Zaman zaman medyada kayısı çekirdeğinden zehirlendiği iddia edilenlerin haberleri yer alır.
Bugün de Niğde’ de siyanür zehirlenmesi tespit edilen ama ölümden kurtulan 2 yaşındaki bir çocuğun haberi vardı.
Kayısı çekirdeğinde gerçekten siyanür bulunur mu, ne kadar yendiğinde zehirlenme yapar, ölümlere yol açar mı, kayısı çekirdeğinin hiç yenmemesi mi doğru olur?
İşte tüm bu soruların cevapları:
Kayısı çekirdeğinde siyanür bulunmuyor ama çekirdekteki “amigdalin” adı verilen bileşik çekirdek çiğnenip öğütüldükten sonra midede zehirli bir madde olan “siyanüre” dönüşüyor.
Laetril ve B17 vitamini isimleriyle de bilinen amigdalin kayısı dışında badem ve şeftali çekirdeğiyle lima fasulyesi, yonca ve sorgum bitkisinde de var ama miktarları çok düşük olduğu için herhangi bir sağlık problemine yol açmıyor.
Acı kayısıda yüksek miktarda amigdalin olabileceğinden bunun fazla yenmesi özellikle küçük çocuklarda zehirlenmelere ve ölümlere yol açabiliyor.
Araştırmalara göre vücut ağırlığının kilosu başına 0.5-3.5 mg siyanür ölümcül olduğu bildiriliyorsa da EFSA emniyet sınır olarak bir defalık maksimum miktarı kilo başına 20 mikrogram olarak veriyor.
Bu, ölümcül sınırın 20 mislinden daha düşük bir miktara denk geliyor.
EFSA, bu veriler ışığında erişkin bir insanın en fazla üç adet acı kayısı çekirdeği (370 mg) yenmelerine müsaade ediyor.
Küçük çocuklar için sınır 60 mg yani, yarım kayısı çekirdeği kadar.
Amigdalin sert bir kabukla kapalı olan çekirdekte bulunduğundan dolayı bunun kayısıya geçmesi mümkün olmuyor.
Siyanür zehirlenmesinin belirtileri
Siyanür zehirlenmesi bulantı, kusma, ateş, baş ağrısı, sussama hissi, yorgunluk, sinirlilik, eklem ve kas ağrıları ve kan basıncı düşmesi gibi belirtiler veriyor.
Zamanında tanınıp müdahale edilmediğinde şok ve koma tablosunda ölüme yol açıyor.
Amigdalinin farelerde yapılan deneylerde sağlıklı hücrelere zarar vermeden kanserli hücreleri öldürdüğüne dair araştırma ve iddialar varsa da bunlar henüz tam olarak ispatlanmış değil.
Kayısı çekirdeği ihtiva ettiği vitamin, mineral ve yağlarla faydalı bir yemiştir ama acı olan türlerinden uzak durmakta da fayda vardır.
Çocuklara acı kayısı çekirdeği verilmemelidir!
Kaynaklar:
https://www.efsa.europa.eu/en/press/news/160427
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24819963
***
Ntv’ nin “Kayısı çekirdeği 2 yaşındaki çocuğu hastanelik etti” başlıklı haberi:
Niğde’de kayısı çekirdeği yiyen 2 yaşındaki çocuk hastaneye kaldırıldı. “Siyanür zehirlenmesi” teşhisi konulan çocuğu tedavi eden doktor; “kayısı, erik elma, kiraz ve şeftali” gibi meyve çekirdeklerinin ölümle sonuçlanan zehirlenmelere yol açabileceği uyarısında bulundu.
Niğde’de, yediği kayısı çekirdeğinde bulunan siyanürden zehirlendiği belirtilen 2 yaşındaki Hiranur, Kayseri Eğitim ve Araştırma Hastanesinde tedavi altına alındı.
Niğde merkeze bağlı Orhanlı beldesinde yaşayan Hiranur Yürer, Yavuz Mahallesi’ndeki evlerinde baygınlık geçirince ambulansla Niğde Devlet Hastanesine kaldırıldı.
Ablasının verdiği kayısı çekirdeğini yedikten sonra fenalaştığı öne sürülen Hiranur, çekirdekte bulunan siyanürün etkisiyle zehirlendiğinin anlaşılması üzerine Kayseri Eğitim ve Araştırma Hastanesine sevk edildi.
Alınan örneklerin incelenmesinde “siyanür zehirlenmesi” teşhisi konulan Hiranur’un tedavisine, Erkilet Çocuk Hastanesi Acil Servisinde devam edildi.
Baba Ahmet Yürer, Kayseri’ye sevk edildiğinde kızının durumunun ciddi olduğunu söyledi.
Yürer, 6 yaşındaki kızının bahçede oynarken kayısı çekirdeği bulduğunu ve kardeşine yedirdiğini belirterek, şunları anlattı:
“Çocuk baygınlık geçirince annesi ambulans çağırmış. Niğde Devlet Hastanesinde ilk müdahale yapıldı. Buradaki doktorlar annesini dinleyince bir zehirlenme olayı olduğunu anladılar. Midesi yıkandı ama doktor, ‘kayısı çekirdeği zehirlenmesi nedeniyle Kayseri’ye sevk etmemiz gerekiyor’ dedi. Ambulansla Kayseri Eğitim ve Araştırma Hastanesi’ne sevk edildi. Buradaki doktorlar, ‘Çocuk ilk geldiğinde durumu ağırdı’ demişlerdi ama verilen ilacın ardından kızım hızla iyileşti. Şu an durumu iyi ancak biraz daha müşahede altında kalması gerekiyor.”
TEDAVİ EDİLDİ
Hiranur’un tedavisiyle ilgilenen Kayseri Eğitim ve Araştırma Hastanesinde görevli çocuk sağlığı ve hastalıkları uzmanı Dr. Hasan Samsa da hastanın sevk öncesi kayısı çekirdeğinden zehirlendiği bilgisini aldıklarını ve panzehir hazırladıklarını söyledi.
Niğde’de ilk müdahalesi yapılan hastanın midesinin yakındığını aktaran Samsa, “Burada asıl siyanürle ilgili panzehirin verilmesi gerekiyordu. Gelir gelmez damardan bu panzehiri verdik. Hasta bize geldiğinde hızlı kalp atımı ve çarpıntı söz konusuydu. Tedaviden sonra hızlı bir şekilde düzeldi. Hastamızın durumu şu anda iyi. Hastamız başarılı bir şekilde tedavi edildi” diye konuştu.
“HIZLI MÜDAHALE GEREKİYOR”
Dr. Samsa, siyanürün genel olarak madencilikte, özellikle altın üretiminde kullanıldığını vurgulayarak, şu bilgileri verdi:
“Kayısı, erik elma, kiraz ve şeftalinin tohumu ve çekirdeklerinde bulunan ‘amigdalin’ denilen bir maddeden de siyanür üretilebiliyor. Onun için bunların çekirdeklerinin tüketilmesi tehlikeli. Bu besinler tüketildiğinde siyanür ortaya çıkabiliyor. Çok tehlikeli bir madde. Hızlı bir tedavi gerektiriyor. Çocuklarda hızlı soluk alıp vermeye, hızlı kalp atımına neden oluyor. Bu zehirlenme, hastayı komaya hatta kaybetme noktasına kadar götürebiliyor.”
