USA’ nın hükümete özellikle taramalar ve önleyici sağlık hizmetleri konusunda tavsiyelerde bulunan bağımsız uzmanlardan müteşekkil kuruluşu Koruyucu Hizmetler Çalışma Kolu (Preventive Services Task Force =USPSTF), şikâyeti olmayan kişilerde KOAH taraması yapılmasını tavsiye etmediğini açıkladı (1).
USPSTF, yeni yaptığı değerlendirmede 2008’ de almış olduğu kararı değiştirmemiş oldu.
USPSTF uzmanları öksürük, balgam, hırıltı, nefes darlığı gibi KOAH’ la alâkalı şikâyetleri olmayan kişilerde yapılacak taramaların bir faydasının olup olmadığını belirlemek amacıyla daha önce yapılmış olan 33 çalışmayı mercek altına aldılar.
KOAH teşhis Sorgulaması, Akciğer Fonksiyon Sorgulaması ve KOAH Toplum Taraması gibi sorgulama yöntemleri ve bronkodilatör ilaçtan sonra solunum testi yapılması gibi uygulamaların aşılanma ve sigarayı bırakma gibi önleyici tedbirlerin alınmasına katkısı ve taramanın muhtemel zararları araştırıldı.
Çalışma Kolu, anket sorgulamaları ve solunum testlerinin şikâyeti olmayan kişilerde hayat kalitesi, mortalite ve morbidite gibi parametrelerin iyileştirilmesini destekleyen yeterli delil olmadığı sonucuna ulaştı.
Tarama uygulamalarının herhangi bir zararı olmamakla beraber zaman ve para kaybına yol açtığı vurgulandı.
Uzmanlar bu sonuçları, şikâyeti olmayan kişilerde tarama ve mevcut ilaçların KOAH’ ın seyri üzerine müspet bir tesiri olmadığı şeklinde değerlendirerek taramaların faydasız olduğunu dile getiriyorlar.
USPSTF, bu görüşlerinin öksürük veya nefes darlığı gibi şikâyeti olanları kapsamadığını da vurguluyorlar.
Taramalar bir tuzaktır
Modern tıbbın en büyük tuzaklarından biri de hastalık taramaları ve erken teşhistir.
Kronik hastalıkların hiçbirini tarama ile erken teşhis etmek işe yaramaz çünkü bunların neredeyse tamamı hayat tarzındaki yanlışlardan kaynaklanan dolayısıyla önlenmesi mümkün olan hastalıklardır.
Yapılması gereken de bu hastalıklara yol açan hatalı beslenme, hareketsizlik, sigara-alkol kullanma gibi risk faktörlerinin ortadan kaldırılmasıdır.
Tarama testlerinin normal çıkması kimseye hatalı beslenmeye, hareketsizliğe veya sigara-alkol kullanmaya devam etme hakkı verebileceği düşünülebilir mi?
Sigara da KOAH başladığı için değil zaten hiçbir zaman içilmemelidir.
Erken teşhis aslında geç teşhistir
“Erken teşhis” kulağa çok hoş gelen bir tabir olsa da bir hastalığı önlemek dururken erken teşhis etmek esasında “geç teşhistir”.
Bu, özellikle de sigaranın yarattığı hastalıkların erken teşhisinde daha da önem kazanır zira sigaranın yarattığı hastalıklar mesela KOAH ve akciğer kanseri çok uzun seneler sonra, “iş işten geçtikten sonra” belirti verirler.
Asıl mühimi de sigaranın yarattığı zararların ve tahribatın “kalıcı” yani geriye dönüşünün, tamirinin mümkün olmamasıdır.
Erken teşhis aynı zamanda da “gereksiz teşhis” ve “gereksiz tedavi” (overdiagnosis/overtreatment) demektir ve artık adeta yeni türeyen bir hastalık gibi sağlığımızı tehdit etmektedir.
Gelelim neticeye
BİR: Hastalıkların erken teşhisi “ticari tıbba” yeni adıyla McDonald’s Tıbbı’ na “müşteri” kazandırmaktan başka bir işe yaramaz.
İKİ: Toraks Derneği’ nin “Nice Yaşlara” kampanyası da zaman ve para kaybından başka kimseye bir faydası olmayacak olan beyhude bir faaliyettir (2, 3).
ÜÇ: Taramalardan şikâyeti olanlarda da bir fayda beklemek de boşunadır.
DÖRT: Tarama ve erken teşhisle zaman ve para kaybetmeyelim, esas yapılması gereken sigara ile mücadeledir!
Kaynaklar:
1. http://jama.jamanetwork.com/article.aspx?articleid=2510917
2. http://www.hurriyet.com.tr/pasta-mumunu-40-santim-uzaktan-sonduremiyorsaniz-dogru-doktora-40049641
