Bundan önceki yazımızda, Yeni Köy Kanunu Tasarısı Taslağının ilk yirmi maddesini ele almıştık.
Ancak şu var ki, köylerin görevleri tasarının 10. maddesinde sıralanmıştı. Bu maddelemelerin, üç alt başlıkta ele alınması yani, I. Grup Köylerin Görevleri, II. Grup Köylerin Görevleri, III. Grup Köylerin Görevleri şeklinde ayrılması ve I. grup köylerin görevlerinin II. grup köyleriçin görev edinilebileceği ama zorunlu tutulmayacağı, aynı şekilde III. grup köylerin de II. grup köylerin görevlerini yapabileceği ama zorunlu olmayacakları belirtilmelidir.
Ayrıca, I. grup köylere olmak üzere, köy görevlerine şu maddeler eklenmelidir:
t) Birbirlerine yakın köyler arasında iş birliği ve koordinasyon kurulu oluşturulması. (Bu madde, yakın köylerin iki köyün birbiriyle uyumsuzluğu veya çatışmaları nedeniyle özellikle yol altyapılarında hizmetin akamete uğramasını engelleyecektir.)
u) Köyler valilik izniyle gelir getirici ekonomik faaliyetlerde bulunması
ü)Toplu konut yapımına teşvikin sağlanması
I. Grup köylerde, köy meclisinin görevleri arasına şunlar da eklenmelidir:
* Köy adına yapılacak işleri engelleyen, yol kenarlarındaki hendek veya kanallara çöp atarak yolun bozulmasına sebebiyet veren kişilere, elektrik tellerine gelen ağaç dallarını yapılan uyarılara rağmen kesmeyen kişilere vb gibi durumlarda kabahatler kanununa göre ceza verilmesi
* Nüfusu 250 nin altındaki köyler hariç tüm köy meclisi kararlarının internet ortamında ilan edilmesi
Açıklama: Bu fiillere köy meclisi kararıyla ceza verilmesi ve ilgili kurumlara bildirilmesi köydeki medeni koşulların yaşama geçirilmesi için gereklidir. Kesilen cezanın, kabahatler kanununda değişiklik yapılarak köy sınırlarında kesilen cezalar köy gelirine konulmalıdır.
I. ve II. grup köylerde, Köyü ilgilendiren önemli konularda, köydeki seçme ve seçilme yeterliliği olan nüfusun dörtte birinin toplu imzası ile köy meclisine gündem önerebilme yolu getirilmelidir. Bu en küçük yerel yönetim birimimizde doğrudan demokrasi uygulamaları adına güzel bir gelişme olacaktır.
Muhtarların Seçimine İlişkin Önerilerimiz:
Bilindiği gibi muhtarların seçiminde siyasal partiler rol almazlar. Ya da açık bir şekilde rol almazlar. Bu nedenle muhtar seçimleri hep atadan kalma ama günümüze göre ilkel yöntemlerle yapılmaktadır. Muhtar seçimiyle ilgili şu hususları köy kanununa geçirilmesi son derece önemlidir.
1. Muhtarlık seçimine ilişkin sistem, muhtar adayları için birleşik oy pusulası basılarak modernize edilmelidir.
Açıklamamız ve Önerimiz:
Gerekçemiz: Muhtar ve İhtiyar heyeti Seçimleri adaylık usulü ile yapılmadığından ülkemizde yapılan her seçimde kavgalara olmakta ve seçim esnasında çok sayıda muhtar ve ihtiyar heyeti adaylarının öldürülmektedir. Bu olayların nedeni, adaylık usulünün kurumsallaşmış olmamasından kaynaklanmakta sandık başlarında adaylık pusulalarının dağıtılması, sandık başından kaldırılması, pusulaların bitti gösterilmesi ile kavgalar edilmekte. Bu nedenle 2972 sayılı kanunun 31. maddelerinin aşağıdaki şeklinde düzenlenmesi ile bu tür rahatsızlıklar ortadan kaldırılmış olacaktır.
2972 sayılı Köy ve Mahalle Muhtarları Köy ihtiyar heyeti Seçimleri Hakkındaki Kanunun 31. Maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmelidir:
Köy ve mahalle muhtarlığı seçimlerinde, muhtarlık, köy yönetim kurulu üyeliği seçiminde adaylık usulü vardır bunlar için en az ilköğretim mezunu olanların müracaatlarına göre ilgili seçim kurulu tarafından basılan birleşik oy pusulalarına basılarak oylama günü seçim kurulunca mühürlü olarak sandık başına konulmalıdır. Köy ve Mahalle muhtarlığı seçiminde basılacak birleşik oy pusulalarının maliyeti o günün rayiç fiyatıyla seçim kurulunca belirlenip adaylık başvurusunda harç olarak alınmalıdır.
Harç miktarı, köy/mahalle muhtarlığı için toplam maliyetin üçte birini, yönetim kurulu üyeliği için toplam maliyetin beşte birini, geçemez. Köy/Mahalle Meclis Üyesi adaylığı için herhangi bir harç ödenmez.
2. Muhtar adayı olmak için en az ilköğretim düzeyinde bir eğitim zorunlu olmalıdır.
Açıklamamız: Özellikle 5490 sayılı muhtarlıklar ve kimlik paylaşım sistemi ile muhtarlarımız ikametgah vermek zorunda ve okur yazar olmayan muhtarlar bu işleri ya çocuklarına, ya yakınına veya işyerindeki personele yaptırmaktadır. Bu da yetkisiz kişilerin sisteme girmelerine neden olmaktadır. Bu nedenle muhtarlar seçilirken en azından okur yazar olmaları durumunda bu sıkıntı ortadan kalkacaktır.
Bunun için, 2972 sayılı Köy ve Mahalle Muhtarları Köy ihtiyar heyeti Seçimleri Hakkındaki Kanun 31 maddesinde yapılması gereken değişikliği üç paragraf üstte dile getirdik.
Ne yazık ki, köy meclisi ile ilgili tasarı taslağındaki maddeler üzerinde görüş ortaya koyamamaktayım. Zira önerideki haliyle köy meclisi yapılanmasını son derce sakat bulmaktayım. Tasarı taslağı muhtar, yönetim kurulu ve köy meclisi olarak yeniden yapılandırılıp görev ve çalışma usulü ortaya çıkarıldıktan sonra bunun üzerinden ikinci bir irdelemede bulunmalıyız.
Tasarı taslağının 23. maddesinin 3. bendinde dile getirilen muhtarın boşalması durumunda Muhtar veya muhtar vekili seçilinceye kadar muhtarlık görevi, mahallin en büyük mülki idare amiri tarafından köy yönetim kurulu üyeleri arasından görevlendirilecek üye tarafından yürütülür.
Tasarı taslağının 28. maddesinde belirtilen köy personeli köy yönetimine getirilen güzel bir yeniliktir. Ancak bu durumun şu şekilde revize edilmesinde fayda vardır.
Tasarı taslağının 29 maddesinde dile getirilen köy gelirlerine ilişkin ilave kaynaklar son derece faydalı öngörüler veya gelişmelerdir.
Tasarı taslağının 31 maddesinin 1. bendinde dile getirilen I. kademe köyler için öngörülen bütçe düzenleme zorunluluğu, II. kademe köyler için de öngörülmelidir.
I. kademe köylerde 657 sayılı devlet memurları kanunu kapsamında memur ve/veya 4857 sayılı iş kanunu kapsamında personel istihdam edilebilir. II. ve III. kademe köylerde 4857 sayılı yasaya göre personel istihdam edilebilir. Her üç kademe köylerde çalışacak personel sayıları, norm kadro sistemine göre hesaplanır.
Taslağın 37 ve 38. maddelerinde öngörülen köy yenileme ve yerleşim ve yapılaşmaya ilişkin planlar son derece isabetlidir.
Tasarı taslağının 5. kısmında bağımsız olarak ele alınan 40. madde ve devamında öngörülen Köy Birliklerinin köy kanununun içinde ele alınması ayrıca irdelenmesi gereken bir konudur. Ama prensip olarak buna sıcak yaklaşılsa da, bu konuda köy muhtarları arasında tam bir konsensüs olup olmadığını bilmek gerek.
Önemli Not:
Köy Muhtarının görevleri arasında dile getirilen s bendinin aşağıdaki şekilde düzeltilmesi de yerel yönetimlerin ruhu, demokratikliği ve özerkliği açısından önemlidir.
Mevcut bend: s) Mahallin en büyük mülki idare amirince kendisine verilen görevleri yapmak.
Önerilen bend: s) Mahallin en büyük mülki idare amirince önerilen diğer hizmetleri yerine getirmek.
GENEL SONUÇ:
Köy kanununda sadece ve sadece, aşağıdaki değişiklik önerilerimizin bile dikkate alınması ülkemiz en küçük yerel yönetim biriminin yeniden yapılandırılması konusunda son derce önemlidir.
1. Köy kademelendirmesinde önerimize göre (1000 e kadar, 1000-2000 ve 2000 ve üzeri) veya bir düşük kademelendirme (500 e kadar, 500-1500 ve 1500 ve üzeri) şeklinde yapılması,
2. Köy ihtiyar heyetinin yok edilip genel karar ve karar yürütme organının birleştirilmesinden vazgeçilmesi, bunun yerine köy yürütme organı olarak Muhtar, karar yürütme organı olarak Köy Yönetim Kurulu ve genel karar organı olarak Köy Meclisi organlarının tesis edilmesi,
3. I. ve II. grup köylerde, seçme ve seçilme yeterliliğine sahip köy halkın dörtte birinin toplu imzası ile köy meclisine gündem eklenmesi,
4. Köy / Mahalle muhtarlığı seçimlerinde, adaylar için birleşik oy pusulası basılmasına gidilmesi,
5. Köy / Mahalle muhtarlığı, köy / mahalle yönetim kurulu üyeliği ve köy mahalle meclisi üyeliği için en az ilköğretim mezunu olma şartının aranması.
Önerilerimizden bazılarının günümüz yapısına uygulanmasında zorluk çekileceği ileri sürülse bile (ki kanımızca böyle bir durum yoktur) en azından yukarıdaki beş hususun köy kanununa girmesi ülkemiz yerel yönetim sistemi için ilerici ve kalıcı bir adım olacaktır.
Not:
Bu yazı, http://www.bilgiagi.net, www.timeturk.com, http://www.bilgievreni.com, http://www.siyasalforum.org, http://www.gercekgazete.web.tr, www.bolgeselhaber.com, www.sinematur.com, www.ahmetfidan.com ile, Kuzey, Gazete Gerçek, vb. kağıt bası gazetelerde yayınlanmaktadır. Yazarın izni olmaksızın başka hiçbir yayın organında kaynak veya dipnot göstermeksizin kısmen veya tamamen alınamaz, çoğaltılamaz.
