İzinler işçi-işveren arasında sorun yaşanan konuların başında geliyor. Okurumuz Yakup Bey de diyor ki; "Ben bir iş yerine 08.02.2007'de girdim. 5 yıldan fazla oluyor. İş yeri iznin 20 güne uzamıyor diyor.
Ağustosta izne çıkacağım ne yapmam lazım?"
İşçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi, hizmet süresi ve yaşına bakılarak belirlenmektedir. Hizmet süresi;
a) Bir yıldan beş yıla kadar (beş yıl dahil) olanlara ondört günden,
b) Beş yıldan fazla onbeş yıldan az olanlara yirmi günden,
c) Onbeş yıl (dahil) ve daha fazla olanlara yirmialtı günden,
az olamayacaktır. Onsekiz ve daha küçük yaştaki işçilerle elli ve daha yukarı yaştaki işçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi yirmi günden az olamaz. 4857 sayılı İş Kanunu'nun 56. maddesine göre, yıllık ücretli izin günlerinin hesabında izin süresine rastlayan ulusal bayram ve genel tatiller ile hafta tatili günleri izin süresinden sayılmayacaktır.
Uygulamada özelikle 5. yıl izninin kaç gün olarak kullandırılacağı konusu tartışılmaktadır. İş Kanunu'nun 53. maddesinin (a) bendinde hizmet süresi "Bir yıldan beş yıla kadar (beş yıl dahil)" ibaresi kullanılırken, (b) bendinde "Beş yıldan fazla onbeş yıldan az" ibaresi kullanılmaktadır. Doğal olarak 5. yılın hangi bende girdiği konusunda anlaşmazlık olmaktadır. Kanun metninin açık ve anlaşılır olmamasından dolayı iki farklı görüş ortaya çıkmıştır. Bir görüşe göre,
– 53. maddenin metninden 5. yılın izninin (a) bendine dahil olduğu, yani 14 işgünü olduğu, diğer bir görüşe göre ise
– 53. maddenin metninden 5. yılın izninin (b) bendine dahil olduğu, yani 20 işgünü,
olduğu ileri sürülmektedir.
4857 sayılı İş Kanunu'nun 53/a. maddesinde "… beş yıla kadar.. (beş yıl dahil).." ifadesi yer almıştır. Bu ifadeden, 5. hizmet yılına karşılık gelen yıllık izin ücretinin 14 işgünü üzerinden ödenmesi gerektiği görüşü daha ağır basmaktadır. Ancak, İş Kanunu'nun 54. maddesinin "İşçi yukarıdaki fıkralar ve 55 inci madde hükümlerine göre hesaplanacak her hizmet yılına karşılık, yıllık iznini gelecek hizmet yılı içinde kullanır." hükmüne göre, işçi, yıllık ücretli iznini bir sonraki çalışma yılı içerisinde kullanılabilecektir.
Yani, 1. yılın izni 2. yılda, 2. yılın izni 3. yılda, 3. yılın izni 4. yılda, 4. yılın izni 5. yılda, 5. yılın izni 6. yılda kullanılacaktır. Başka bir ifadeyle, 5 yıldan fazla bir hizmet süresine karşılık, ancak 6. yılın izninin kullanıldığı 7. yıldan itibaren 20 işgünlük yıllık ücretli izin kullanılabilecektir.
Dolayısıyla 08.02.2007 yılında işe başlayan bir kişi, 08.02.2013 tarihinden sonra kullanacağı 6. yılın iznini 20 gün olarak kullanabilecektir.
Borçlar Kanunu ile yıllık izinler değişecek mi?
Bu köşeden zaman zaman bizim de dile getirdiğimiz ve 1 Temmuz 2012 tarihinde sessiz sedasız yürürlüğe girecek olan yeni Borçlar Kanunu ile çalışma hayatında işçi-işveren ilişkilerinde bir çok önemli değişiklikler getiriliyor.
Tabi, okurlarımızın da Borçlar Kanunu konusunda tereddütleri oluşmaya başladı. Okurumuz Sevgi Doğan, "Yeni Borçlar Kanunu'nun yürürlüğe gireceğini duyduk. Bizlerin yıllık izinlerinde bir değişiklik olacak mı?" diyor.
6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu 11.1.2011 tarihinde TBMM'de kabul edilmiş ve 4.2.2011 tarihli Resmi Gazete'de yayınlanmış olup kanunun yürürlüğe girişi 1.7.2012 tarihidir. 4857 sayılı İş Kanunu'nun kapsamı dışında kalan kişiler ve işler için (İş K m 4; m 10) işçi ve işveren ilişkileri Borçlar Kanunu'ndaki hükümlere göre belirlenmektedir. Ayrıca Borçlar Kanunu, İş Kanunu'nda hüküm olmayan hallerde, iş hukukunun da niteliğine uygun düştüğü ölçüde genel kanun nitelindeki uygulama alanı bulmakta ve İş Kanunu kapsamındaki işçiler bakımından ise boşlukları doldurucu işleve sahiptir.
İş Kanunu'nda yıllık izinler konusu düzenlenmiş olduğundan yeni Türk Borçlar Kanunu'nun yıllık izin hükümleri 4857 sayılı İş Kanunu kapsamındaki işçiler için uygulanmayacaktır. 4857 sayılı İş Kanunu'na tabi işçiler için 4857 sayılı Kanun'da yer alan yıllık izin hükümleri uygulanacaktır. Yeni Borçlar Kanunu'na göre; İşveren, en az bir yıl çalışmış olan işçilere yılda en az iki hafta ve onsekiz yaşından küçük işçiler ile elli yaşından büyük işçilere de en az üç hafta ücretli yıllık izin vermekle yükümlüdür. Yıllık ücretli izinler, kural olarak aralıksız biçimde verilir; ancak tarafların anlaşmasıyla ikiye bölünerek de kullanılabilir.
Sonuç olarak yeni Türk Borçlar Kanunu'nun yıllık izin hükümleri 4857 sayılı İş Kanunu kapsamındaki işçiler için uygulanmayacaktır.
