Kolesterol haplarının (statinler) en sık görülen yan etkilerinden olan kas ağrısı, yorgunluk ve güçsüzlüğün özellikle yaşlılarda fiziki aktiviteyi azaltabileceğini gösteren pek çok çalışma var.
Kolesterol hapı
kullanan yaşlı erkeklerin bu ilacı almayanlara göre daha az hareket ettikleri sonucunu ortaya koyan JAMA Internal Medicine’ deki yeni araştırma statin kullanımıyla fiziksel aktivite azalması arasında ilişki tespit edilen çalışmalara yeni bir destek sağlamış oldu (1).
Erkeklerde Osteoporoza Bağlı Kırıklar (Osteoporotic Fractures in Men Study) isimli araştırmaya 2000-2002 seneleri arasında katılan yaşları 65 ve üzerinde olan 5 bin 994 kişi 2009’a kadar takip edildi.
Erkeklerin tümü de kendileri yürüyebiliyor ve başkasına ihtiyaç duymadan yaşıyorlardı.
Hastaların dörtte biri çalışmaya katıldıklarında statin alıyorken kabaca dörtte biri de 7 senelik takip sırasında statin almaya başladı; deneklerin yarısı kadarı ise statin kullanmıyordu.
Hastaların fiziksel aktiviteleri yaşlılar için fiziksel aktivite skalası (Physical Activity Scale for the Elderly=PASE) başlangıçta ve daha sonraki iki muayenede değerlendirildi.
Üçüncü muayenede ise bir hafta süreyle, hareketleri monitörize eden “akselometre” adı aletle ne kadar süreyle hareketsiz kaldıkları, orta ve ağır fiziksel aktivite seviyeleri tespit edildi.
Enine kesit bir analizde, statin alanların PASE değerleri, yaş, kalp krizi, felç, hipertansiyon, diyabet, vücut kitle endeksi ve total kolesterol gibi faktörlerle ilgili düzenlemeler yapıldıktan sonra 5.8 daha düşük bulundu.
Boylamasına analizde, aktivite seviyelerinin hem statin kullananlarda hem kullanmayanlarda hafifçe azaldığı ama aktivite azalmasının araştırma sırasında tedavi başlanan erkeklerde hiç statin kullanmayanlara göre daha hızlı gerçekleştiği görüldü.
Dahası, önceden kalp krizi geçirilmiş olması gibi diğer faktörler hesaba katıldığında statin alanlarda akselometre ile ölçülen hafif ve kuvvetli aktivite seviyelerinin daha düşük olduğu belirlendi.
Mesela, statin kullananlarda günlük bazda hafif aktiviteler 5.4 dakika, kuvvetli aktiviteler ise 0.6 dakika daha az idi ve hareketsiz kaldıkları süre de günde 7.6 dakika daha fazla idi.
Aktivite azalmasının sebebi statinler olabilir
Araştırmacılardan David Lee şunları söylüyor (2):
“Bu kişilerde egzersiz azalmasının sebeplerini araştırmadık ama statin kullananlarda kas ağrılarında artış olduğu biliniyor.
Gözleme dayalı çalışmalarda statin alanların yüzde 20’ sinde kas ağrıları ortaya çıkıyor.
Güçsüzlük ve yorgunluk da diğer yan etkiler ve bunların da probleme katkıda bulunması mümkün.
Biraz kas ağrısı biraz yorgunluk ev biraz güçsüzlük ilaç alanların neden daha az egzersiz yaptıklarını izah edebilir.
Statin alanlar ilaç içtikleri için egzersize ihtiyaçları kalmadığını düşünerek de daha az hareket ediyorlar olabilir ama doğrusu ben bunun önemli olduğunu düşünmüyorum.
Bence esas sebep ilacın yan etkileri.”
Bu durum tartışılmalı
Statinlerin yan etkileri hakkındaki yayınlarıyla tanınan Beatrice Golomb de aynı dergideki başmakalede şu görüşleri dile getiriyor (3):
“Bir günde bu kadar aktivite azalması küçük görülmemeli, zamanla bunların etkisi daha fazla olur çünkü egzersizin özellikle yaşlıların sağlığı üzerine çok büyük faydaları var.
Bazıları, statin kullananları daha fazla egzersiz yapmaya zorlanabileceğini düşünebilir ama egzersizin statinlerle ilgili hasarı artırabileceği de unutulmamalıdır.
Mutlaka statin kullanması gerekenler elbette ilaçlarını almaya devam etmelidir fakat ilacın egzersizi sınırlamasının ciddi şekilde tartışılması gereken birçok hasta olduğu da unutulmamalıdır.”
Gelelim neticeye
Hem kalp sağlığı hem genel sağlık bakımından egzersiz çok önemli.
Düzenli egzersiz, başta obezite, diyabet, kalp krizi, felç, kanserler olmak üzere birçok hastalığa karşı korunmada en etkili faktör.
Statinlerin “mutlak etkilerinin” düşüklüğü ve “aksi tesirlerinin” sıklığı dikkate alındığında bu ilaçların bu kadar bilinçsizce ve yaygın kullanımının ne kadar sakıncalı olduğu açık ve net olarak ortaya çıkıyor.
Statinlerin yan etkileri ile ilgili yayın sayısı bugün itibari ile tam 7 bin 896; bunları okumaya bir faninin ömrü yetmez (4).
Ne statinlerin en başka ilaçların düzenli egzersizin yerini alabileceğine asla inanmıyorum: Yürüyelim arkadaşlar!
KAYNAKLAR
1. http://archinte.jamanetwork.com/article.aspx?articleid=1878470
2. http://www.webmd.com/cholesterol-management/news/20140609/men-who-take-statins-may-exercise-less
3. http://www.medpagetoday.com/Cardiology/Dyslipidemia/46237
4. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=statins+side+effcets
Her eve lazım bilgiler!
Şu yazılarıma bir göz atmanızı tavsiye ediyorum:
Kolesterol ilaçları egzersizin faydalarına da mâni oluyor:
Kolesterol ilacı yerine köpek besleyin:
Kolesterol ilaçları enerjiyi bitiriyor, yorgunluk yapıyor:
Doktorunuza ilaç değil “spor ayakkabı” yazdırın:
