Rahmana Ulaştıran Tek Cümledir, “Sureler”

“Sureler aklımı çalan cümleler

Titriyorum ellerimde harflerden gölgeler

İzledim izlerimi izlerken iz iz

Üstüme gelmeyenler üstüme gelenlere

Sureleri öğretsinler.” A. GÜL

Kuranın birlikteliğini sağlayan ayetlerin nüzulüyle birlikte, bir araya gelen ayetlerin oluşturduğu bütüne sure denir.  Aslında surenin farklı anlara geldiğini de bilmek gerekir. Oluştuğu kök bakımından aldığı manaları da sayarsak sure anlam itibariyle çok geniş bir kelimedir. Yüksek mevki, evlerin yapımında kullanılan kerpiç, taş ve tuğla anlamlarına da gelmektedir. Uzun ve kısa ayetlerin bir araya getirdiği mucizelerde suredir.

Bizi ilgilendiren anlamı da kuranı kerimindeki anlamıdır. İndirilen her ayet anlamına ve yaşandığı ana göre sureleri oluşturmuştur. Zamanlarda kopukluklar ve farklılıklar olduğu varsayılsa da Cebrail’in aklı keremiyle peygambere iletilen her sözü yerinde ve mantıklıdır.  Muhammed’in uygulayış şekliyle de tüm sorunlara ve tüm zamanlara yetecek kadar yücedir.

Kuran-ı Kerim de, 6666 ayetin oluşturduğu, 114 tane sure vardır. Bu surelerin her birinin içerdiği anlam bütünlüğü aklın alamayacağı kadar güzel ve ihtişam bahşeder. Peygamber yaşarken surelerin sıralamasında şüphe yokken sonraki zamanlarda çıkan birçok düşünce akımının ve mezhebi anlayışları sözlerindeki tenkit içeren anlayışında, kuranın tertibinde peygamberin ölümünden sonra ve sahabenin ictihadleriyle sırlamanın değiştiği hakkında iddialar bulunmaktadır. Aslında şu da bir gerçek ki peygamber döneminde de bu tür insanlar yok muydu? Muhammed(a.s) anlatırken şairlikle suçlanmamış mıydı? Kuranın sözlerinin şiir içerikli olduğu söylenmemiş miydi? İnsanoğlu bunu ilk kez yapmıyordu ki. İsada musada ve davutta da aynı şeyleri yapmamış mıydı? Allahın sözlerini değiştirmemiş miydi? Ondan gelene iftiralar atmamış mıydı? Sureleri yalanlamamış mıydı?

“Ruh üfledim ruhumun etrafına,

bulanmasın diye ruhumdaki berrak sular

kırılmasın içindeki hattı hatıralar

İsrafilin saati çalıyor kulaklarımda ani sesler

günah ve sevap çığlıklar da, imsak vakti dar anlarda.” A.GÜL

Evet, kuran hangi türde iddialar ortaya atılırsa atılsın koruma altına alınmış bir ayeti kerimedir. Mekke ve Medine de nüzul etmiştir Cebrail tarafından. Titreyerek uyanan Muhammed’e, okuma bilmeyen nurun şemaline oku diye üflenmiştir. Ve okumuştur, İkra etmiştir Muhammed Kuran-ı.

ilk süre doğru yola gel kulum diyen “Fatiha”, son süresi kötülüklerde sakın diyen “Nas’dır.”  286 ayetten meydana gelen “Bakara” en uzun sure, en kısa sure ise 3 ayetten meydana gelen Kevser’dir. Besmeleyle başlamayan tek sure “Tevbe” Suresidir.

Surelerin yerleri Peygamber tarafından bildirilmiştir. Üçüncü Halife Osman’ın, Hicret’in 25. senesinde yazdırdığı altı mushafta bu sureleri yerlerine koymuştur. Sureleri Mekki ve Medeni olarak iki bölüme ayırdığımızda ikisi arasındaki farklılıklarda bu ayrımla birlikte yansımaktadır bizlere.

Mekke’de nâzil olmuş mekkî surelerdir

a) İçinde “Kellâ” lafzı bulunan sureler (Kellâ kelimesi 15 surede 33 defa geçer)
b) İçinde secde âyeti bulunan sureler
c) Bakara ve Ali İmrân sureleri dışında başında huruf-u mukattaa bulunan sureler
d) Bakara suresi hariç tutulursa, içinde peygamberlerin, geçmiş milletlerin, Hz Âdem ve İblis’in kıssaları bulunan sureler
e) Bazı istisnalarla içinde  (ya eyyühennasü)

Medenî sureler ise
a) Şer’i cezalar, medenî hukuk ile ilgili konuları ihtiva eder
b) Cihad ve ahkâmı bu surelerde açıklanmıştır
c) Ankebût suresi hariç, münafıklardan bahseden sureler Medine’de nâzil olmuştur Çünkü münafıkların ortaya çıkışı Medine-i Münevvere’dedir
Bunlardan başka genel olarak Mekkî surelerde şirke, küfre ve putperestliğe kesin tavır konulmuş; bunun mukabili olan Allah’ın varlığı, birliği başta olmak üzere itikad ve âhiretle ilgili iman esasları işlenmiştir Bu sureler genelde kısa olup, ayetleri de kısa kısa, ezberlenmesi kolay surelerdir.

Kuran da “Müteşabih Ayetler” vardır, bu ayetler keyfiyeti insan aklı dışındadır. Bunları yorumlamak şirke kadar insanı götürebilir.

“Allah’ın eli kulların ellerinin üstündedir.” (Feth/10)

“Sadece Rabbinin yüzü bakidir.” (Rahman/27); bu ayetlere örnek verilebilecek ayetlerdir. Sadece açıklamasını Yaradan’ın bildiği ve bilebileceği ayetler olduğu için beşer yada başka varlıklar tarafından tevil edilemezler.

“İşte kalplerinde şüphe bulunanlar, fitne aramak ve teviline gitmek için Kuran’ın müteşabih ayetlerine uyarlar. Hâlbuki o müteşabihin tevilini yalnız Allah bilir. Derin ilme sahip olanlar ise: Biz ona inandık; açık ve kapalı bütün ayetler Rabbimiz tarafındandır, derler. Bunları ancak aklı tam olanlar iyice düşünür” (Al-i Imran/7)

Kuranda birde “Muhkem Ayetler” vardır. Herkesin anlayabileceği kadar sade ve net bir şekilde anlatılan ve tevile fırsat bırakmayan ayetlerdir bunlar. Yapılması açık ve net olan farzları ve ahkâmı (helâl, haram, namaz, oruç, zekât, hac gibi) beyan eden ayetler, muhkemdirler. Tariflerden de anlaşılacağına göre, muhkem, açık ve sarih’dir

Ve Zammı Sure nedir?

Namazda Fatiha’dan sonra okunması gereken asgarî miktar, kısa üç ayet veya buna denk bir uzun ayettir

Ve kuranın alametidir sureler, bizlere binlerce tabak dolusu 6666 ayetle ikram edilen, 114 tesbih zamanına denk olan mucizevî unsurudur, sure-i kerimeler.

Resûl-i Ekrem’in (sav): “Her kim Kur’ân-ı Kerîm’i (hiç bir ilmi olmadan) kendi şahsî reyi ile tefsir ederse cehennemdeki yerine hazırlansın”