“Yaranın yerini sorsalar gösteremezsin ama dinlediğin şarkılar ve türküler, gözleri kapalı buluyor yarayı…”
XXX
Bodrum’a geçtiğimiz aylarda yolumuz düştü. Yalıkavak semti kıyısında Halil Efe ile Gülsüm’ün aşklarını yansıtan anıtı inceledik. Ünlü “Çökertme” türküsüne konu olan Halil Efe ile Çakır Gülsüm‘ün trajik aşk öyküsünü, internet ortamında içselleştirerek oddum! Bitez Yalısı’na gelen yerli ve yabancı tatilcilere “Halil ile Gülsüm’ün öyküsü” ilginç gelmektedir. Buyurunuz edindiklerimi birlikte okuyalım.
(https://www.bodrumkapak.com/2020/07/19/halil-ile-gulsumun-hikayesi/ )
***
Türküde adı geçen Gülsüm, 1889-1908 yıllarında “Çerkez Kaymakam” olarak bilinen Ömer Hulusi Lütfü beyin evinde hizmetçilik yapıyor. Lütfü Bey’in kolcularından İbrahim Çavuş da Gülsüm’ü kendine ikinci eş olarak alıyor. Buna gönlü razı olmayan İbrahim Çavuş’un arkadaşı Halil Efe, Gülsüm’ü alıp dağa kaçırıyor. Yaşananları hazmedemeyen Çerkez Kaymakam, İbrahim Çavuş ile diğer kolcularını toplayıp ikilinin peşine düşüyor.
Bu süreçte Halil Efe de çakır mavi gözleriyle ünlü Gülsüm’ün büyüsüne kapılıp âşık oluyor. Halil ile Gülsüm, Yalıkavak’taki ‘Çökertme’ sahilinden adalara kaçmayı planlıyor, Rum denizci Kostapao ve gemicisini rehin alıp yola çıkıyorlar. Kostapao, teknesiyle Aspat beldesi açıklarında ilerlerken, Halil Efe ile Gülsüm’ün içeceklerine ilaç koyup bayıltıyor. Yardımcısı da karaya çıkıp Çerkez Kaymakam’a Halil ve Gülsüm’ün Bitez kıyısındaki teknede olduğunu ihbar ediyor. Bunun üzerine kolcular tekneye ateş açıyor. Kendisi de ateş altında kalan Kostapao demir alıp kaçıyor ama açıkta yakalandığı muhafaza teknesinden açılan ikinci ateşte Hali Efe ağır yaralanıyor. Halil Efe yaralı halde getirildiği Bodrum meydanında bir süre aç susuz bırakılıyor, yine ölmeyince kolcular tarafından boğularak öldürülüyor. ‘Çökertme türküsü’ de bu trajik öykünün ardından ortaya çıkıyor.
Çakır Gülsüm ise bir süre yalnız kaldıktan sonra Bodrumlu Ali Galem adında biriyle birlikte yaşıyor ancak Halil Efe’nin aşkını yüreğinden koparamıyor ve ayrılıyor. Güzelliğiyle ünlü Hevse olarak da bilinen Çakır Gülsüm, uzun yıllar dönemin Bodrum Belediye Başkanı Derviş Görgün’ün himayesinde yaşadığı tek katlı evinde ve tek başına yaşama gözlerini yumuyor!
Bodrum Yalıkavak Marina yakınlarında Halil Efe ile Çakır Gülsüm’ün görkemli anıtları, dimdik duruyor ve gelenlere acı acı gülümsüyor! Oraya yolu düşenler, Fotoğraf görüntüsü vermeden ayrılmıyorlar.
Çökertme’den Çıktım da Halil’im
Muğla/Bodrum-Rüştü Gür-Muzaffer Sarısözen
Çökertme’den Çıktım (Da Halil’im Aman) Başım Selâmet,
Bitez De Yalısına Varmadan (Halil’im Aman) Koptu Kıyamet.
Arkadaşım İbram Çavuş Allah’ıma Emanet,
Burası Da Aspat Değil Halil’im Aman Bitez Yalısı,
Ciğerime Ateş Saldı, Telli Kursun Yarası.
Güverte De Gezer İken (Aman) Kunduram Kaydı,
İpekli Mendilimi (Halil’im Aman) Örüzgâr Ald
Çakır Da Gözlü Gülsüm’ümü (Aman) Kolcular Aldı,
Burası Da Aspat Değil Halil’im Aman Bitez Yalısı,
Ciğerime Ateş Saldı, Telli Kursun Yarası.
Gidelim Halil’im Çökertme’ye varalım
Her tarafı kolcular sarmış nerelere kaçalım
Teslim olmayalım Halil’im aman kurşun sıkalım.
Burası Da Aspat Değil Halil’im Aman Bitez Yalısı,
Ciğerime Ateş Saldı, Telli Kursun Yarası.
*
