Görünen o ki önümüzdeki aylarda en çok konuşulacak hastalık grip olacak; içinde grip geçen haberler eksik olmayacak. Bunun emareleri şimdiden ortaya çıkmaya başladı nitekim. Geçen hafta Wisconsin Üniversitesi’nden Dr. Kawaoka, kuş gribi etkeni olan H5N1 tipi virüsün insanların üst solunum yollarında ilerlemesine neden olabilecek belirgin bir mutasyona uğradığının belirlendiğini açıkladı. Oysa, bugüne kadar kuş gribi virüslerinin insanların burun ve boğazlarına kolay yerleşemedikleri biliniyordu. Bu mutasyon sayesinde virüsün hücrelere daha kolay tutunması ve komşu hücrelere daha çabuk yayılması mümkün olabilecek.
Bu değişim Avrupa ve Afrika’ da kuşlar arasında dolaşan virüslerin hepsinde görülse de, tehlike henüz fazla büyük değil. Asıl korkulan, virüslerin kuşlardan insanlara kolay bulaşabilmesine ve hasta insandan sağlam insanlara geçebilmesine sebep olacak mutasyonların gerçekleşmesi.
Zor bulaşıyor, ama bulaşanı da öldürüyor
Hem H5N1 tipi virüsler ve hem de diğer kuş gribi virüsleri, hasta hayvanlarla yakın temasları olan kişilere bulaşabiliyor, ama bu oldukça düşük bir ihtimal. Çünkü, Asya ülkelerinde 1997 yılından beri milyonlarca kuşu hasta eden H5N1 virüsü, bugüne kadar sadece 329 kişiye bulaşabildi. Bunların hepsi de, kümes hayvanları ile yakın temas halinde olan insanlardı.
Ancak, işin korkutucu tarafı, H5N1 bulaşan insanların 201’inin ölmüş olması. Virüs zor bulaşmakla beraber, bir kere de bulaştı mı, bunların en az yüzde 60’ ının ölmesine sebep olmakta.
Kuş gribi ölümleri tekrar başladı
Geçen haftanın önemli haberlerinden biri de Endonezya’ nın Sumatra Adasında 44 yaşında bir kadının kuş gribi yüzünden ölmesiydi. Böylece bu ülkede bu hastalıktan ölenlerin sayısı 87’ ye ulaşmış oldu.
Dünya Sağlık Örgütü’ nün verilerine göre, 2003’ de yeniden ortaya çıkan H5N1 virüsü bugüne kadar tüm dünyada 329 insana bulaştı ve 201 insan bu yüzden hayatını kaybetti. Çoğu çocuk ve genç erişkinlerde görülen ölümlerin yarıdan fazlası, yani 133 ölüm Endonezya ve Vietnam’ da görüldü.
Hatırlarsanız, geçen sene 60’ dan fazla ülkede kuşlar ve kümes hayvanları arasında salgınlara yol açan kuş gribi Azerbaycan, Kamboçya, Çin, Mısır, Endonezya, Irak, Laos, Nijerya, Tayland, Vietnam’ la beraber Türkiye’ de de 4 kişinin ölümüne yol açmıştı.
Endonezya olmamak için
Kuş gribi salgınlarında en yüksek risk altında olanlar, hasta hayvanlarla yakın temasları olan tavuk çiftliği işçileri, veterinerler ile ‘evlerinde kümes hayvanı besleyen insanlar’ dır.
Tavuk çiftlikleri ve veterinerler için hiçbir sorun yok; onlar zaten her türlü tedbiri çoktan almış durumdalar.
Asıl problem ‘amatör tavukçulardan’ kaynaklanıyor. Bizde de aynı Endonezya gibi, bırakın köy ve kasabaları, büyük şehirlerimizde bile neredeyse her gecekondusu, küçücük de olsa bahçesi, avlusu olan tavuk besler. Hatta, küçücük balkonlarda civciv besleyenimiz bile vardır. Çocuklar, tavuklarla, horozlarla, civcivlerle iç içedirler; kümeslerine girer çıkarlar, onlarla oyun oynarlar. Geçen sene kesik tavuk başı ile top oynayan çocuklarımızın görüntüleri sanırım pek çoğumuzun hâlâ hafızasındadır.
Endonezya olmamak için, her şeyden önce bahçe, avlu… gibi açık alanlarda kümes hayvanı beslenmesi kesinlikle önlenmeli; köylüler kuş gribi hakkında eğitilmeli ve bunların salgın olmayan dönemlerde bile gereken önlemlere titizlikle uymaları sağlanmalıdır.
Risk altında olanlara mutlaka her yıl olağan grip aşısı yapılmalıdır. Bu sayede hem bu kişilerin her yıl görülen normal grip salgınlarından korunmaları sağlanmış olur ve hem de bu kişilerde insan grip virüsü ile kuş grip virüslerinin aynı anda hastalık yapma ihtimalleri azaltılmış olur.
Mutasyon olmaması için tek çarenin dua olduğunu da unutmamak lâzım.
