Kamudaki taşeron işçilerinin kadroya alınmasına ilişkin Başbakan Prof. Dr. Ahmet Davutoğlu tarafından yapılan açıklama bir anda taşeron işçilerini büyük bir sevince boğdu. Bugün 10 soruda taşeron işçi konusunu yazalım istedik.
1- Taşeronluk nedir? Taşeronlukta sınırlar nasıldır?
Bir işverenden, işyerinde yürüttüğü mal veya hizmet üretimine ilişkin yardımcı işlerinde veya asıl işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde iş alan ve bu iş için görevlendirdiği işçilerini sadece bu işyerinde aldığı işte çalıştıran işverenlere alt işveren veya taşeron denilmektedir. İşletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işler dışında asıl iş bölünerek alt işverenlere verilemez. Çalışma hayatında günümüzde en çok sorun yaşanan konulardan birisi de alt işverenlik uygulamasıdır.
2- Taşeron işçisinden asıl işverenler de sorumlu olur mu?
Asıl işveren-alt işveren ilişkisi işveren, alt işverenin işçilerine karşı o işyeri ile ilgili olarak İş Kanunundan, iş sözleşmesinden veya alt işverenin taraf olduğu toplu iş sözleşmesinden doğan yükümlülüklerinden alt işveren ile birlikte sorumludur. Asıl işveren alt işveren ilişkisinin muvazaalı işleme dayandığı kabul edilerek alt işverenin işçileri başlangıçtan itibaren asıl işverenin işçisi sayılarak işlem görürler.
3- Özel sektör işyerlerindeki taşeron işçileri kadroya alınacak mı?
Sayın Başbakanın açıklamış olduğu düzenleme sadece kamu işyerlerindeki taşeron çalışanlarını ilgilendirmektedir. Özel sektör işyerleri bu kapsamda değildir.
4- Kamuda hangi işler taşeron işçisiyle yapılıyor?
Kamu kurum ve kuruluşlarında alt işveren veya taşeron olarak adlandırılan işyerleri, başta temizlik, güvenlik, sağlık personeli verilmesi, zabıta, hasta yönlendirme, bakım onarım elemanı, şoför, büro işleri, ahçı-garson işleri, hizmet elemanı gibi işlerde bir ihale veya pazarlık usulü iş yapan, eleman çalıştıran şirketlerdir.
5- Kamuya geçişlerde hangi tarih esas alınacak?
Hem 1 Kasım seçimleri öncesinde ve hem de 64. Hükümet Programında kamu kurumlarındaki alt işverenlik işleri çerçevesinde asıl işlerde çalışanların, kamuda istihdam edilmesine yönelik düzenleme yapılacağı belirtilmişti. Burada 1 Kasım tarihinden önce çalışmakta olanlar, özel sözleşmeli olarak aldıkları ücretle beraber çalıştıkları yerlerde çalışmaya devam edecekler. Yani, 1 Kasım tarihinden sonraki işlerde çalışan taşeron işçiler açısından bu yönde bir değişiklik olmasını beklemiyoruz.
6- Kaç kişi bu kapsamda kamuya geçecek?
Kamuda yaklaşık 720 bini aşkın taşeron işçisi çalışmakta olup, bunun da yaklaşık 150-200 bin kişisi asıl işlerde çalışmaktadır. Dolayısıyla hem asıl işlerde ve hem de yardımcı işlerde çalışan yaklaşık 720 bin işçi bu haktan yararlanacak. Bu şekilde kadroya alınacak işçiler, 12 ay boyunca ve tam zamanlı olarak çalışanlar olup emekli olana kadar çalıştırılacaklar. Emekliliğe hak kazananlar bu durumdan yararlanamayacak. 3 aylık veya 6 aylık bir çalışma dönemi için geçici çalıştırılan kişiler bundan faydalanamayacak.
7- Yardımcı işlerde çalışanlar da bu kapsama alınacak mı?
Sayın Başbakanımız AK Parti Grup Toplantısında yaptığı açıklamada, asıl işlerde çalışan taşeron işçilerle ilgili çalışmaların tamamlandığını ve bu kişilerin kamuya alınacağını belirterek, ister asıl iş olsun, ister yardımcı iş olsun, tüm taşeron işçilerinin kamuda aynı yerde sözleşmeli eleman olarak çalışmaya devam edeceklerini belirtti. Diğer bir deyişle, asıl işler dışındaki yardımcı işlerde çalışanlar da bu haktan yararlanacak.
8- Süreç nasıl işleyecek?
Kamuda hem asıl işler ve hem de yardımcı işlerde çalışan taşeron işçilerinin kadroya alınması yasal bir düzenleme yapılması gerekiyor. TBMM’de buna ilişkin yasa çalışmalarının birkaç ay içinde tamamlanması halinde taşeron işçiler özel sözleşmeli olarak aldıkları ücretle beraber aynı işyerinde çalışmaya devam edecekler. Kamuya geçişte kişinin mesleği ve kamu hizmetini yapabilmesi için gerekli bilgi ve donanıma sahip olup olmadığını belirlemeye yönelik her kurum hizmetin özelliğine göre sınav yapılacak. Ayrıca bu kişilerin güvenlik soruşturmaları da önemli olacak.
İleride bir kamu kurumu bu kapsama giren temizlik ve güvenlik personeline daha fazla ihtiyacı olduğunda ihale yoluyla hizmet alımı yapmasın, ihtiyacını bu sözleşmeli personel pozisyonundan karşılayacak. Çalışmak isteyen kişiler de bu düzenlemeden sonra doğrudan doğruya kamu idarelerine müracaat ederek bu sözleşmeli statü için belirlenen koşullara uygunsa orada çalışacak.
9- Kamuya geçecek işçilerin özlük hakları ve maaşları değişecek mi?
Bu düzenlemeyle kamuya geçecek taşeron işçilerinin maaş veya özlük hakları yönünde bir farklılık olması beklenmiyor. Taşeron işçiler yeni bir statü ile kadroya alınacaklar ve ‘özel sözleşmeli personel’ statüsü olacaklar. 3 yıl da bir sözleşme yenilecek. 3 yıllık arayla bu statüler yenilenecek. Kadroya alındıktan sonra üç yıl sonra sözleşmeler yenilecek. Bu kişiler devlet memuru kadrosuna alınmayacak, sadece özel sözleşmeli personel olacaklar. Aynı işte ve aynı özlük haklarıyla çalışmaya devam edilecek, maaş ve özlük hakları taşeron firmalar yerine kamu kurumları tarafından yerine getirilecektir.
10- Belediye ve özel idare işçileri nasıl olacak?
Belediye ve özel idarelerdeki taşeron işçiler için bu kurumların kuracağı şirketler aracılığıyla istihdam yapılması söz konusu olacak. Yani, Belediyeler ve İl Özel İdarelerde alt işverende çalışanlar bu idarelerin kuracağı kendi şirketlerinde istihdam edilecek. Bu durumda belediyedeki taşeron zabıta ve itfaiyeciler de belediyelerin kuracakları şirketlerin kadrosuna alınacak. Halihazırda bir belediye şirketinde çalışıyorsa kişi, zaten bugün var olmak istenen nokta sağlanmış olduğundan bunların durumlarında bir değişiklik olmayacak.
