İndependent Türkçe‘ deki yazım:
KOVİD için herkes mucize bir aşı veya ilaç bekleyişinde. Hastalık belirtilerini ve süresini azaltan, dolayısıyla da virüsün yayılmasını etkileyebilecek uygulamalar üzerinde neredeyse hiç duran yok.
Bunların da tıpkı ilaç ve aşılar gibi bilimsel metotlarla incelenmesi ve işe yarayıp yaramadıklarının ortaya konması gerekirken bilim dünyasının bu tür araştırmalara ilgisi, “hadi, yok demeyelim ama” çok az!
Oysa bu uygulamalar da en az ilaç ve aşılar kadar önemli ve birilerinin de bunlar üzerinde “ciddi” çalışmalar yapması icap ediyor.
Burnu tuzlu su ile yıkamak ve gargara yapmak çok faydalı olabilir
Mesela, ağzı ve boğazı tuzlu veya ağız gargaralarıyla yıkamak belirtilerin süre ve şiddetinin azalmasına, bulaştırıcılığın azalmasına katkı sağlayabilir mi?
Bilim dünyasına göre “Hayır olamaz!”.
Peki, burnu yıkama ve gargara yapmanın faydası olmadığını gösteren bir deliliniz var mı, diye soracak olsanız, cevap bellidir:
– “Bunun için delil gerekmez, böyle bir şey iddia etmek şarlatanlıktır” diye kestirip atarlar.
Ne var ki böyle bir uygulama bana çok mantıklı geliyor ve yapılmasında fayda olabileceğini düşünüyorum. “Burun ve boğaz tuzlu su ile yıkanmalıdır” diye bir makalem bile var. 1
Bu tür bir uygulamanın veya denize girmenin alerjik rinit, sinüzit, farenjit gibi hastalıklarda tedaviye önemli katkısı olduğu 40 seneye yakın tecrübelerimle de sabittir.
Benzer bir durum koronavirüsler için de geçerli midir, burun ve boğazdaki virüs yükü bir miktar azaltılabilir mi ve bunun bulaşmanın azalmasında faydası olabilir mi?
Bilmiyorum, olabilir de olmayabilir de ama bunu araştırdıktan sonra söylemek doğru olur.
Umut veren araştırmalar var
Koronavirüslerin burun ve boğazda da ürediğinin ve virüs yükünün çok fazla olduğunun gösterilmesiyle tuzlu su ile burun yıkama ve gargaranın faydalı olacağına inancım daha da arttı. 2
Hele de tükürükte yapılan testlerin duyarlılığının burun-geniz sürüntülerinde yapılan testlerden daha yüksek olduğu ve bu duyarlılığın enfeksiyon seyri boyunca da devam ettiğinin bildirildiği araştırma beni iyice umutlandırdı. 3, 4
“Cardiff Üniversitesi Tıp Fakültesi ile birçok başka üniversiteden akademisyenin ağız gargaralarının koronavirüs zarına zarar verebileceğini ve enfeksiyon oranlarını düşürebileceğini ileri sürdükleri” makaleleri beni ziyadesiyle mutlu etti. 5, 6
Bizden bir doktorun da nasıl olduysa bu metoda müspet yaklaşmış olması mutluluğumu daha da artırdı. 7
Tuzlu su virüslerin çoğalmasını önlüyor
Kısa adı ELVIS olan çalışmada, “hipertonik” tuzlu su ile burun yıkama ve gargaranın üst solunum yolları viral enfeksiyonlarının süresini 1.9 gün, ilaç kullanımını yüzde 36, ev halkına bulaşmayı yüzde 35 ve virüs saçılmasını ≥0.5 log10/d’ dan fazla azalttığı tespit edilmişti. 8
Bu araştırmanın “koronavirüslere” odaklanarak yapılan “post hoc” analizinde de şu neticelere ulaşıldı: Kontrol grubuna kıyasla burun tıkanıklığı 3.1 gün, öksürük 3.3 gün, ses kısıklığı 2.9 gün kısaldı. 9
Sadece bu araştırmaya dayanarak kesin bir kanaate varmak elbette mümkün değil, bu verilerin geniş kapsamlı çalışmalarla doğrulanması gerekir; ama müdahalenin risklerinin bulunmaması, emniyetli ve bedava olması sebebiyle de yapılmasını tavsiye etmekte hiçbir mâni yok.
“Hipertonik tuzlu su ile gargara tansiyonu yükseltir” diye karşı çıkanları “Denize girenler beyin kanaması mı geçiriyor, kolonya ile ellerini yıkayanlar sarhoş mu oluyor” diyerek püskürtün, gitsin.
Tuzlu su nasıl etki ediyor?
Epitel hücrelerinin klorür iyonlarından hipokloröz asit (HOCl) üreterek antiviral bir etki oluşturduğu biliniyor.
Hipokloröz asit çamaşır suyunun da aktif bileşenidir.
Solunum yollarını döşeyen epitel hücreleri de virüs enfeksiyonlarına karşı doğuştan böyle bir antiviral mekanizmaya sahiptir.
İçlerinde koronavirüsün de bulunduğu, zarflı ve zarfsız, DNA veya RNA tüm virüslerinin, tuz (NaCl) yoluyla sağlanan klorür iyonlarının varlığında virüslerin üremesini baskılayabildikleri gösterilmiştir. 10
Bilim dünyası bedava ve basit uygulamalardan hazzetmez
Bilim dünyası bu tür bedava uygulamaları genellikle küçümser, ille de RNA, genom, remdesivir, favipiravir gibi adını kimsenin duymadığı ilaçlar olsun ister.
Elektron mikroskobu, hücre kültürleri, antijenler, antikorlarla çalışmak ve daha neler, neler ister.
Çok basit bir araştırmadan veya deneyden hatta bir gözlemden ne müthiş neticeler çıkabileceğini bilmezden, görmezden gelir.
El yıkamanın enfeksiyonlardan korunmada ne kadar önemli olduğunu söylediği için zamanının bilim adamlarından yemediği fırça kalmayan ve hayatı akıl hastanesinde biten Semmelweis hafızalarından silinmiş olmalıdır.
Gelelim neticeye
BİR: Tabii ki koronavirüs bulaşmasına karşı “akıl ve mantığa dayalı” koruyucu tedbirlere sıkı sıkıya riayet etmeye devam ediyoruz.
İKİ: Hâlâ etkili ve emniyetli bir ilacı ve koruyucu aşısı olmayan KOVİD’e karşı hele de solunum yollarının tüm diğer virüslerinin de arz-ı endam ettikleri şu günlerde enfeksiyon belirtisi gösteren herkesin burnunu tuzlu su ile yıkaması ve boğaz gargarasının çok faydalı olacağına inanıyorum.
ÜÇ: Bu uygulama KOVİD’ de potansiyel olarak güvenli, etkili ve ölçeklenebilir bir müdahale olarak görülmelidir.
DÖRT: Binlerce senedir uygulanan tuzlu su ile burun boğaz temizliğinin bilinen hiçbir yan etkisi olmadığı gibi maliyeti de sıfırdır. Etkinliği ve emniyeti ispatlanmamış remdesivir tedavisinin bir kürünün 3 bin dolar olduğunu unutmayın.
BEŞ: Tuzlu su ile burun yıkama ve gargaranın etkinliğini ispatlayan araştırma var mı diye soranları, televizyonlarda günlerce fulardan, eşarptan nasıl maske yapılacağını anlatan bilim adamlarına havale edin.
Kaynaklar:
1. http://ahmetrasimkucukusta.com/2020/04/04/yazilar/tip-yazilari/corona-virus/burun-ve-bogaz-tuzlu-su-ile-yikanmalidir/
2. https://www.medrxiv.org/content/10.1101/2020.03.05.20030502v1.full.pdf
3. http://ahmetrasimkucukusta.com/2020/05/12/yazilar/tip-yazilari/corona-virus/tukuruk-testi-burun-ve-genizden-yapilan-suruntu-testinden-daha-hassas-bulundu/
4. https://www.medrxiv.org/content/10.1101/2020.04.16.20067835v1
5. https://indyturk.com/node/180461/sa%C4%9Flik/gargara-yapmak-ger%C3%A7ekten-de-koronavir%C3%BCsten-korur-mu
6. https://academic.oup.com/function/article/1/1/zqaa002/5836301
7. https://www.medimagazin.com.tr/guncel/genel/tr-bilim-kurulu-uyesi-cevapladi-agiz-gargarasi-virusten-korur-mu-11-681-89021.html
8. https://www.nature.com/articles/s41598-018-37703-3
9. http://www.jogh.org/documents/issue202001/jogh-10-010332.htm
10. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30206371/
