Kolesterol ilaçlarının yeni bir “marifeti” daha ortaya çıktı.
Canadian Medical Association Journal isimli tıp dergisinde yayınlanan araştırmada tüm dünyada yaygın olarak kullanılan kolesterol ilaçları (statinler), gene en çok kullanılan antibiyotiklerden olan “klaritromisin” ile beraber alındığında yan etki ve hastaneye yatırılma risklerinin arttığı belirlendi.
Oysa CYP3A4 enzimi tarafından metabolize edilmeyen statinlerin (rosuvastatin, pravastatin ve fluvastatin) klaritromisin ile sorunsuz kullanılabileceği sanılıyordu.
İlaç etkileşimlerine dikkat
CYP3A4 isimli enzim tarafından metabolize edilen statinlerin gene aynı enzimi inhibe eden ilaçlarla beraber kullanılmasının yan etki riskini artırdığı zaten biliniyordu.
İki ilaç beraber alındığında, statinlerin metabolizmasını sağlayan enzim aktivitesi baskılandığı için statinler parçalanamıyor ve ilacın kan seviyesi yükseliyor ve zararlı etkiler ortaya çıkıyor.
Bazı statinler (rosuvastatin, pravastatin ve fluvastatin) ise CYP3A4’ den başka enzimler tarafından metabolize edildiklerinden, bunların bu enzimi inhibe eden ilaçlarla beraber alınmasının sorun yaratmayacağı ileri sürülüyordu.
Araştırma CYP3A4 tarafından metabolize edilmeyen statinlerin klaritromisin ile etkileşimlerini ortaya koymak için düzenlendi.
Klaritromisin hem CYP3A4 isimli enzimi hem karaciğer için spesifik organik anyon-taşıyan polipeptitleri (OATP1B1 ve OATP1B3) de inhibe edebiliyor.
Araştırma 104 bin kişi üzerinde gerçekleştirildi
2002-2013 seneleri arasında rosuvastatin, pravastatin ve fluvastatin gibi CYP3A4 enzimi tarafından metabolize edilmeyen statin kullanan ortalama yaşları 74 olan 104 bin 41 kişiye ait sağlık veri tabanı üzerinde gerçekleştirildi.
Bunların 51 bin 523’ ünün statinlerle beraber klaritromisin ve 52 bin 518’ inin de azitromisin kullandığı belirlendi.
Bu kişilerin antibiyotik yazıldıktan sonraki 30 gün içinde rabdomiyoliz, akut börek yetersizliği, hiperpotasemi ve ölümlerine bakıldı.
Kontrol grubu ile kıyaslandığında klaritromisin ile beraber CYP3A4 tarafından metabolize edilmeyen bir statin kullananlarda akut börek yetersizliği için hastaneye yatırılma, hiperpotasemi (kanda potasyum yükselmesi) ve tüm sebeplere bağlı ölüm risklerinin daha yüksek olduğu tespit edildi.
Klaritromisin hem CYP1A4 ve hem de OATP1B1ve OATP1B3 enzimlerini inhibe ederken azitromisinin her ikisi üzerine de bir etkisi bulunmuyor.
Klaritromisin özellikle solunum yolları, deri ve mide enfeksiyonlarında çok yaygın olarak kullanılıyor.
Bu gözleme dayalı bir araştırma olduğu için hesaba katılmayan değişkenlerin sonuçları etkileme ihtimali elbette var ve bu tür araştırmalardan bir sebep-sonuç ilişkisi çıkarılması da doğru olmaz.
Bununla beraber her iki ilaç da çok yaygın ve gereksiz yere kullanıldığı için bu durumun dikkate alınması gerekiyor ve en azından statin kullanan hastalarda klaritromisin yerine azitromisinin tercih edilmesi daha doğru olur.
Gelelim neticeye
Kolesterol ilaçları da antibiyotikler de fayda-zarar oranlarına bakılmadan leblebi gibi kullanılıyor.
Emniyetli olduğu sanılan birçok ilacın yan etkileri ve riskleri seneler sonra anlaşılabiliyor.
Bu araştırma güvenli olduğu sanılan ilaçların bile çok ciddi etkileşimlere yol açabileceğini gözler önüne seriyor.
İlaç yazma meraklısı doktor ve ilaç yutma meraklısı hastalara önemle duyurulur.
Hapı yutturmayalım hapı yutmayalım.
İlaçların bizdeki piyasa isimleri:
Klaritromisin: Klacid, Macrol, Claricide, Clabel, Deklarit, Cleanomisin, Klamaxin, Klamer, Klarolid, Klaromin, Klax, Laricid, Macrol, Maxiclar, Megasid, Uniklar
Azitromisin: Zitromax, Azeltin, Azax, Azitro, Azamax, Azro, Tremac, Zitrotek
Rosuvastatin: Crestor, Colefix, Colnar, Coupet, Kolros, Liverkol, Reakt, Rosact, Rosucor, Rosifix, Rosugen, Rosutech, Rozitrol, Stage, Stata, Suvatin, Ultrox
Pravastatin: Pravachol
Fluvastatin: Lescol
Kaynak: http://www.cmaj.ca/content/early/2014/12/22/cmaj.140950.full.pdf+html
