Dünya Sağlık Teşkilatı (WHO), yeni tip koronavirüs tedavisinde kullanılan antiviral bir ilaç olan remdesivir’ in KOVİD hastalarının ölüm oranlarına, solunum cihazı ihtiyacına, iyileşme süresinin kısalmasına ve diğer önemli sonlanımlara etkisi olduğunu gösteren hiçbir delil bulunmadığını bildirdi (1).
Açıklamada, kılavuzu hazırlayan grubun, bilhassa belirli hasta grupları için daha yüksek kesinlikte delil sağlamak için daha fazla araştırmaya ihtiyaç olduğu bilgisine ve ilacı değerlendiren çalışmalara devam edilmesini desteklediğine de dikkat çekiliyor.
WHO, kesin teşhis konmuş 7 bin hasta üzerinde yapılan 4 farklı araştırmayı kaynak gösteriyor.
Açıklama, Anadolu Ajansı tarafından “remdesivir’ in Kovid-19 hastalarının hayatta kalmalarına yardımcı olduğuna dair hiçbir kanıt yok” başlığıyla verilmiş olmakla beraber Sözcü gazetesinin “DSÖ’den remdesivir uyarısı: Covid hastalarına vermeyin” başlığını daha yerinde buluyorum (2, 3).
İlacın etkili olmadığı aylar önce de biliniyordu
Teşkilat, bir ay kadar önce de 30 ülkede 405 hastanede 11.266 KOVİD teşhisi konan hasta üzerinde yapılan Solidarity isimli çalışmayı kaynak göstererek ilacın faydasının olmadığını veya varsa da çok az olduğunu açıklamıştı (4).
Remdesivirin hastalık üzerine bir tesirinin olmadığı aslında nisan ayında ortaya çıkmış, WHO bu araştırmanın haberini sitesinde yayınladıktan kısa bir süre sonra geri çekmişti (5).
Bu ilacın nadir görülen ama çok ciddi aksi tesirleri içinde karaciğer enzimlerinde yükselme, aşırı duyarlılık tepkileri, anafilaksi, anjioödem, dokularda oksijen eksikliği, kan basıncı yüksekliği ve düşüklüğü, kalp ritminin yavaşlaması, nefes darlığı var (6).
İlacın bir hastadaki maliyeti 3.120 $ yani bizim paramızla 23 bin lira kadar (7).
Gelelim neticeye
WHO, remdesivirin hastalık üzerine faydası olduğunu gösteren hiçbir delil yok demekle aksi tesirleri ve maliyeti de hesaba katıldığında ilacın KOVİD’ de bilimsel bir araştırma kapsamı dışında kullanılması sakıncalıdır demek istiyor.
Remdesivire onay veren tıbbi fetva kurumu FDA bakalım kararını gözden geçirecek mi (8).
Kaynaklar:
7. https://www.ft.com/content/ee9b611f-2b4b-4572-afe1-b0b804d17a94
***
Sözcü gazetesinin haberi:
Gilead isimli şirketin geliştirdiği ve corona virüsü hastalarına verilen remdesivir isimli ilaç hakkında Dünya Sağlık Örgütü flaş bir son dakika açıklaması yaptı. Çalışmalarını Birleşmiş Milletler bünyesinde sürdüren Dünya Sağlık Örgütü, “Gilead’ın geliştirdiği ilacın corona virüsü hastalarında ya da solunum cihazına girme ihtiyacını azaltmada anlamlı bir etkisi bulunamadı” açıklamasında bulundu.
Geçen ay ABD Ulusal Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) tarafından onaylanan remdesivir ile ilgili yazılan ve British Medical Journal isimli hakemli dergide yayınlanan araştırmada remdesivir isimli ilacın hiçbir etkisi olmadığı belirtildi. Makalede, DSÖ’nün “Bu ilaç, Covid-19 sebebiyle hastaneye kaldırılan hastalara tavsiye edilmiyor. Hastalıkları ne kadar ileri olursa olsun, bu ilacın iyileşmeyi artırdığına ya da ventilasyona girme ihtiyacını azalttığına dair bir kanıt yok” ifadesi kullanıldı.
LİSTEDEN DE ÇIKARILDI
Bu açıklamanın 7.000’den fazla hastanın dahil olduğu dört farklı denemelerde ortaya çıktığı belirtildi. DSÖ, “Remdesivir’in ölüm oranına ya da hastalarla ilgili diğer verilere anlamlı bir etkisi yok. Buna hastaların hastaneden daha hızlı taburcu olmaları da dahil” açıklamasını yaptı. Remdesivir’in yan etkilerinin olabileceğine dikkat çekildi.
Financial Times’a konuşan bir yetkili DSÖ’nün remdesivir’i kullanılabilecek ilaçlar listesinden de çıkardığını söyledi.
Konuyla ilgili Gilead da bir açıklama yaptı. Yapılan açıklamada, “DSÖ’nün açıkladığı rehberden ve sonuçlardan hayalkırıklığına uğradık. Dünya genelinde vaka sayısının dramatik bir şekilde arttığı bir zamanda doktorlar bu ilaca yöneliyor ve yaklaşık 50 ülkede bu ilaç kullanılıyor” ifadsi kullanıldı.
BAKAN KOCA DA AÇIKLAMIŞTI
Dünyanın birçok ülkesinde corona virüsü hastaları için kullanılan remdesivir hakkında Mayıs ayında Sağlık Bakanı Fahrettin Koca açıklamalarda bulunmuştu.
Bakan Koca, “Yakında kullanmaya başlayacağız” dediği ilaç hakkında, “Remdesivir bir antiviral ilaç. Biz 400 hasta ilaç için temin ettik. Önümüzdeki günlerde kullanmayı planladığımız bir ilaç” yorumunu yapmıştı.
