İKİ: Kardiyolog Dr. Murat Kınıkoğlu diyor ki (1):
“Dışardan yiyeceklerle aldığımız kolesterolün serum kolesterol seviyesini yükseltmenin dışında önemli bir etkisi de kolesterolün oksidasyonuna yani damarlar için zararlı hâle gelmesine neden olmasıdır.
Evet, sonuç olarak yumurta iyi kolesterolü artırıyor, HDL’ yi yükseltiyor ancak kötü kolesterolü iyi kolesterolden daha fazla yükseltiyor.
Bu yüzden de çalışmanın sonuç kısmında yumurtanın ve diğer kolesterol içeren hayvansal besinlerin azaltılması tavsiye ediliyor.
Yumurtanın faydalı mı yoksa zararlı mı olduğu konusundaki tartışmanın bir tarafında milyarlarca dolarlık bütçeleriyle yumurta üreticileri ve üreticilerin reklâm ve araştırmalara ayırdığı milyonlarca dolar var.
Öbür tarafta bilimsel gerçekleri bize göstermeye çalışan az sayıda bilim adamı var”.
Bu bir “meta-analiz” değil ancak “mevta-analiz” olabilir!
Şimdi gelin Kınıkoğlu’ nun ve kardiyoloji âleminin iddialarına kaynak olarak gösterdiği araştırmaya yakından bakalım (2):
BİR: Meta-analiz için 1974-1999 seneleri arasında gerçekleştirilen 222 çalışma olduğu tespit ediliyor ama bunların sadece 17’ si kriterlere uygun bulunuyor.
Kriterler de kriter olsa bari!
Meta-analiz için, 14 günden uzun süre devam eden, kolesterolün miktarı veya yumurtaların sayısı farklı diyet uygulanan ve HDL değerleri bildirilen, kontrol grubu bulunan çalışmalar aranıyor.
Bu 17 çalışmadaki denek sayısı ise sadece ve sadece 556 (yazı ile: beş yüz elli altı) !
Her birinde ortalama 32 kişi bulunduğu anlaşılan 17 araştırmaya tek tek yakından bakmak da ayrı bir şenlik olur ama kusura bakmayın o kadarına tahammül etmem mümkün değil.
Tüm dünyaya mesaj vermek için 556 kişi üzerinde gerçekleştirilen bu dandik meta-analizi delil olarak sunmak “yakışık almıyor”.
Bu bir “meta-analiz” değil ancak “mevta-analiz” olabilir!
***
Meta-analizin sıradanı bile on binlerce hatta yüz binlerce kişiyi kapsar
Meta-analiz dendiği zaman ve hele de bunun sonuçlarından tüm insanlara bir mesaj verilecekse en azından on binlerce hatta yüz binlerce insan üzerinde gerçekleştirilen araştırmaların değerlendirilmesi gerekir.
Gelin, bu “mevta-analizin” yayınlandığı tıp dergisindeki başka bir meta-analize göz atalım da durum daha iyi anlaşılsın!
Araştırmanın adı “Kardiyo-vasküler hastalık ve diyabet riskinin yumurta tüketimiyle ilişkisi: Sistematik değerlendirme ve meta-analiz”(3):
Bu meta-analiz, katılımcılarının sayısı 1600-90735 arasında, takip süresi ise 5.8-20 sene arasında değişen 16 çalışmadaki birbirinden bağımsız 22 kohort üzerinde gerçekleştiriliyor.
Birinde toplam “556 kişi” diğerinde ise “600 bin kişi” değerlendiriliyor, birinde takip süresi “14 günle” başlıyor diğerinde “5.8 seneyle”!
Arada “bin mislinden fazla” fark var.
Yumurta hangi kolesterolü ne kadar artırıyor?
Kınıkoğlu’ nun delil gösterdiği araştırmada varılan sonuç şu (2):
“Diyete yumurtadan günde 100 mg kolesterol eklenmesi LDL kolesterolü %1.9 mg, HDL-kolesterolü %0.3 mg; total kolesterolün HDL-kolesterole oranını ise 0.002 birim artırıyor”.
Kim bilir hangi şartlarda nasıl yapıldığı da ayrı bir inceleme ve eğlence (!) mevzu olacak olan 556 kişi üzerinde yapılan meta-analiz için araştırmacıların yorumu aynen şöyle:
“Diyetteki kolesterol toplam/HDL kolesterol oranını artırıyor ve bundan dolayı da kolesterol profilini olumsuz etkiliyor. Buna göre, yumurta ve diğer kolesterolden zengin gıdaların tüketimini azaltarak kolesterol alımını sınırlama tavsiyesi hâlâ geçerlidir.”
600 bin kişinin katıldığı meta-analizin sonucuna da bakalım (3):
“Yumurta tüketimi genel nüfusta kardiyo-vasküler hastalık, iskemik kalp hastalığı, inme ve ölüm riskini artırmıyor”.
Sözün bittiği yer!
Gelelim neticeye
BİR: “Yumurta kolesterolün oksidasyonuna sebep olur”
Bu “büyük kolesterol yalanlarından” biridir.
Böyle bir sonucu bildiren “dandik” bir araştırma bile duymadım, görmedim, okumadım.
HAYIR, YUMURTA KOLESTEROLÜN OKSİDASYONUNA SEBEP OLMAZ!
Yumurtaya suç bulanlar bir zahmet “Damar nasıl tıkanır, kalp krizi ve felç nasıl ortaya çıkar?” başlıklı yazımı okusunlar (4).
İKİ: Yumurta tartışmasının bir tarafına “yumurta üreticilerini” koyarsanız karşı tarafında da “ilaç ve gıda endüstrisini” koymanız gerekir ama bunlar o kadar büyüktür ki başınızı kaldırsanız da göremezsiniz.
ÜÇ: Bir tarafa “gerçekleri göstermeye çalışan az sayıda bilim adamını” koyarsanız karşı tarafta “Mevlüt Durmuş, Ahmet Aydın, Canan Karatay ve Ahmet Rasim Küçükusta” yı görürsünüz.
DÖRT: Dünyanın en sağlıklı gıdalarından biri olan yumurtanın trans yağ, nişasta ve kimyasal katkı maddeleriyle dolu hamburgerlerden bile daha “kötü” olduğunu iddia etmek akıl, mantık ve vicdan dışıdır.
BEŞ: Bu “mevta-analiz” “CILK YUMURTA ÖDÜLÜ” nü anasının ak sütü gibi hak ediyor (4).
Kaynaklar
1. http://www.doktormurat.net/video/9/1237/yumurta-kolesterol-ve-kalp-krizi-riski
2. http://ajcn.nutrition.org/content/73/5/885.full
3. http://ajcn.nutrition.org/content/98/1/146.full
5. https://www.endomondo.com/challenges/19486502
Gelecek yazı: Kınıkoğlu’ nun medar-ı iftiharı “bilimsel gerçekleri bize göstermeye çalışan az sayıda bilim adamının” kimler olduğunu ve diğer müthiş (!) araştırmaları masaya yatırıyorum.
