Sigortalıların ölümü halinde, hak sahibi olan eşi ve çocukları ile bazı şartların oluşması durumunda ana-babasına ölüm aylığı bağlanmaktadır. Hak sahiplerine ölüm sigortasından aylık bağlanmasında sigortalıların öldüğü tarihte geçerli olan mevzuat esas alınmaktadır.
Hak sahiplerinin ölüm aylığına hak kazanmasında sigortalı ve hak sahipleri açısından belirli nitelikteki şartların yerine gelmiş olması gerekir. Sigortalılar açısından aranan şart, belirli bir sigortalılık süresinin olması ve prim ödeme gün sayısının dolmasıdır.
5510 sayılı Kanun hükümlerine göre ölüm aylığı bağlanabilmesi için; sigortalının ölüm tarihinin 2008/Ekim ayı başından sonra olması ve en az 1800 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş veya 4-1/a bendi (SSK) kapsamında sigortalı sayılanlar için, her türlü borçlanma süreleri hariç en az 5 yıldan beri sigortalı bulunup, toplam 900 gün malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olması gerekmektedir. 2008/Ekim ayı başından önce vefat edenlere 5510 sayılı Kanuna göre değil, ölen sigortalının tabi olduğu sigorta kanunlarına göre aylık bağlanır.
***
5 yıl yetiyor
Ölüm aylığı bağlanabilmesi için sadece 4-1/a (SSK) sigortalıları için öngörülen her türlü borçlanma süreleri hariç en az 5 yıldan beri sigortalı bulunup, toplam 900 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olması şarttır. Gerek vefat eden sigortalı tarafından, gerekse hak sahipleri tarafından yapılan tüm borçlanmalar bu şartların oluşmasında dikkate alınmaz. Ancak 1/10/2008 tarihinden önce ölen sigortalıların 900 gün hesabında borçlanılan tüm süreler dikkate alınır. Yargıtay, SGK'nın aksine 5 yıl sigortalılık süresi bulunan sigortalının hak sahiplerinin 900 günden eksik kalan süreleri borçlanabileceğine hükmetmektedir.
Sigortalının ölüm tarihinin 2008/Ekim ayı başından önce olması durumunda, SSK, Bağ-Kur veya Emekli Sandığı kapsamından hak sahiplerine aylık bağlanması için farklı prim şartları var.
Özellikle belirtmeliyiz ki; sigortalının ölüm tarihinden önce en son hangi sigortalılığı var ise ölüm aylığı şartları da bu kapsama göre değerlendirilir. Örneğin 780 gün Bağ-Kur sigorta primi sonrası 150 gün SSK ödemesi olan ve sonrasında vefat eden hak sahiplerine aylık bağlanabilmesi için SSK şartlarına göre değerlendirme yapılır.
1 Ekim 2008 tarihinden önce vefat eden ve sigortalının son prim ödemesi SSK ise, ilk defa sigortalı olduğu tarih ile ölüm tarihi arasında 5 yıldan daha uzun bir süre geçmiş ve en az 900 gün prim ödemesi olmuş ise hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanır. Hak sahipleri gerek 5 yıl sigortalılık süresini gerekse 900 gün prim ödeme şartını borçlanma yoluyla da tamamlayabilir. Örneğin; 1 Ekim 2008 tarihinden önce ölen sigortalının sigortalılık süresi 4 yıl ve prim ödeme gün sayısı 510 gün ise hak sahipleri 1 yıl 1 ay borçlanma ile 5 yıl sigortalılık süresi ve 900 gün prim ödeme şartını tamamlayarak ölüm aylığına hak kazanabilir. Öyle ki; 2 yıl 6 ay ve üzeri askerlik yapan ve 1 gün SSK sigortalılığı olan kişinin ölümü 1 Ekim 2008 tarihi öncesi ise borçlanma ile 900 gün şartı oluşturulur ve hak sahipleri aylık almaya hak kazanır.
***
Bağ-Kur'lunun dul-yetim aylığı
1 Ekim 2008 tarihinden önce vefat eden ve sigortalının son prim ödemesi Bağ-Kur ise ölüm tarihine göre değişen bir prim şartı vardır. Buna göre;
-Ölüm tarihi 4 Ekim 2000 öncesi ise sigortalının 3 tam yıl yani 1080 gün prim ödemesinin olması hak sahiplerinin ölüm aylığına hak kazanması için yeterlidir.
-Ölüm 4 Ekim 2000 ila 7 Ağustos 2001 tarihleri arasında gerçekleşmiş ise sigortalının 5 tam yıl yani 1800 gün prim ödemesi yok ise hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanamaz.
-Ölüm 8 Ağustos 2001 ila 1 Ağustos 2003 tarihleri arasında vuku bulmuş ise bu kez hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanabilmesi için sigortalının en az 1080 gün prim ödemesinin olması gerekir.
-2 Ağustos 2003 tarihi ve sonrasında vefat eden sigortalının hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanabilmesi için sigortalının en az 1800 gün prim ödemiş olması şartı var. Hak sahipleri eksik kalan sürelerin tamamını veya ihtiyaç duydukları kısmını borçlanma yolu ile yerine getirebilir. Daha önce Bağ-Kur, aktif sigortalı olmayana borçlanma hakkı tanımaz ve sigortalıya borçlanma yapılabilecek sürenin tamamının borçlanmasını dayatır idi. Üç kurumun SGK çatısı altında birleşmesi ve 5510 sayılı Kanunun yürürlüğe girmesi ile birlikte sigortalı ve hak sahipleri Bağ-Kur'un borçlanma zulmünden kurtulmuş oldu.
emur olduğu için 5434 sayılı Emekli Sandığı ile ilişkilendirilen sigortalının ölümü sonrası hak sahipleri ölüm aylığı bağlanabilmesi için sigortalının en az 1800 gün prim ödenmiş olması gerekir.
***
