Medyada bugün “Meme kanseri taramalarında yaş 40’ a çekildi” başlıklı bir haber vardı (1).
Vatana, millete ve kadınlarımıza hayırlı olsun!
Bu sayede meme kanseri teşhisi konan kadınların sayısında büyük bir artış olacağına hiç şüphe yok ama bu, o kadar da önemli değil.
Meme kanseri taramalarında asıl mühim olan “meme kanseri teşhis edilen kadınların sayısının artması değil, meme kanserinden ölümlerin azalıyor” olmasıdır.
40 yaşından itibaren başlayan taramalar, başka kadınların zarar görmesine yol açmadan mortaliteyi (ölümleri) azaltıyorsa mesele yok fakat durumun pek de öyle olmadığını ortaya koyan pek çok araştırma var.
Her şeyden önce, taramaya davet edilen kadınlarımıza yaşı kaç olursa olsun şu hatırlatmaları mutlaka yapmak gerekir (2):
BİR: İdeal şartlarda yapılan standart mamografilerin yüzde 20 kadarında memede kanser olsa bile bunun tespit edilmeyeceğini.
İKİ: Kaliteli görüntüler sağlamak için her gün yapılması gereken testlerin mamografi cihazlarının sadece %7 ‘sinde yapıldığını.
ÜÇ: Merkezlerin yüzde 20′sinde mamografi cihazlarının servis bakımlarının bile hiç yapılmadığını.
DÖRT: Radyologların yüzde 70′inin kendi değerlendirdikleri mamografilerde görüntü kalitesinin kötü olduğunun farkında olmadıklarını.
BEŞ: Ülkemizde meme radyolojisinde ileri düzeyde uzmanlaşan radyolog sayısının parmakla sayılacak kadar az olduğunu.
Mamografi taramaları faydadan çok zarar veriyor olabilir mi?
Artık şunu iyice biliyoruz ki: Mamografiler meme kanserinden ölümleri “çok az azaltıyor” ama aşırı teşhisin zararları daha önce sanılanın aksine çok daha fazla.
Taramaların az sayıda kadının hayatını kurtardığını reddeden yok ama çok fazla kadının bu yüzden gereksiz tedaviler görmesi de olayın bir başka boyutu.
New England Journal’ da yayınlanan yeni bir araştırmada hiçbir şikâyeti olmayan kadınlarda meme kanserinin erken teşhisi için rutin olarak uygulanan mamografilerin USA’ da son otuz senede ‘1 milyon kadına gereksiz tedaviler uygulanmasına’ sebep olduğu belirlendi.
Araştırmanın yazarlarından Welch, tarama taraftarlarının halkı kandırdığını iddia ediyor:
“Birincisi, mamografi ile meme kanseri teşhis edilen her kadının hayatının kurtulduğunu söylüyorlar ama bu doğru değil. Bunlar esasında aşırı teşhis kurbanlarıdır.
İkincisi, meme kanserinden ölen bir kadının hayatı kanser erken teşhis edilseydi hayatı kurtulabilirdi diyorlar ama bu da gerçek dışı. Gerçek şu ki meme kanserli kadınların az bir kısmı erken teşhis edilse de bir şey fark etmiyor.”
Mamografi aşırı teşhislere sebep oluyor
On sene süreyle yılda bir taramaya giren kadınların yüzde 20-50’ sinde “yanlış bir alarm” tespit ediliyor ve yüzde 5-20’ sinde kanseri ekarte etmek için biyopsi yapılması gerekiyor.
Taramaların en önemli zararı “aşırı teşhis”! Bu, bir kadına ya kendiliğinden kaybolacağı veya çok yavaş büyüyeceği için hiç zarar vermeyecek bir kanserin teşhis edilmesi demek.
Bu zararsız kanserler yüzünden birçok kadın radyasyon alıyor, kemoterapi yapılıyor ve hatta ameliyat ediliyor, memesini kaybediyor. Oysa bunların tümü de gereksiz (4).
Meme radyolojisi uzmanı ne diyor?
Meme radyolojisi uzmanı Prof. Dr. Ayşegül Özdemir şunları söylüyor (5):
“Türkiye’de her gün binlerce kadına gereksiz yere meme biyopsisi yapılıyor!
Binlerce kadın ise kalitesiz olduğunu bilmedikleri taramalarını gereğinden bile sık yaptırmanın huzuruyla, memelerinde kanserle yatıp kalkıyor!”
Gelelim neticeye
Meme kanseri taramalarına kesinlikle karşı değilim ama “kalitesiz” mamogramlarla, “plânsız-programsız” yapılmasını doğru bulmuyorum.
Şunları söylemeyi üstüme vazife biliyorum:
BİR: Ülkemizdeki mamografi aletlerinin teknik özellikleri, mamografi çekenlerin eğitim ve tecrübesi, mamografilerin kalitesi, değerlendirmelerin güvenilirliği konusunda ciddi endişelerim var.
İKİ: Taramaya davet edilen kadınlara “aşırı-teşhis” ve ”aşırı-tedavilere” maruz kalabilecekleri ve bunların zararları anlayabilecekleri şekilde açıklanmalı ve taramaya katılıp katılmayacaklarına kendileri karar vermelidir.
ÜÇ: 50 yaşından itibaren 2 senede bir yapılan taramaları daha doğru buluyorum.
KAYNAKLAR
1. http://www.aksam.com.tr/meme-kanseri-taramalarinda-yas-40a-cekildi–153194h.html
3. http://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMoa1206809?query=featured_home
