Ülkemizde de sigara bıraktırma tedavisinde yaygın olarak kullanılan ve Sağlık Bakanlığı tarafından ücretsiz olarak dağıtılan varenicline etken maddeli Champix isimli ilacın intihar ve depresyon riskini artırdığı ortaya çıktı.PLoS One isimli tıp dergisinin son sayısında yayınlanan ve 13 senelik sürede sigara bırakma tedavisi ile ilgili 13 bin yan tesirin incelendiği araştırma, intihar teşebbüsü ve depresyon gibi olumsuzlukların yüzde 90’ ının Champix’ ten, yüzde 7’ sinin bupropion’ dan ve yüzde 3’ ünün ise nikotin yerine koyma tedavisinden kaynaklandığını gösterdi.
Araştırmaya katılan uzmanlardan Prof. Furberg “Champix sigara bıraktırma tedavisinde ilk seçilen ilaç olmamalıdır. Diğer yöntemlerle başarılı sonuç alınamadığında Champix’ e başvurulmalıdır ve bu ilacı kullananların ruhsal durumları yakından takip edilmelidir “ diyor ve ekliyor:
“Bana kalsa bu ilacın piyasadan çekilmesi gerekir fakat bu gerçekçi bir şey olmaz. Riskleri faydasından aşikâr olarak daha fazla olan Champix’ in kullanımının sınırlandırılması gerekir.”
Yakın bir zamanda FDA tarafından yayınlanan bir raporda psikiyatrik sorunlar sebebiyle hastaneye yatma bakımından varenicline ve nikotin yerine koyma tedavisi arasında bir fark olmadığının bildirilmesini de şöyle cevaplıyor Furberg:
“Bu araştırma intihar, depresyon, agresyon ve saldırganlık gibi ciddi olan ancak hastaneye yatmayı gerektirmeyen yan etkileri hesaba katmamıştır. Amerika’ da satılan ilaçta bu tür davranışlar için bir uyarı bulunuyorsa da bu uyarının varenicline’ nin diğer sigara bıraktırma yöntemlerine göre en yüksek riske sahip olduğu şeklinde değiştirilmesi gerektiğini” vurguluyor.
Araştırmanın başı T. Moore da şunları söylüyor:
“İntihar teşebbüsü ve depresyon varenicline’ nin tek olumsuz tarafı değil. Daha önce yapılan araştırmalarda varenicline’ nin görme, idrak ve motor kontrol üzerine olumsuz tesirleri yüzünden sivil ve askeri pilotlar ile hava trafik kontrolörleri tarafından kullanılmasının yasaklandığı ve kamyon sürücüleri için de sınırlandırıldığı unutulmamalıdır.”
FDA ne diyor?
FDA ise varenicline ile ilgili bu yan etkilerin yeni olmadığını ve ilacı üreten Pfizer firmasından varenicline’ nin önceden psikiyatrik bir hastalığı olan ve olmayan kişilerdeki ruhsal ve sinirsel yan etkilerinin plasebo, bupropion ve nikotin yerine koyma tedavisi ile kıyaslayan bir araştırma yapmasını talep ettiklerini ve sonuçlarının ancak 2017’ de alınacağını bildiriyor.
FDA, ayrıca varenicline ile plasebo ve bupropion’ u kıyaslayan iki yeni araştırma varenicline ile sigara bırakma oranının daha yüksek olduğunu gösterdiğinin altını çiziyor ve ekliyor:
“Champix’ in onaylandığı şekilde kullanılması durumunda sigara bırakmada emniyetli ve etkili bir tedavi yöntemi olduğuna inanıyoruz.”
Üretici firma Pfizer de ilacını savunuyor ve “Bu araştırmanın sonuçları diğer araştırmalarla uyumlu değil ve FDA’ nın onaylamış olduğu uyarıların değiştirilmesi için bir sebep görmüyoruz” diyor.
Gelelim neticeye
Sigaranın başta kanserler, kalp-damar hastalıkları ve KOAH olmak üzere pek çok ölümcül hastalığın bir numaralı sebebi olduğuna ve tiryakilerin bu kötü alışkanlıktan kurtulmaları için her türlü çabanın gösterilmesi gerektiğine hiç şüphe yok.
Araştırmalar varenecline’ nin sigarayı bırakmada etkili olduğunu gösteriyor fakat bu ilacın ciddi yan etkilerine karşı hastaların yakın takip altında tutulmaları da çok önemli.
Bu ilacın herkeste gelişigüzel kullanılmasını doğru bulmadığımı, yan tesirlerinden çekindiğim için hiçbir hastama bu ilacı yazmaya cesaretim olmadığını daha önce birkaç defa yazmıştım. Bu düşüncelerimde ısrarlıyım.
Bence hesaba katılması gereken birkaç önemli husus daha var:
BİR: Sigara endüstrisinin tiryakilerin sigara bırakmalarını hiç de arzu etmeyeceği ve bu tür araştırmalara bir şekilde müdahil olabileceği unutulmamalıdır.
İKİ: Varenicline’ nin sigarayı bıraktırmadaki başarısı intihar ettikleri için artık bir daha sigara içemeyecek olanlar yüzünden mi acaba diye düşünmekte de fayda var.
ÜÇ: Kimseye “Keşke intihar etmemiş olsaydı, ne de güzel bırakmıştı sigarayı” denmesini istemem.
Karar sizin.
KAYNAKLAR
http://www.plosone.org/article/info%3Adoi%2F10.1371%2Fjournal.pone.0027016
http://www.medscape.com/viewarticle/752824?sssdmh=dm1.730905&src=nl_newsalert
