Beyaz ekmek, pirinç, makarna ve gazlı içeceklerde bulunan işlenmiş karbonhidratların sadece göbek çevresini genişletmekle kalmadığı, bunların fazla tüketilmesinin depresyon riskini artırabileceği de belirlendi.
İşin iyi tarafı bunun tersinin de doğru olması yani sebze, meyve, tam tahıl ve lifli gıdalarla beslenenlerde depresyon riski azalıyor.
The American Journal of Clinical Nutrition isimli dergide yayınlanan araştırma, glisemik endeks, glisemik yük ile ilave şeker, 
total şeker, glukoz, sükroz, laktoz, früktoz, nişasta ve karbonhidratlar ve depresyon arasındaki ilişkiyi incelemek için düzenlendi (1).
Women’s Health Initiative Observational Study kapsamındaki çalışmada 50-79 yaş arasındaki 69.954 menopoz sonrası dönemdeki herhangi bir ruhsal hastalığı ve ilaç bağımlılığı olmayan 69.954 kadın 3 sene takip edildi.
Analizlerde, kadınların işlenmiş şeker yeme miktarları arttıkça kan şekerlerinin ve depresyon risklerinin de arttığı belirlendi.
Depresyon riski yüksek glisemik endeksli gıdalarla beslenen kadınlarda yüzde 22 daha yüksek bulundu.
Ani şeker çıkış ve düşüşleri etken olabilir
Araştırmanın başı olan Gangwisch şunları söylüyor (2):
“Bunun muhtemel sebebi olarak glisemik endeksi yüksek işlenmiş şeker tüketiminin kan şekerinde ani çıkış ve inişlere yol açması olduğunu düşünüyoruz.
Kan şekeri aniden yükselince ensülin salgılanıyor, bu da kan şekerini düşürüyor ve bir “karşı-düzenleyici” hormonal cevap ortaya çıkıyor.
Bunun sonucu da anksiyete, irritabilite ve açlık hissi artışı olabiliyor.
Aynı şekilde, kan şekerinin düşmesi yorgunluğa da yol açıyor.”
Sebep-sonuç ilişkisi yok
Bu çalışma bir sebep-sonuç ilişkisini göstermiyor sadece bir birlikteliği ortaya koyuyor.
Dolayısıyla da beslenme yanlışlarının mı depresyona yol açması kadar depresyonda olan birinin şekerli gıdalara daha çok yönelmiş olması da mümkündür.
Araştırma kadınlar üzerinde yapılmış olmakla beraber aynı durumun erkeler içinde geçerli olması çok muhtemeldir.
Şekerin bağırsak mikrobiyotasına etkisi var
Sağlıklı yaşamak için bağırsak bakterilerinin (mikrobiyota) ne kadar önemli olduğu, bunun sadece obezite ve diyabet oluşumunda değil kanserden ateroskleroza, Alzheimer’ den ve alerjilere kadar pek çok hastalığın ortaya çıkmasında rolü olduğu yeni anlaşılıyor.
Sağlıklı mikrobiyotanın önlediği hastalıklar listesinde ruh ve sinir hastalıklarının da adı geçmeye başladı.
Yoğurt, turşu gibi fazla miktarda fermente gıda tüketen genç erişkinlerde sosyal anksiyete belirtilerinin daha az görüldüğü, bu etkinin “nevrotiklikleri” yüksek olanlarda daha belirgin olduğu gösterildi (3).
Başka bir çalışmada da bağırsak bakterilerinin beyindeki bağışıklık hücrelerini etkileyerek beyni koruduğu; Alzheimer, MS gibi hastalıkların gidişatını değiştirebileceği tespit edildi (4).
Glisemik endeks ve glisemik yük nedir?
Glisemik endeks bir gıdanın kan şekerini yükseltme derecesini gösterir.
Bu değer, glukozun glisemik endeksi 100 kabul edilerek hesaplanır ve 0-100 arasında değişir.
Glisemik endeksi düşük olan besinlerin hazmı daha uzun sürer ve bundan dolayı da glukozun kana geçişi yavaştır, kan şekeri daha yavaş ve uzun bir sürede yükselir.
Buna karşılık glisemik endeksi yüksek olan gıdalar ise kan şekerini hızla yükseltir, bu hızla insülin salgılanmasına, kan şekerinin aniden düşmesine yol açarak daha fazla açlık hissi yaratır.
Glisemik yük ise, yenen karbonhidrat miktarının glisemik endeksle çarpılıp 100’ e bölünmesiyle hesaplanır.
Glisemik endeksi düşük olan bir besinden fazla miktarda yendiğinde vücuda çok fazla şeker girmiş olacağı gibi, GI yüksek olan bir besinden az yenmesi fazla sorun yaratmayabilir.
Gelelim neticeye
Bu araştırma sağlıklı beslenmenin önemini bir kere daha gözler önüne seriyor.
Depresyon tedavisi ve önlenmesinde sağlıklı beslenmenin de katkısının olması muhtemeldir.
Hastalıkların sadece ilaçlarla önlenebileceği ve tedavi edilebileceğinden şaşmayan modern tıp bu tür araştırmalardan “sağlıklı beslenme tavsiyeleri” değil “yeni ilaç yaratma girişimleri” çıkaracaktır.
Kaynaklar
1. http://ajcn.nutrition.org/content/early/2015/06/24/ajcn.114.103846.abstract
4. http://www.nature.com/neuro/journal/vaop/ncurrent/full/nn.4030.html
