Zatürree, günümüzde en gelişmiş ülkelerde bile, çeşitli mikroplara karşı uygulanan aşılara, düzinelerce antibiyotiğe, birçok yeni tanı yönteminin geliştirilmesine, hastane ve yoğun bakım olanaklarının çok artmasına rağmen gene de sık görülen ve ölümlere neden olan bir hastalıktır. Dünya Sağlık Örgütü’nün verilerine göre, dünyada her yıl 10 milyondan fazla çocuk önlenebilmesi mümkün olan beş hastalık yüzünden yaşamlarını yitirmektedir. Bunların %28’ inden sorumlu olan hastalık da solunum yolları enfeksiyonlarıdır. Dünyada her yıl, 5 yaşından küçük 2 milyon çocuk zatürree yüzünden ölmektedir.
Zatürree, ülkemiz için de çok önemli bir sağlık sorunudur. Sağlık Bakanlığının istatistiklerine göre, ülkemizde 1-4 yaş arasındaki çocuk ölümlerinin %40 kadarının nedeni de zatürreedir.
Zatürreenin nedeni 5 yaşından küçük olan çocuklarda daha çok virüslerdir. Bunlar içinde de kısaca RSV ismi verilen virüs en sık rastlanan zatürree etkenidir. Büyük çocuklardaki zatürreelerden ise bakteriler ve özellikle de pnömokoklar sorumludur.
Zatürree yılın her mevsiminde görülebilir, ama genel olarak kışın daha fazla rastlanır. Grip salgınları da zatürree riskini artırır.
ZATÜRREENİN YAŞI YOK
Zatürree, her yaşta görülebilen bir hastalık olmakla birlikte, bebek ve küçük çocuklarda daha sık rastlanır. Araştırmalara göre, her yıl 5 yaşın altındaki 1000 çocuktan 35’ i zatürree olurken, 20 yaşlarındaki 1000 gençten sadece 5’i bu hastalığa yakalanmaktadır.
RİSK FAKTÖRLERİ
Zatürree oluşumunu kolaylaştıran pek çok risk faktörü vardır. Düşük doğum tartısı, prematürelik, beslenme bozuklukları, yeterince anne sütü alınmaması, D vitamini eksikliği, sosyo-ekonomik düzeyin kötülüğü, evin kalabalık olması, çocuğun kreşe gitmesi, evde sigara içilmesi ve dış hava kirliliği, çocukta doğumsal kalp hastalığı, diyabet, böbrek hastalığı gibi bağışıklığı olumsuz etkileyen bazı hastalıkların olması, kızamık ve boğmaca gibi aşıların yapılmamış olması… bu risk faktörlerinin en önemlileridir.
ATEŞ, ÖKSÜRÜK VE SIK NEFES ALIP VERME
Küçük çocuklarda zatürree için tipik belirtiler, yüksek ateş, öksürük ve çocuğun sık sık nefes alıp vermesidir. Dakikada nefes alma sayısının 2 aydan küçük bebeklerde 60’dan, 12 aydan küçüklerde 50’den ve 12 aydan büyüklerde 40’dan fazla olması zatürreeyi düşündürmelidir.
Küçük çocuklarda, burun kanatlarının solunumla hareket etmesi, dudaklarda morarma, uyuklama ve nefes alırken kaburga aralıklarının içeriye doğru çekilmesi zatürreenin ağırlığını gösteren kriterlerdir.
Büyük çocukların zatürreesinin belirtileri ise erişkinlerdekine benzer. Üşüme ve titreme ile beraber ani ateş yüksekliği, nefes alırken göğüste ağrı, genel durumun kötülüğü… en sık rastlanan belirtilerdir.
TEDAVİDE GEÇ KALMAMALI
Zatürree mutlaka gecikilmeden tanı konması ve tedavisine başlanması gereken bir hastalıktır. Zatürreeye bağlı ölümlerin % 40’ının ilk 24 saatte olması, erken tedavinin ne kadar önemli olduğunu gösterir.
Zatürreede antibiyotik seçimi, çocuğun yaşı, hastalık belirtilerinin özellikleri ile muayene ve röntgen bulgularına dayanılarak yapılır.Bugün için elimizde hemen her bakteriye karşı etkili bir antibiyotik bulunmaktadır. Önemli olan, doğru antibiyotiğin seçilmesi, yeterli doz ve sürede kullanılmasıdır. Pahalı antibiyotik iyi antibiyotik demek değildir.
Öksürüğü hafifletici, ateş düşürücü, balgamı sulandıran ve çıkarılmasını kolaylaştıran ilaçlardan da yararlanılabilir. Nefes darlığı olanlarda ve yaşlılarda oksijen ve nefes açıcı ilaçlar da verilmelidir.
Gereksiz alınan antibiyotikler yüzünden birçok mikrobun o antibiyotiğe karşı direnç kazanmış olması tedavide başarısızlıklara yol açar. Bugün, dünyanın bir çok ülkesinde penisiline dirençli pnömokok türleri ortaya çıkmıştır.
