Türkiye, uyuşturucuyla mücadelede giderek karmaşıklaşan bir tabloyla karşı karşıya. Uyuşturucu kullanımı ve trafiğinin artışı, yalnızca bir güvenlik meselesi değil, aynı zamanda ekonomik ve sosyal dinamiklerin bir yansıması. Bu makalede, Türkiye’deki uyuşturucu sorununun boyutlarını, piyasa mekanizmalarını, kara para aklama yöntemlerini, kumar siteleri ve coin piyasalarının rolünü, ayrıca liman şehirlerinin bu süreçteki önemini ele alacağız.
Uyuşturucu Kullanımındaki Artış
Son yıllarda Türkiye’de uyuşturucu kullanımında belirgin bir yükseliş gözleniyor. Özellikle metamfetamin gibi sentetik uyuşturucuların yaygınlaşması, bu trendin en çarpıcı göstergesi. İçişleri Bakanlığı’nın 2023 Türkiye Uyuşturucu Raporu’na göre, uyuşturucu bağlantılı ölümlerde metamfetaminin payı artarken, genel ölüm sayıları 2017’den beri düşse de bu maddenin kullanımındaki artış endişe verici. Atık su analizleri ve operasyon verileri, büyük şehirlerde tüketimin hız kazandığını doğruluyor. Ekonomik zorluklar, genç nüfusun stresle baş etme arayışı ve uyuşturucuya erişimin kolaylaşması, bu artışın temel nedenleri arasında. Sosyal medya üzerinden yapılan ticaret ise sorunu daha da derinleştiriyor.
Uyuşturucu Trafiği ve Liman Şehirlerinin Rolü
Türkiye’nin stratejik konumu, uyuşturucu trafiğinde de belirleyici. Asya ile Avrupa arasında bir köprü olan ülke, uluslararası kaçakçılık rotalarında kilit bir transit noktası. İçişleri Bakanlığı verileri, ele geçirilen uyuşturucu miktarlarında ve operasyon sayılarında ciddi bir artış olduğunu gösteriyor. “Narkoçelik” gibi operasyonlarda tonlarca uyuşturucu ve milyonlarca hap ele geçirilmesi, trafiğin büyüklüğünü ortaya koyuyor. Liman şehirleri, özellikle Mersin ve İstanbul, bu trafiğin ana giriş-çıkış kapıları. Mersin Limanı, Kolombiya’dan gelen kokainin küçük gemilere aktarılıp ülkeye sokulduğu bir merkez olarak öne çıkıyor. Suriye ve Afganistan gibi komşu bölgelerdeki üretim artışı da bu trafiği besliyor. BM raporları, Türkiye’yi captagon ve metamfetamin ticaretinde önemli bir geçiş noktası olarak tanımlıyor.
Uyuşturucu Piyasa Mekanizması Nasıl İşler?
Uyuşturucu piyasası, arz-talep dengesine dayalı bir mekanizma üzerinden işler. Üretim genellikle Afganistan, İran veya Güney Amerika gibi kaynak bölgelerde başlar. Örneğin, Afganistan’dan 4 bin Euro’ya alınan eroin, İstanbul’a ulaştığında 8 bin Euro’ya, Avrupa’ya vardığında ise 19-22 bin Euro’ya satılır. Bu fiyat artışları, lojistik maliyetler, risk primi ve aracıların kâr marjlarından kaynaklanır. Türkiye’de sokak satıcıları (torbacılar), toptan alınan uyuşturucuyu küçük miktarlarda perakende olarak dağıtır. Piyasa değeri, genellikle bu son aşamada hesaplanır ve medyada “piyasa değeri” olarak duyurulur. Sosyal medya ve şifreli uygulamalar, bu dağıtım ağını hızlandırıp anonimleştiriyor. Talep ise ekonomik kriz, sosyal izolasyon ve genç nüfusun merakı gibi faktörlerle artıyor.
Kara Para ve Aklama Yöntemleri
Uyuşturucu ticaretinden elde edilen gelir, “kara para” olarak sınıflandırılır ve yasal sisteme sokulmadan önce aklanması gerekir. Türkiye’de kara para aklama, geleneksel ve modern yöntemlerin bir kombinasyonuyla gerçekleşiyor:
-
Şirinler (Smurfing): Büyük miktarda nakit, küçük parçalara bölünerek çok sayıda hesaba yatırılır, böylece şüphe çekmez.
-
Kumar Siteleri: Yasadışı bahis platformları, kara parayı “kazanç” gibi göstererek aklamada sıkça kullanılıyor. KKTC merkezli siteler, bu konuda öne çıkıyor.
-
Coin Piyasaları: Kripto paralar, anonim yapıları ve merkezi otoriteye bağlı olmamaları nedeniyle popüler bir aklama aracı. Uyuşturucu gelirleri, Bitcoin veya diğer altcoin’lere çevrilip uluslararası transferlerle izi kaybettiriliyor.
-
Hayali Ticaret: Düşük değerli mallar, yüksek faturalarla ihraç edilmiş gibi gösterilerek kara para ihracat geliri olarak ülkeye sokuluyor.
-
Fiziksel Taşıma: Limanlar üzerinden nakit veya altın gibi varlıklar ülke dışına çıkarılıp başka piyasalarda aklanıyor.
Mali Suçları Araştırma Kurulu (MASAK), bu yöntemleri tespit etmeye çalışıyor, ancak işlemlerin karmaşıklığı ve dijital araçların kullanımı takibi zorlaştırıyor.
Kumar Siteleri ve Coin Piyasalarının Rolü
Yasadışı kumar siteleri, kara para aklamada önemli bir araç. Bu siteler, uyuşturucu gelirlerini “bahis kazancı” gibi göstererek sisteme entegre ediyor. Özellikle Kuzey Kıbrıs’ta faaliyet gösteren platformlar, Türkiye’deki trafiğin bir parçası. Coin piyasaları ise bu süreci daha da kolaylaştırıyor. Kripto borsaları üzerinden yapılan işlemler, takip edilemezlik avantajı sağlıyor. Örneğin, bir uyuşturucu karteli, gelirini Bitcoin’e çevirip birkaç cüzdan arasında dolaştırarak kaynağını gizleyebilir. Bu, hem hızlı hem de düşük maliyetli bir yöntem.
Liman Şehirlerinin Önemi
Liman şehirleri, uyuşturucu trafiği ve kara para aklamada stratejik bir rol oynuyor. Mersin, İstanbul ve İskenderun gibi limanlar, uluslararası ticaretin yoğunluğu nedeniyle kaçakçılar için ideal. Bu şehirlerde, uyuşturucu gemilerle ülkeye sokuluyor, küçük teknelerle dağıtılıyor veya liman çalışanlarının iş birliğiyle gizleniyor. Ele geçirilen tonlarca uyuşturucu, bu limanların trafiğin yalnızca görünen kısmını yansıttığını gösteriyor. Ayrıca, limanlar kara paranın fiziksel olarak ülke dışına çıkarılmasında da kullanılıyor; altın, nakit veya çek gibi varlıklar bu noktalardan hareket ediyor.
Mücadele Önerileri
Türkiye’de uyuşturucu kullanımı ve trafiği, piyasa mekanizmalarıyla büyüyen bir döngü içinde. Kara para, kumar siteleri ve coin piyasaları bu döngünün finansal ayaklarını oluştururken, liman şehirleri lojistik merkezi konumunda. Devletin artan operasyonları, soruna karşı kararlı bir duruş sergilese de, ele geçirilen miktarlar piyasadaki toplam hacmin küçük bir kısmı olabilir. Bu mücadelede, uluslararası iş birliği, dijital izleme teknolojileri ve liman güvenliğinin artırılması kritik. Ayrıca, genç nüfusu korumak için sosyal ve ekonomik politikalar geliştirilmeli. Uyuşturucu sorunu, yalnızca kolluk kuvvetlerinin değil, tüm toplumun ortak çabasıyla çözülebilir; aksi halde bu döngü daha büyük bir krize evrilebilir.
——-
X Ümit Sönmez
