“Spor, yalnız beden kabiliyetinin bir üstünlüğü sayılmaz. İdrak ve ahlak da bu işe yardım eder. Zekâ ve kavrayışı kısa olan kuvvetliler, zekâ kavrayışı yerinde olan daha az kuvvetlilerle başa çıkamazlar. Ben sporcunun zeki, çevik ve aynı zamanda ahlaklısını severim.” M. K. ATATÜRK
Adı sıklıkla anılan yağlı güreş, geleneksel bir Türk sporudur. Güreşçiler, vücutlarına yağ sürerek güreştikleri için bu adla anılır. “Er Meydanı` denilen alanlarda yapılır.
Güreşçilerin vücutlarının yağlanması nedeniyle birbirlerini tutmaları zorlaştığından, büyük güç ve ustalık gerektiren bir spor dalıdır.
Tarihçe
Mısır kaynaklı olan yağlı güreşler, deniz ticareti ile Avrupa`ya ve Balkanlar`a taşınmıştır. Özellikle bir düğün eğlencesi olarak güreşçilerin büyük toprak sahipleri tarafından davet edilmeleriyle gerçekleşmiştir.
Türklerin MÖ 4. yy.dan beri güreş yaptıkları bilinmektedir. İlkbahar aylarında doğanın canlanışı için yapılan kutlamalarda, evlenme törenlerinde ve zafer şölenlerinde hep güreş müsabakaları yapılmıştır.
Osmanlı İmparatorluğu`nda karakucak ve yağlı güreşler yaygın olarak devlet denetiminde ve himayesinde düzenlenmiştir. Birçok bölgede güreş tekkeleri kurulmuş, bunların başlarında ‘şeyh’ adı verilen eski ve ünlü pehlivanlar görev almıştır.
Osmanlı padişahlarından Sultan 4. Murat ve Sultan Abdülaziz de bizzat güreş yaparak bu spora gösterdikleri önemi ortaya koymuşlardır.
650 yıllık geçmişe sahip Edirne Sarayiçi`nde yapılan Kırkpınar Yağlı Güreşleri, bu sporun ve Türk kültürünün ayrılmaz bir parçası olduğunu kanıtlamıştır.
Pehlivan
Farsça bir sözcüktür Pehlivan… Burhan-ı Katı`ya göre asıl anlamı; yürekli, cesur, yiğit ise de; zabit, vali, iri vücutlu ve doğru sözlü kimseye de pehlivan denilir. Bu nedenle yerine göre çeşitli zamanlarda değişik anlamlarda kullanılmıştır.
Tarihin Selçuklular döneminde kahramanlık gösteren savaşçılarda üstün başarı kazanan atıcı, güreşçi, gürzcülere pehlivan denilse de; bu sıfat 16. yy. başlarında yalnız sporcular için kullanılmıştır. Pehlivan sözcüğünün bu anlamda kullanılışı, Sultan II. Mahmut döneminin sonuna dek sürmüştür.
Türk toplumunda erkeği, kadını ve çocuğuyla güreş sever; ruhlarındaki savaşçı duyguların da etkisiyle güreşçiye saygı duyar ve pehlivanlara ayrıcalık tanırlar. Güreşçiye karşı duyulan sevgi ve saygı pehlivanların güçlü, kuvvetli vücut yapısı ve adaleleri gelişmiş, sağlıklı görünümlü kimseler olmasından kaynaklanır. Pehlivanların kahraman, yiğit, doğru ve mert, `eline, beline ve diline sahip` insanlar olduğu beyinlerde algılanmıştır.
Osmanlılar zamanında saray dışında yapılan güreş etkinlikleri; panayırlarda, düğünlerde, bir hayır kurumu yararına ya da bu işi meslek edinmiş kişilerin özel yer ve salonlarında yapıldığı söylenmektedir. Ayrıca düğün ve ramazan güreşleri adı altında düzenlenen etkinlikler olmuştur.
Sıkletler (Boylar)
Kırkpınar başta olmak üzere, büyük çaplı yağlı güreş müsabakalarında boylar, şu şekilde düzenlenmiştir:
Teşvik Boyu / Deste Küçük Boy / Deste Orta Boy / Deste Büyük Boy / Küçük Orta Küçük Boy / Küçük Orta Büyük Boy / Küçük Orta Boy / Baş Altı Boy / Baş Boyu…
Güreşçi sayısının daha az olduğu yerel güreş etkinliklerindeyse boylar, aşağıdaki gibi düzenlenmiştir:
Teşvik Boyu / Deste Boyu / Küçük Orta Boy / Büyük Orta Boy / Baş Altı Boy / Baş Boyu…
Anılan Pehlivanlar
Dünden bugüne (Gaddar) Kel Aliço / Molla İzzet / Koca Yusuf / Adalı Halil / Nakkaş Eyüp / Kızılcıklı Mahmut / Mehmet Ali Yağcı / Ahmet Taşçı / Ahmet Yavuz, v.d…
Kırkpınar Yağlı Pehlivan Güreşleri
Kırkpınar Güreşleri Edirne’ye özgüdür. Yağlı güreş, geleneksel bir Türk sporudur. Güreşçiler vücutlarına yağ sürerek güreştikleri için bu şekilde adlandırılmıştır. ‘Er Meydanı’ denilen alanlarda yapılır. Her yıl, haziran ayında Edirne’nin Sarayiçi’nde tarihi Kırkpınar güreşleri yapılmakta olup ‘ağalık’ ihalesi gerçekleştirilmektedir.
Kırkpınar Ağaları
Günümüzde de bu geleneğin bir uzantısı olarak organize edilen güreş etkinliklerinde ‘ağalık’ sistemi ile kimi giderleri karşılayan bir kişi bulunmuş olup bu kişiler genellikle yörenin tanınmış ve varlıklı kişilerden olmuştur.
Ağa, özlenen sporcu örneği erdemli olmalıdır. O yörede adının anılması için bir okul ya da benzer kültür kurumu yaptırmalıdır. Edirne Sarayiçi`nde ağalardan Seyfettin Selim, Hüseyin Şahin ve Alper Yazoğlu heykelleri anlamlı duruşlarla yerlerini almıştır.
Tarihi Çardak güreşleri kurucusu ve altın kemerli ağası Ramazan Güven, bu alanda akla gelen adlardandır. Manevi evladı Tanju Gemici‘yi Kırkpınar Başpehlivanlığına hazırlamıştır.
2018 yılı içerisinde yapılması kesinleşen yağlı güreşler, aşağıda 2018 Yılı Faaliyet Programı listesinde yer almıştır.
Tarihi Edirne Kırkpınar, Tarihi Antalya Elmalı ve Balıkesir Kurtdereli Mehmet Yağlı Güreşlerinin olduğu tarihlerde diğer yağlı güreş organizasyonlarına izin verilmemiştir.
2018 Yılı Faaliyet Programı
MAYIS
Silivri Belediye Başkanlığı ( Kavaklı Yenice Mehmet Yağlı Pehlivan Güreşleri)
İstanbul
26 Mayıs 2018
HAZİRAN
Karacabey Bld. Başkanlığı ( Uluabat Güreşleri)
Bursa
2 Haziran 2018
Fevziye Yağlı Güreşleri
Yalova
15 Haziran 2018
Düzce Aydınpınar Köyü, Yağlı Pehlivan Güreşleri
Düzce
15 Haziran 2018
Terme Oğuzlu Mahallesi Yağlı Peh. Güreşleri
Samsun
15 Haziran 2018
Akyazı Bel. Başkanlığı Yağlı Pehlivan Güreşleri
Sakarya
16 Haziran 2018
Sincansarnıç Alibey Güreşleri
Bursa
16 Haziran 2018
Büyükmandıra Bld. 93.Geleneksel Kavasoğlu ve Şamdancıbaşı İbrahim Yağlı Peh. Güreşleri
Kırklareli
16 Haziran 2018
Kaynaşlı Belediyesi Yağlı Pehlivan Güreşleri
Düzce
17 Haziran 2018
Yapraklı Bel. Spor Kulübü Derneği Yağlı Güreşleri
Çankırı
17 Haziran 2018
Ordu B.Bel. Korgan Yaylası Yağlı Peh. Güreşleri
Ordu
17 Haziran 2018
Kavaklı Bel. Baş. (Kavaklı Koca Yusuf Türk Gücü Yağlı Pehlivan Güreşleri )
Kırklareli
17 Haziran 2018
Sorgun Bel. Başkanlığı Yağlı Güreşleri
Yozgat
19 Haziran 2018
İvrindi Bel. Başkanlığı Kiraz Ören Mah. Yağlı Güreşleri
Balıkesir
21 Haziran 2018
Umurbey Yağlı Pehlivan Güreşleri
Çanakkale
22 Haziran 2018
Domaniç Yağlı Pehlivan Güreşleri
Kütahya
23 Haziran 2018
Fevziye Yağlı Güreşleri
Yalova
23 Haziran 2018
Altın Kiraz Taşköprü Yağlı Peh. Güreşleri
Kocaeli
23 Haziran 2018
Nilüfer Bel. Çalı Yağlı Pehlivan Güreşleri
Bursa
30 Haziran 2018
Sincan Belediye Başkanlığı Yağlı Güreşleri
Ankara
30 Haziran 2018
TEMMUZ
Sultangazi Bel. Bşk. Yağlı Pehlivan Güreşleri
İstanbul
1 Temmuz 2018
Hendek BLD. BAŞ. Selman Dede Yağlı Güreşleri
Sakarya
1 Temmuz 2018
Pursaklar BLD. Baş. Yağlı Pehlivan Güreşleri
Ankara
1 Temmuz 2018
Uluborlu Belediye Başkanlığı 42. Uluborlu Geleneksel Yağlı Peh. Güreşleri
Isparta
1 Temmuz 2018
657. Tarihi Kırkpınar Yağlı Güreşleri
Edirne
13-14-15 Temmuz 2018
Kale Belediye Başkanlığı Yağlı Pehlivan Güreşleri
Denizli
14 Temmuz 2018
Ordu B.Bel. Gölköy Uluvahta Yaylası Yağlı Peh. Güreşleri
Ordu
14 Temmuz 2018
Kavaklıdere Yağlı Pehlivan Güreş Festivali
Muğla
15 Temmuz 2018
31. Geleneksel Altınyayla Altın Sipsi Yağlı Peh. Güreşleri
Burdur
15 Temmuz 2018
Geleneksel Çorum Belediye Başkanlığı Yağlı Güreşleri
Çorum
15 Temmuz 2018
Düzce Belediye Başkanlığı Yağlı Pehlivan Güreşleri
Düzce
21 Temmuz 2018
Geyikli Bld. Yağlı Güreş Kültür ve Zeytin Festivali
Çanakkale
21 Temmuz 2018
Ordu B.Bel. Aybastı Perşembe Yaylası Yağlı Peh. Güreşleri
Ordu
22 Temmuz 2018
Alanya Belediye Başkanlığı (14. Gökbel Yağlı Pehlivan ) Güreşleri
Antalya
22 Temmuz 2018
Çan Bld. Yağlı Pehlivan Güreş Organizasyonu
Çanakkale
28 Temmuz 2018
Niksar Korganlılar Yard. Ve Day. Derneği Yağlı Pehlivan Güreşleri
Tokat
29 Temmuz 2018
Beylikdüzü Bel. Bşk. Yağlı Pehlivan Güreşleri
İstanbul
29 Temmuz 2018
Samsunlular Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği Yağlı Güreşleri
Online Bilgi İletişim, Sanat ve Medya Hizmetleri, (ICAM | Information, Communication, Art and Media Network) Bilgiağı Yayın Grubu bileşeni YAZAR PORTAL, her gün yenilenen güncel yayınıyla birbirinden değerli köşe yazarlarının özgün makalelerini Türk ve dünya kültür mirasına sunmaktan gurur duyar.
Yazar Portal, günlük, çevrimiçi (interaktif) Köşe Yazarı Gazetesi, basın meslek ilkelerini ve genel yayın etik ilkelerini kabul eder.
Yayın Kurulu
Kent Akademisi Dergisi
Ayın Kitabı
Yazarlarımızdan, Nevin KILIÇ’ın,
Katilini Doğuran Aşklar söz akıntısını öz akıntısı haliyle şiire yansıtan güzel bir eser. Yazarımızı eserinden dolayı kutluyoruz.