklı makaleyi şu tivitle yorumluyordu (1):
“SARS-CoV-2 enfeksiyonu sonrası insan beyin yapısında meydana gelen olumsuz değişiklikleri bildiren önemli bir çalışma. Korunmanın ve aşıların önemini bir kez daha vurgulayan veriler.”
Bu sözlerinden, tivitini araştırmayı okumadan yazdığı ya da okuyup manipülasyona yeltendiği kanaatine vararak bunu kendisine bir e-posta ile de bildirdim. (Tabii ki cevap vermedi).
Araştırmanın erişebildiğim özetini okudum:
BİR: Araştırma, yüzde 96′ sı Kovid’ i hafif atlatanlar üzerinde yapılmış olduğuna göre, 4 hatta 5 aşısı olup da gene de Kovid’ e yakalananlarda da benzer bir durum ortaya çıkabilir. Aşılar, enfeksiyon ve bulaşmayı kesin olarak önlemiyor ve tıpkı bu araştırmadaki aşısızlar gibi hastalığı hafif belirtilerle atlatıyor.
İKİ: Araştırmacılar, “bu zararlı etkinin kısmen tersine çevrilebileceği veya bu etkilerin uzun vadede devam edip etmeyeceği ek takip ile araştırılmaya devam etmektedir” dediklerine göre bu çalışmaya dayanarak kesin bir kanaate varmak doğru olamaz. Bu değişiklikler hakikaten hafif Kovid’e bağlı olsa bile bunların kalıcı mı olduğu, gerileme veya ilerleme gösterip göstermeyecekleri belli değildir.
ÜÇ: Sadece korkunun bile beyinde bir takım değişiklikler yaratabileceği biliniyor (2). Test pozitif olanların enfeksiyonla alakalı önemli şikayetleri olmasa bile ruhsal durumları çok ciddi etkilenmiş de olabilir.
DÖRT: Bu araştırmadan aşıların önemine dair bir netice çıkarılamaz. Aşılılar hakkında fikir beyan etmek için onlar üzerinde de bir çalışma yapılması gerekir; kim bilir belki daha vahim bir durumla da karşılaşılabilir.
BEŞ: Hastaların takipleri gibi klinikleri hakkında da ayrıntılı bilgi olmaması çok büyük bir eksiktir.
Araştırmanın özeti:
Araştırma, 51-81 yaş arası 785 UK Biobank katılımcısı üzerinde yapıldı.
Bunlar içinde yüzde 96’ sı hastalığı hafif geçiren 401 Kovid vakasının 141 gün arayla elde edilen beyin taramaları, Kovid teşhisi olmayan 384 kontrol vakasınınkiyle karşılaştırıldı.
Enfeksiyon öncesi görüntüleme verilerinin mevcudiyeti, önceden var olan risk faktörlerinin hastalık etkileri olarak yanlış yorumlanma olasılığını azaltıyordu.
İki grup arasında bulunan farklar:
1.Orbitofrontal korteks ve parahipokampal girusta gri madde kalınlığında ve doku kontrastında daha fazla azalma
2.Primer olfaktör kortekse fonksiyonel olarak bağlı bölgelerde doku hasarı belirteçlerinde daha fazla değişiklik
3.Beyin boyutunda global daha fazla azalma.
Enfekte olmuş katılımcılar ayrıca iki zaman noktası arasında ortalama olarak daha büyük bilişsel düşüş gösterdi.
Daha da önemlisi, bu görüntüleme ve bilişsel boylamsal etkiler, hastaneye kaldırılan 15 vaka hariç tutulduktan sonra hâlâ görülüyordu.
Bu esas olarak limbik beyin görüntüleme sonuçları, hastalığın koku alma yolları yoluyla dejeneratif yayılmasının, nöroinflamatuar olayların veya anosmiye bağlı duyusal girdi kaybının in vivo ayırt edici işaretleri olabilir.
Bu zararlı etkinin kısmen tersine çevrilebileceği veya bu etkilerin uzun vadede devam edip etmeyeceği ek takip ile araştırılmaya devam etmektedir.
Gelelim neticeye
Çeşitli tenkit edilebilecek hususları olan bir çalışmadan kesin sonuçlar çıkarmak, bunu “korkutma” maksadıyla kullanmak, alakası olmadığı halde “aşılara methiyeler” düzmek bilim adamlarına yakışmaz.
Üstelik de böyle bir yaklaşım sadece kendi şahıslarına karşı değil genel manada bilime de güvensizlik yaratır.
Hele de aşılı olup da Kovid’ e yakalananlarda da benzer değişiklik olduğu gösterilirse kendi ayaklarına sıkmış olabilirler.
Kaynaklar:
1. https://twitter.com/ghotamis/status/1500896279701901317?s=20&t=JTxKir75AYFxjOP-znid8w
2. https://www.nature.com/articles/s41586-022-04569-5
Makale adı: SARS-CoV-2 is associated with changes in brain structure in UK Biobank
3. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34174028/
Makale adı: When Fear Shrinks the Brain: A Computational Model of the Effects of Posttraumatic Stress on Hippocampal Volume.
***
BBC’ nin haberi:
İngiltere’de yapılan yeni bir araştırma, Covid-19 virüsünün beynin kısmen de olsa küçülmesine yol açabileceğini ortaya koydu.
Covid’den önce ve sonra çekilen beyin MR’larını (manyetik rezonans görüntüleme) karşılaştıran bilim insanları, beynin toplamda yüzde 0,2 ila yüzde 2 oranında küçüldüğünü gözlemledi.
Hastalığı hafif geçirenlerde dahi, beynin koku ve hafıza ile ilgili kısımlarında gri maddenin azaldığı görüldü.
Gri madde, bellek ve karar verme gibi işlevler için de kilit bir yapı.
İngiltere’nin önde gelen üniversitelerinden Oxford’ın araştırması, bilim dergisi Nature’da yayımlandı.
Araştırmacılar, İngiltere’de genetik çalışmalar yürüten UK Biobank projesinin son 15 yılda sağlık takibini yaptığı 500 bin kişinin tarama görüntülerini inceledi.
Böylece Covid pandemisinden önce çekilmiş taramaları da dikkate alabildikleri gibi, virüsün uzun vadede sağlığı nasıl etkilediğini hesaba katmayı amaçladılar.
Beyin karmaşık zihinsel işlevlerde zorlanabiliyor
Araştırma için;
- Yüzde 96’sı Covid’i hafif geçiren 401 katılımcının hastalığa yakalandıktan ortalama 4,5 ay sonraki beyin taramaları ile,
- Covid’e daha önce hiç yakalanmamış 384 katılımcının taramaları incelendi
Araştırmaya göre;
- Virüse yakalananlarda, beynin toplam boyutu yüzde 0.2 ile yüzde 2 arasında daralıyor
- Beynin koku alma ve hafıza ile ilgili kısımlarında gri maddede azalma görüldü.
- Covid’i atlatanlarda, zihnin karmaşık görevleri yerine getirmede zorlandığı dikkat çekti.
Beyin ‘kendini iyileştirebilir’
Araştırmacılar, beyindeki bu değişimlerin kalıcı olup olmadığına dair verilere sahip değil.
Öte yandan, beynin iyileşme potansiyeli olduğu görüşündeler.
Araştırma raporunun baş yazarı Oxford Üniversitesi’nden Prof. Gwenaelle Douaud, “Araştırma için büyük oranda, hafif enfeksiyonlara odaklandık ve virüse yakalanmamış olanlar ile karşılaştırıldığında, beyinlerinin ne kadar değiştiğini görmek sürpriz oldu” dedi.
Beynin esnek bir yapıya sahip olduğuna, yani kendini iyileştirebileceğine dikkat çeken Prof. Douaud, “Zamanla enfeksiyonun zararlı etkilerinin azalması ihtimali yüksek” diye de ekledi.
Gri maddedeki azalma en çok, beynin koku alma işlevinin gerçekleştiği kısmında görüldü.
Virüsün doğrudan bu bölgeyi hedef aldığı ise kanıtlanmış değil.
Covid nedeniyle koku kaybı yaşayanların bu kısmı daha az kullanması sonucu da hücre ölümü gerçekleşiyor olabilir.
Araştırma için çekilen MR görüntüleri, orijinal Covid virüsünün ve virüsün Alpha varyantının baskın olduğu, koku ve tat kaybının da başlıca semptomlardan olduğu dönemde çekildi.
Virüsün yeni varyantı olan Omicron’da ise, bu semptomlarda kayda değer bir düşüş var.
University College London’daki Nöroloji Enstitüsü’nden Prof. Werring, beyindeki bu değişimlerde başka sağlıksal unsurların rol oynuyor olabileceğini kaydediyor.
“Bilişsel işlevlerde görülen hafif değişikliklerin beynin günlük işlevlerini nasıl etkilediği net değil” diyen Werring, bu değişimlerin virüse yakalanan her insanda görülmediğinin de altını çiziyor.
Kaynak: https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-60661850
***
EK 1 (11.3.2022): ESAT RLOADED “Bahsettiği araştırmanın linki aşağıda. Hepi topu 1 sayfalık bir yazıdan bahsediyor. Hiçbir detay yok, 384 kişiden oluşan ve öyküsüne dair hiçbir şey bilmediğimiz adamlar dışında kontrol grubu bile yok. Ki onların verileri de durumun abartısını gösteriyor.”
