Yaz geldi. Şimdiden çalışanlar da izin planlamasını yapmaya başladı. Herkes kaç gün, nerede tatil yapacağını düşünüyor. İzin dönemi olunca okurlarımızın da izin soruları elbette artıyor. Bugün özellikle çok bilinmeyen iki konuyu gündeme almak istedik.
Elbette izin süresi ne kadar fazla olursa, çalışanların memnuniyeti o kadar artıyor. İşten kimin kaç gün izin yapacağını belirlerken iki şeye bakılıyor; birincisi, işçinin o işyerindeki kıdemine, ikincisi de işçinin yaşı.
İş Kanunu kapsamına giren işyerlerinde çalışan işçiler işyerine girdiği günden başlayarak, deneme süresi de içinde olmak üzere en az bir yıl çalışmış olanlara işyerindeki kıdemlerine ve yaşlarına göre yıllık ücretli izin verilmektedir. 18 yaşından küçüklerle 50 yaşından büyüklerin önemli bir izin avantajı var.
Kim kaç yıl izin kullanıyor
İşçinin işyerine giriş tarihinden itibaren deneme süresi de dahil olmak üzere, her çalışma yılını tamamlaması halinde o yıla ilişkin ücretli izne hak kazanır. Uygulamada çok sıkça rastlanıldığı üzere, bir yıldan az süre için orantılı olarak yıllık ücretli izin hakkı doğmaz.
İşçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi, hizmet süresi;
a) Bir yıldan beş yıla kadar (beş yıl dahil) olanlara ondört günden,
b) Beş yıldan fazla onbeş yıldan az olanlara yirmi günden,
c) Onbeş yıl (dahil) ve daha fazla olanlara yirmialtı günden,
az olamayacaktır.
Ancak 18 ve daha küçük yaştaki işçilerle 50 ve daha yukarı yaştaki işçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi yirmi günden az olamaz. Yani, 50 yaşından büyük bir işçi bir yıllık kıdeme sahip olsa bile en az 20 gün yıllık izin kullanacak. Üstelik yıllık ücretli izin günlerinin hesabında izin süresine rastlayan ulusal bayram, hafta tatili ve genel tatil günleri izin süresinden sayılmayacak.
Örneğin, 45 yaşındaki bir işçi bir yılını doldurduğunda izin kullanmak istediğinde kendisine 14 gün izin verilmesi gerekiyor. Ancak 55 yaşındaki bir başka işçi aynı tarihte işe başlamış ve bir yılını doldurmuş ise bu sefer 14 gün değil, 20 gün izin kullanması gerekiyor.
İşyerlerinde cumartesi günü çalışılıp çalışılmamasının herhangi bir önemi bulunmamaktadır. Toplu iş sözleşmesi veya iş sözleşmelerinde aksine hüküm yoksa, cumartesi günleri yıllık izne dahil edilecek ve izinden düşülecektir.
İzin kullandırırken dikkat!
Yıllık izin süreleri iş sözleşmeleri ve toplu iş sözleşmeleri ile artırılabilir. Yıllık izin süreleri, tarafların anlaşması ile bir bölümü on günden aşağı olmamak üzere en çok üçe bölünebiliyor. Uygulamada izin kullananların 3-5 günlük dilimler halinde izin kullandırılması alışkanlığı olduğu görülüyor. Bu iş kanununa uygun bir düzenleme olmadığından iş müfettişleri tarafından yapılan denetimlerde eleştirilmektedir. Yıllık ücretli izinleri işyerinin kurulu bulunduğu yerden başka bir yerde geçirecek olanlara istemde bulunmaları ve bu hususu belgelemeleri koşulu ile gidiş ve dönüşlerinde yolda geçecek süreleri karşılamak üzere işveren toplam dört güne kadar ücretsiz yol izni vermek zorundadır.
İzin kurulu şart mı?
İşveren veya işveren vekilleri, izin kurulu veya bunun yerine danışmak suretiyle işyerinde yürütülen işlerin nitelik ve özelliklerine göre, yıllık ücretli izinlerin, her yılın belli bir döneminde veya dönemlerinde verileceğini tayin edebilir. Bunu işyerinde ilan eder.
Yıllık Ücretli İzin Yönetmeliği'nin 15. maddesi uyarınca, işçi sayısı 100 kişiden fazla olan işyerlerinde işveren veya işveren vekilini temsilen bir, işçileri temsilen iki kişi olmak üzere toplam üç kişiden oluşan izin kurulu kurulması gerekmektedir.
İşçi sayısı yüzden az olan işyerlerinde; izin kurulunun görevleri, işveren veya işveren vekili veya bunların görevlendireceği bir kişi ile işçilerin kendi aralarında seçecekleri bir temsilci tarafından yerine getirilir.
– İzin kurulunca hazırlanıp ilan edilecek çizelgede işçinin;
a) Adı soyadı,
b) Sicil numarası,
c) İşe giriş tarihi,
d) Yıllık izne hak kazandığı tarih,
e) İşyerindeki çalışma süresi,
f) İzin günleri sayısı,
g) Yol izni günleri sayısı,
h) İznin başlama tarihi,
ı) İznin sona ereceği tarih,
belirtilir. İzin kurulu kurmamanın herhangi bir cezası yoktur.
