Daha birkaç gün önce dünyanın en büyük ilaç üreticisi Pfizer’ in endikasyon dışı ilaç tanıtımı dolayısıyla USA’ da 2.3 milyar dolar ödemeye mahkum edildiğini; hemen ardından da İngiliz ilaç devi GlaxoSmithKline (GSK)’ nin bozuk ilaç satmak suçuna karşı 750 milyon dolar ödemek zorunda kaldığını yazmıştım. İlaç firmaları gerçekten boş durmuyorlar; ilaç üretiminde de dolap çevirmede de nefes almadan çalışıyorlar. Bizim gibi pusuda bekleyenlere de bulunmaz fırsatlar sunuyorlar. Ne diyelim, Allah onlardan razı olsun. Bugün de sıra Alman ilaç devi Bayer’ de.
Bayer AG, kanseri önlediğine dair kesin bir bilgi olmamasına rağmen One-A-Day isimli vitamin haplarının prostat kanserini önleyebileceğini iddia ederek erkeklerin prostat kanseri fobisini kullanmakla suçlanıyor.
Amerika’ da California, Illinois ve Oregon eyaletleri başsavcıları yaptıkları açıklamada, Bayer’ in vitamin satışını artırmak için insanları yanıltmaları suçuna karşılık kendilerine 3.3 milyon dolar ödemesi için anlaştıklarını bildirdiler.
Bu para tüketici koruma fonu tarafından kullanılacak. Bu karar aynı zamanda Bayer’ in diğer ilaçları için de tam ve güvenilir bilimsel kanıtlara dayanmayan iddialar ileri sürmesini önlüyor.
Bayer tarafından üretilen “One A Day Men’s Health Formula” isimli ilacın kutusunda şunlar yazılı: Prostat kanserinin erkeklerde en çok görülen kanser olduğunu ve yeni yapılan araştırmaların selenyumun bu riski azaltabileceğini ortaya koyduğunu biliyor musunuz?
Dava dilekçesine göre Bayer ayrıca 2008 senesinde Beysbol Birinci Liginde “Strike Out Prostate Cancer” ismi ile başlattığı kampanyada da yanıltıcı iddialarda bulundu. Bu kampanyanın bir parçası olarak maçlar sırasında multivitamin haplarının reklâmını yaptı ve Beysbol Liginin grafiklerini ve oyuncularını One-A-Day isimli ürünlerinin tanıtımında kullandı.
Bilim Bayer’ i doğrulamıyor
Bayer, önce 2005’ den başlayarak televizyon ve yazılı reklâmlarında One-A-Day’ de bulunan likopen isimli anti-oksidanın prostat için çok faydalı olduğunu iddia etti. FDA, bunun üzerine yayınladığı bir genelgede “çok sınırlı ve yeni araştırmaların domates ürünlerinin prostat kanseri riskini azaltabileceğini gösterdiğini ama likopen içeren besin desteklerinin de böyle bir etkileri olduğunu iddia etmek için güvenilir delil olmadığını” bildirdi. Bayer bunun üzerine 2006’ da likopen ile ilgili iddialarından vazgeçerek benzer şeyleri selenyum için ileri sürmeye başladı.
Bayer’ in selenyumun prostat kanserini önlediği iddialarına karşılık bunu kanıtlayan bilimsel bir araştırma yok. Üstelik Milli Sağlık Enstitüsü (National Institute of Health) tarafından da desteklenen ve selenyum ve E vitamininin prostat kanserini önleyip önlemediğini belirlemek için yapılan SELECT isimli araştırma 2008’ de selenyumun ve E vitaminin tek başlarına veya birlikte 5.5 sene alınmasının sağlıklı erkeklerde kanseri önlemede etkisi olmadığının anlaşılmasıyla durdurulmuştu. Bu araştırmada ayrıca selenyumun diyabet riskini artırabileceği de ortaya çıkmıştı.
Tüm bunlara rağmen Bayer “son araştırmalara göre” iddiasını 2009 haziran ayına kadar televizyonlarda ve yazılı reklâmlarında kullanmaya devam etti. Hatta bu iddia One-A-Day’ in kutusu üzerinde 2010 mayıs ayına kadar durdu.
Bu, Bayer’ in insanları yanıltıcı iddialarının ilki değil. Bayer’ den 2009 senesinde doğum kontrol hapı “Yaz” için yürüttüğü yanıltıcı kampanyayı durdurması ve bu ürünle ilgili yanıltıcı ifadelerin resmen düzeltilmesi için 20 milyon ödemesi istenmişti. Bayer, bu olayda da ilaçlarının premenstrüel sendromun belirtilerini ve sivilceleri tedavi ettiğini ileri sürüyordu; ancak bu iddialar FDA tarafından kabul edilmemişti.
Bayer’ le ilgili diğer etik sorunları merak edenler Kaynaklar bölümünde 3 numarada yer alan adresten gerekli bilgilere ulaşabilirler.
Gelelim neticeye
Bu cezalar ilaç üreticileri için “gazoz parası bile değil”. Mahkeme kararlarıyla ceza ve yasaklamalar gerçekleşene kadar kasalarını dolduruyorlar; atı alan Üsküdar’ ı geçmiş oluyor.
Ülkemizde ise ilaç reklâmı şimdilik yasak olmakla beraber yakın gelecekte bizde de başlayacağını söylemek falcılık olmayacaktır. Bana göre, her ne için olursa olsun reklâm zaten doğru bir uygulama değil; hele ilaçta reklâm asla olmamalı.
Hocam
Yazınızı okudum,elinize sağlık