İnsanda akıl varsa güzel, yoksa çirkindir. Onun için güzel çirkin ayrımı ancak akılla yapılır.
Karanlıkta her şey birdir. Şekil şemal görünüp bilinmediği için, her şey birbirinin aynısıdır. Görünmeyen varlıkların fiziksel güzelliklerinden söz edilemez.
Varlıkların var olan varlıklarını, karanlıkta göz görmez. Ancak varlığın varlığını akıl hisseder. Akıl bilir. Akıl görür. Birde varlıkta akıl varsa, kendi varlığını kendi aklıyla gösterir. Tıpkı karanlıkta kendi varlığını gösteren gökyüzündeki yıldızlar gibi.
Karanlıkta varlığı görünmeyen varlıkların güzel mi çirkin mi oldukları bilinmez.
Ancak varlıkların karanlıktaki güzel yada çirkinlikleri kendi akli iradeleri ile oluşturup sundukları sözlerindeki ifadelerinden anlaşılır. Çünkü göz için uzaklıkta bir karanlık sayılır. Çünkü ağız kalbin kapısı, dil bu kapının anahtarıdır.
Dil denilen anahtar, ağız kapısını açar. Dil aynı zamanda kalbinde anahtarıdır.
Dil denilen bu anahtar ağız içinde döndürülüp çevrildikçe kalp kapısı açılır. Açılan kalp kapısından da içinde ne varsa, anahtarın (dilin) dönmesiyle her şey dışarı çıkıp saçılır.
Bu şekilde de insanın güzel yada çirkin oluşu da ortaya çıkar.
Karanlık kabus gibidir, insanın aklının üstünü örter. Görüneni görünmez eder. Onun için ışıktan kaçan karanlığa düşer. Karanlıkta göz ne görürse akıl onu söyler.
O nedenle de en büyük çirkinlik, akla aykırılıktır.
