USA’ da yayınlanan bir rapor okul malzemelerinin yüzde 75’ inde oyuncaklarda kullanılması yasaklanmış olan ‘fitalat’ grubundan toksik kimyasal maddeler bulunduğunu ortaya koydu.
Kısa adı CHEJ olan Sağlık, Çevre ve Adalet Merkezi (Center for Health, Environment & Justice) isimli kuruluş New York’ taki mağazalardan rastgele satın aldığı dünyaca meşhur firmaların imalatı 
olan sırt çantası, beslenme çantası, yağmurluk, bot ve üç halkalı klasörden oluşan 20 çeşit üründe fitalat miktarlarını ölçtürdü.
CHEJ, 1981’ de ‘insan sağlığını çevresel tehlikelere karşı koruma’ amacıyla kurulmuş olan, kamu yararına çalışan bir kuruluş.
İki kere tekrarlanan testlerde şu sonuçlara ulaşıldı:
BİR: 20 ürününü 16’ sında (yüzde 80) fitalat bulunduğu,
İKİ: 20 ürünün 15’ indeki (yüzde 75) fitalat miktarının müsaade edilen seviyeden yüksek olduğu,
ÜÇ: 20 üründen 11’ inde (yüzde 55) birden fazla fitalat türü bulunduğu,
DÖRT: Test edilen hiçbir üründe fitalat ihtiva ettiğine dair hiçbir uyarı olmadığı tespit edildi.
BEŞ: Sırt çantalarında oyuncaklarda müsaade edilenin 69 misli, beslenme çantalarında ise 27 ila 29 misli fazla fitalat tespit edildi.
ALTI: Bu ürünlerde fitalatlardan başka sağlığa zararlı kurşun, kadmiyum ve organotin gibi kimyasallar da bulundu.
Fitalatların oyuncaklarda kullanılması yasak
8 türü olan fitalatlar, kısaca PVC olarak bilinen poli vinil kloriti yumuşatmak ve daha elâstik hâle getirmek için kullanılıyor.
Tıpkı sert plastik elde etmek için kullanılan bisfenol A gibi hormon bozucu kimyasallardan olan fitalatları ‘doğumsal gelişim kusurları, dikkat eksikliği hiperaktivite sendromu, kısırlık, erken buluğa erme, astım, obezite ve kanserler’ ile ilişkilendiren hayvanlar üzerinde yapılmış olan pek çok araştırma var.
Fitalatların oyuncak, diş kaşıma halkaları ve benzeri ürünlerde binde 1′ den fazla konsantrasyonda kullanılması çocukların bu tür ürünleri çiğnedikleri ve emdikleri gerekçesiyle USA’ da 2008 senesinde yasaklanmıştı.
Rapora sahip çıkan New York senatörü Charles Schumer de “Bu toksik kimyasal maddenin çocuklarımızın oyuncaklarında kullanılmasına izin vermiyoruz. Fitalatın okul malzemelerinde bulunması da aynı şekilde sakıncalı. Çocuklarımızı bu zehirli maddeden korumak için yeni kanuni düzenlemeler yapılması şart” diyor.
Kimyacılar rapora karşı çıkıyor
Amerikan Kimya Konseyi, fitalatların üzerinde en çok araştırma yapılan kimyasallardan biri olduğunu, bulundukları üründen çevreye karışmadıklarını ve vücutta birikici olmadıklarını ve bugüne kadar insan sağlığına herhangi bir zararlarının ispat edilmediğini bildirerek fitalatlara sahip çıkıyor.
Endüstri, çanta, dosya, yağmurluk gibi ürünlerin çiğnenmesi veya emilmesinin söz konusu olmadığından bunlarda bulunan fitalatların çocuklar için zararlı olmadığını da ileri sürüyor ama CDC fitalat bulunan kaplardan yiyecek tüketilmesini sakıncalı buluyor.
Ayrıca fitalat tozlarının solunum yoluyla alınması veya çocukların ellerine bulaşan fitalatın yutulması da mümkün.
Gelelim neticeye
BİR: Bu raporda sözü geçen tüm ürünler ülkemizde de var ve marka düşkünü aileler tarafından da üstelik çok pahalı fiyatlara kapış kapış alınıyor.
İKİ: Bizde bu tür ürünlerin alıcısı pek çok ama bunlarda bulunan kimyasalları kendine dert edinen ve zararlarını araştıracak insan çok az veya hatta hiç yok.
ÜÇ: Fitalatların zararsız olduğunu tüketiciler değil, bunlar sayesinde milyar dolarlar kazanan kimyacılar ispat etmek zorundadır.
DÖRT: Aldığınız üründe PVC olup olmadığını kontrol edin ve PVC olanlardan mutlaka uzak durun. Fitalat ihtiva eden ürünlerin alternatifleri olduğunu unutmayın.
BEŞ: Fitalatlar, özellikle çocuklar tarafından kullanılan her türlü malzemede yasaklanmalı ve ürünlerin fitalat ihtiva ettiği etiketlerinde açıkça belirtilmelidir.
ALTI: Çocuk oyuncaklarında yasaklanan fitalatlara çeşitli okul malzemelerinde izin veriliyor olması, tamamen kimya endüstrisinin gücü sayesindedir.
KAYNAK:
