Günümüzde muhalefet kelimesi demokrasi ile yönetilen toplumlarda “bir tutuma, bir görüşe karşı olan kimse ve kimseler topluluğu” olarak karşımıza çıkar. Bu şekliyle muhalifler, “usta” diye tanımlanan iktidarın dışında olan parti ya da partilerdir. Neden mi usta diyorum?
Açıklayayım:
Muhalefet kelimesi, “halef” kelimesinden türemiştir, anlamı “sonradan birinin yerine geçen kimse” demektir. “Halef” kelimesi, yerine geçen anlamına gelen “Halife” kelimesi olarak kullanılsa da bu kelimelerin ortak kökü “ahlaf”tır. Aynı şekilde “kalfa” kelimesinin kökü de buradan türemiştir.
Hepsinden de anlayacağımız üzere muhalif olan, muhalefet yapan kimse öz itibariyle yeterli çalışıp, başardığı üzere “usta” olanın yerini alabilecek kişi “kalfa” olarak görülmüştür.
Muhalif kesimlerin en başından hoş bulunmamasına onların eleştiri yapan kişiler olarak görülmesinin yanı sıra bence buna kelimenin kökünden bakarak anlam vermeye çalışabiliriz. Halef – halife olma ilk olarak Hz. Muhammed’in vefatıyla başlayan süreçle karşımıza çıkar. Bu şekilde İslam tarihinde otoritenin din ile özdeşleştirilmesi sebebiyle dini temsil eden kişiye karşı görüşte olduğunu belirtmek, dini eleştirmek ve dini tartışmak olacaktı. Halife’ye karşı gelmek, aykırı bir görüş sunmak, dine karşı gelmek olacağı için muhalefet etmek eleştirmek anlamından ziyade onun yolundan ilerleyen ve ona destek çıkan gruplar olarak anlamlandırılmaya çalışılmıştır.
Günümüzde ise “birinin yerine geçen” anlamıyla bu muhalif kelimesi aynı zamanda “iktidarı gözlemleyip eleştiren, ülkenin yönetimindeki eksikleri dile getirebilen” kişiler demek oluyor. Bu muhalif gruplar sonra ki dönemler için yetişen, iktidara hazırlanan gruplardır. Elbette, kök anlamıyla iktidara haleflik eden kimseler günümüz anlamıyla iktidarı eleştiren kimseler olacaktır. Aslında günümüz muhalif partilerinin düşünmesi gerekende bu olmalı kanısındayım. Bu iki tanım birbirinden ayrılamayacaktır. Yani bir muhalefet partisi bir şeylere aykırı olmayı karakter olarak benimsememelidir. İktidara karşı, muhalif olarak kendilerini ısrarla gündeme getirmeleri seçmeni etkileyecektir. “İktidarın her yaptığı yanlıştır” argümanı muhalefetin üretemediğini, iktidarın gerçekleştirdiği icraatlar üzerinden konuştuklarını gösterecektir. Bu da seçmenin biliçaltında muhalefetin iktidarı kabullenmiş olduğu algısını yaratır. Oysa, muhalefet iktidardan daha çok üretmeli ve çalışmalıdır. Çünkü, muhalefet demokrasilerde dengeleyicidir. Olası düşünülen veya yapılan yanlışların düzeltilmesi için fikir savunurlar ama yapmaları gereken daha çok yeni bir görüş sunmaları olmalıdır, alternatif yollar bulmalılardır.
Başka bir açıdan bakacak olursak muhalif gruplar belirli bir seçmen barajını aşmış olsalar da, siyasette yönetme gücünü elinde bulundurmayan gruplardan oluşur dememiz yerinde olacaktır. Yönetme gücüne yetkisi olan, bir dönem ısrarla “usta”yım diyen iktidara “kalfa”lık yapma görevi halk tarafından muhalefete verilmiş oluyor… Keza, muhalefetin iktidara gelememiş olması hitap ettikleri kesimin iktidar kadar çokluğa ulaşamamasındandır. Her muhalefet partisinin iktidar olması beklenmeyebilir görüşündeyim, çünkü bir çok parti belli bir kesimin hakları ve taleplerini duyurabilmek adına bir araya gelmiş gruplardır. Demokrasilerden, çoğunluğun kararlarının azınlık olanların üzerinde bir dayatma olmadığı, iktidar olanların ise muhaliflerinin önünü kesmediği müddetçe verim alınabilir.
Siyasi partiler belli açılardan ortak bir görüşe sahip ve ülkeyi o görüş üzerinden şekillendirmeyi hedefleyen kişiler tarafından kurulur. Siyasette seçimle en çok oy oranını alıp iktidar olmuş partiler hükümeti kurmakla görevlidirler, fakat bu da onların diğer partilere olan üstünlüğü olarak görülmemelidir. Partiler halkı temsil eder, dolayısıyla üstünlük halkın halka üstünlüğü olamaz!
Her zaman muhalefetin zayıflığından söz ediyoruz, muhalefetin yoksunluğundan veya yetersizliğinden iktidarın güç aldığını konuşuyoruz. Halbuki başka bir açıdan bakarsak muhalefetin zayıflığı “usta” olarak kendini tanımlayan iktidarın başarısızlığıdır da diyebiliriz; her ne kadar stratejileri muhalefeti zayıf tutmak olsa da… “Kalfa”sını zayıflatan, zayıf tutan “usta” belli bir süre sonra zayıflayacaktır kendi içinde.
İktidarlar tükenir, fakat demokrasilerde bir çareler ve tabi bir de muhalifler tükenmez…
Saygılarımla,
Filiz DAĞ
Twitter: @filizloji
