Gazeteci Liza Gross “kolesterol gerçeğini” birçok doktordan daha iyi anlamış görünüyor.
Darısı anlamayanların başına diyerek, tüm “statin meftunlarının” sabahları yumurta, tereyağı, tam yağlı peynir ve kaymaklarını yemeden önce okumaları ve ders almaları gereken “Everything You Know about Cholesterol Is Probably Wrong” başlıklı yazıyı sunuyorum:
KOLESTEROL HAKKINDA BİLDİĞİNİZ HER ŞEY MUHTEMELEN YANLIŞTIR
Çoğumuz çok fazla kolesterolün kalp hastalığı yaptığını, “iyi” ve “kötü” formları olduğunu bilir.
“Kötü” (düşük dansiteli lipoprotein veya LDL) kolesterol, kalbe ve beyne kan götüren damarları tıkayarak kalp krizi ve felç riskini artırır.
“İyi” (yüksek dansiteli lipoprotein veya HDL) kolesterol ise kolesterolün ve yağın fazlasını kandan temizleyerek damar sağlığını korur.
Ama az bilgi tehlikeli bir şeydir: Bu iyiye karşı kötü senaryosu kolesterolün kalp hastalıklarındaki rolünün çok basit bir görüntüsünü sağlar.
Doktorlar kalp hastalığı riskini LDL ve HDL kolesterol seviyeleri ile beraber total kolesterol ve trigliseritlerle tahmin ederler.
Ancak kolesterol, hiro-fobik moleküllerin kanda taşınmasını sağlayan lipoprotein taneciklerinin (protein ve diğer lipitlerden oluşan yuvarlak oluşumlardır) bileşenlerinden sadece biridir.
Kan testlerini çoğu taneciklerin ne kadar kolesterol taşıdığını gösterir ama taneciğin kendisi hakkında bir fikir vermez.
Kolesterol teorisi tepe taklak oldu
Children’s Hospital Oakland Research Institute’ da Ateroskleroz Araştırması müdürü olan Ronald Krauss “Her şey partikülle başlıyor” diyor:
“LDL taneciği arter duvarına girer ve beraberinde kolesterolü de taşır. Böylece plakta kolesterolü de görürüz ama gerçekte süreci belirleyen tanecik sayısı ve tanecik yoğunluğudur.
Küçük LDL tanecikleri büyük LDL taneciklerine nazaran daha az kolesterol taşırlar fakat kalp hastalığı riski ile ilişkisi en fazla olan küçük taneciklerdir.
Çünkü küçük taneciklerin arter duvarına yapışma ihtimali daha fazladır ve kanda daha uzun süre deveran ederler.
Bunlar duvara yapıştıktan sonra kimyasal değişikliğe uğrarlar ve arterler için daha toksik olurlar.
LDL tanecikleriniz fazla olsa bile kolesterol seviyesi normal olabilir ama siz kalp hastalıkları için hâlâ risk altındasınızdır.
Kolesterol teorisi tepetaklak olmuştur.”
Yeni risk değerlendirme yöntemleri
Araştırmacılar artık kalp hastalıklarının nasıl geliştiğini anlamak için lipoprotein taneciklerinin dansite ev büyüklüğünü ölçen yöntemlere yöneldiler.
Menopozdan önce kadınlarda kalp krizi daha az
Journal of Lipid Research isimli dergide geçen ay yayınlanan yeni bir araştırmada, Pittsburgh Üniversitesi araştırmacıları “nükleer manyetik rezonans spektroskopisi” adı verilen bir metotla kadınlarda menopozun kalp-damar hastalıklarını neden kolaylaştırdığını lipoprotein taneciklerinin karakteristiklerini incelediler.
Kalp hastalığı riski yaşlanmayla beraber artıyor çünkü onlarca sene yeteri kadar hareketli olmamak ve sağlıksız beslenme alışkanlıkları ile hızlanan damar duvarı içinde plak oluşumu sonuçta kan akımı bloke ederek kalp krizine sebep oluyor.
Kadınlarda kalp hastalıkları riski, östrojenin arterler üzerine faydalı tesiri sayesinde adetten kesilene kadar erkeklere göre daha düşük oluyor.
Arter duvarları içinde kolesterolle yüklü sarımsı plak oluşumu demek olan ateroskleroz kan akımını sınırlar ve kalp durmasına yol açar.
Bu avantajın menopoz döneminde niye kaybolduğu tam olarak belli değildir.
Menopozu, yüksek total kolesterol, LDL kolesterol ve trigliserit seviyeleriyle ilişkilendiren çalışmaların da düşündürdüğü gibi, düşük östrojen seviyeleri kolesterol çokluğunu veya metabolizmasını değiştirebilir.
Yeni bir araştırmada östrojen düşüklüğü ve “kötü kalitede” kolesterol taşıyıcıları arasında bir birliktelik buldular; küçük LDL tanecikleri riski artırıyordu.
Bu, menopozdaki değişikliklerin incelendiği Study of Woman’s Health Across the Nation araştırmaya katılan 3 bin 302 kadından 120’ si üzerinde gerçekleştirilen küçük bir araştırma idi.
Bu araştırmada kadınlar orta yaşlara doğru geldikçe azalmaya başlayan östrojen seviyeleri kan dolaşımından daha fazla kolesterol temizleyen yüksek kaliteli lipoproteinlerin düşük kaliteli lipoproteinlere dönüştüğü düşüncesini destekliyordu.
Bu sonuç östrojeni artırmanın iyi bir fikir olduğunu göstermez.
Kısa adı USPSTF olan U.S. Preventive Services Task Forces kalp hastalığı riskini azaltmak için hormon yerine koyma tedavisini tavsiye etmiyor.
Bunun yerine 45 yaşından büyük kadınların her 5 senede kolesterol seviyelerine bakılmasını istiyor.
Krauss “Rutin kan tahlillerinin insanların çoğunda bunun işaretlerini göstereceğini” söylüyor ama pek çok doktor diyabet, obezite veya ailede kalp hastalığı hikâyesi olan kadın ve erkelerde kalbin durumunu daha iyi anlamak için özel testler istiyorlar.
Riskin azaltılması
Her sene 600 bin insan kalp hastalıklarından hayatını kaybediyor.
USA’ da kalp hastalıkları pnömoni ve gribi geçtiği 1921’ den beri en fazla ölümlere yol açan hastalıktır.
Bu rakamlar kalp hastalıkları büyük ölçüde önlenebilir olduğu için rahatsız edicidir.
Birçok insan egzersiz yaparak, kilo vererek ve sigara içmeyerek risklerini azaltabilirler.
Cleveland Kliniği araştırmacıları, şubat ayında erişkinlerin 2-4 misli artmış riskleri olmasına rağmen, üçte birinin egzersiz ve beslenme düzenlerini değiştirmeyeceklerini, yarısı da sigarayı bırakmayacaklarını söylediklerini açıkladılar.
Mantık olarak iyi kolesterolü ilaç veya besin destekleriyle yükseltmenin alışkanlıklarını değiştirmeyenlere faydalı olacağı düşünülebilirse de deliller bunun böyle olmadığını gösteriyor.
HDL taneciklerini ilaçla yükseltmek işe yaramıyor
Krauss şunları söylüyor:
“HDL taneciklerinin koruyucu özellikleri olduğuna hiç şüphe yok ama HDL seviyelerini yükseltmenin kalp hastalığı riskini azaltacağının garantisi bulunmuyor.
Küçük LDL taneciklerinin kalp hastalığını kolaylaştırdığını ortaya koyan deliller ise kaya gibi sağlamdır.
LDL taneciklerine engel olmanın en iyi yolu uzun seneler sandığımız gibi “doymuş yağlardan uzak durmamaktır”.
Doymuş yağlar, LDL taneciklerini etkilemez fakat şeker ve karbonhidratlar etkiler.
Yumurta ve sütün kesilmesinin hiçbir faydası yoktur ama şeker kesildiğinde çok önemli ilerlemeler sağlanabilir.”
KAYNAK
http://blogs.kqed.org/science/2014/07/09/everything-you-know-about-cholesterol-is-probably-wrong/
