Modern klasikler kategorisinde dünya çapında en çok okunan yazarlardan biridir Stefan Zweig. En bilinen eserlerinden biri de “Satranç” isimli kitabıdır. Avrupa’da siyasi/sosyal karmaşanın hüküm sürdüğü dönemde ve intihar etmeden önce kaleme aldığı son eseridir.
Sadece 71 sayfadan oluşan Satranç’ı okuduğunuzda 700 sayfa okumuşsunuz gibi hissetmeniz mümkün. Çünkü; kurgusu ve kahramanların ruhsal gelgitlerinin işlendiği sayfalarda metin kısa da olsa bıraktığı etkidir bu.
Kitap New York’tan Buenos Aires’e giden bir gemide yolculuk yapan iki arkadaşın güvertede gazetecileri görmesi, bunun sebebini araştırdıklarında dünya satranç şampiyonu Mirko Czentovic bir turnuva için Buenos Aires’e gitmekte olduğunu öğrenmeleriyle başlamaktadır. Satranç tutkunu bir grubun ücreti mukabilinde satranç oynama taleplerini şampiyona iletmeleriyle devam eder.
Adı Dr. B. olan, sahip olduğu satranç bilgisiyle neredeyse 8 hamle sonrasındaki satranç tahtasını zihninde canlandırabilen esrarengiz kişinin gizemli hayat hikâyesi ve gemidekilerle olan alakası ise kitabın ikinci yarısında aktarılmaktadır.
Can Yayınlarından 2019 Şubat ayına ait 59. baskısını okuduğum, Almanca aslından Ayça Sabuncuoğlu tarafından çevrilen kitabın kapağında “İnsan bekler bekler bekler, şakakları zonklayana dek düşünür, düşünür, düşünür.” cümlesi bulunuyor. Kitabı okumama bu cümle sebep oldu çünkü ben de zaman zaman böyle hissetmekteydim.
Kitap bittiğinde okuyucuyu bir değerlendirme yapmaya sevk edilyor sanki. Yalnız olmanın ne kadar zor bir durum olduğu, yalnızlığın insanları hiçliğe sürükleyebileceği, tüm akli melekelerini yitirmek konusunda uygun şartları hazırladığı sonucuna varılmakta. Belki de yazarın son kitabı olduğundan, benliği ile olan iç savaşını anlatmak için kendine yine kendisini rakip gören Dr. B. ile özdeşleştirmistir, kim bilir…
Çıkarılacak bir diğer sonuç ise; hayata tutunmak için insanın bir meşgalesinin olmasının önemi ve bunun insanı özgürleştirdiğidir.
Satranç konusunda dünya şampiyonu karşısında bile mücadeleye taraf olunabileceği ise; korkulara rağmen çabalamanın önemi anlatıyor.
Stefan Zweig
Satranç
İş Bankası Kültür Yayınları
