Vatanını çok seven ve canından aziz bilen Mehmet Akif, “Kim bu cennet vatanın uğruna olmaz ki fedâ? /Şühedâ fışkıracak, toprağı sıksan şühedâ!/Cânı, cânânı, bütün varımı alsın da Hudâ,/ Etmesin tek vatanımdan beni dünyada cüdâ.” dörtlüğünde ülkemizin yer altı ve yer üstü hazineleriyle eşsiz bir toprak parçası olduğunu, onu düşmana yâr etmemek için onca şehit verdiğimizi, şehit kanlarıyla sulanan yurdumuz için bundan sonra da ölüme koşabileceğimizi hatırlatıyor. Hürriyetin olmadığı yerde iffetin de olamayacağını belirtiyor.
Müslüman bir ülkede yaşamayı en büyük bahtiyarlık olarak gören Mehmet Akif, Rabbine şu dua ve niyazda bulunuyor: “Ruhumun senden, İlâhî, şudur ancak emeli:/Değmesin ma’bedimin göğsüne nâ-mahrem eli!/Bu ezanlar-ki şehâdetleri dinin temeli/Ebedî yurdumun üstünde benim inlemeli.” Çünkü ezan İslâm’ın şiarıdır. Mübarek ezanların minarelerimizden günde beş vakit gür bir sedayla okunması için Hilâl’in Salip’e galebe çalması şarttır.
Mehmet Akif minarelerin gölgesinde, ezanların sedasıyla yaşama arzusunu dile getirdikten sonra “O zaman vecd ile bin secde eder –varsa- taşım; /Her cerîhamdan, İlâhî, boşanıp kanlı yaşım,/Fışkırır rûh-i mücerred gibi yerden na’şım;/ O zaman yükselerek Arş’a değer, belki başım.” diyerek ruhunun ancak böyle huzura ve sükûna kavuşacağını söylüyor.
İstiklâl Marşı, zamanla sükuta uğramış istiklâl ruhunu kanatlandıran bir şiirdir.
İstiklâl Marşı; dudaktan değil, içselleştirilerek ta yürekten yazılmıştır. Mehmet Akif bu güfteyi kaleme alırken, çelikleşen ruhunda inşa ettiği millî heyecan barajının kapaklarını kaldırmıştır. Onun kıymeti harbiyesi sözleri değil, sahip olduğu engin ruhtur. Maazallah, bizi biz yapan bütün millî ve manevî kıymet hükümlerimiz bir an elimizden kayıp gitse de, söz burcunda nazlı nazlı salınan bu büyük marş, bizi tekrar derleyip toparlama kudretine sahiptir.
İstiklâl Marşı, zamanla sükuta uğramış istiklâl ruhunu tekrar kanatlandırarak bütün ihtişamıyla terennüm etmiştir. Bu, öncelikle Ankara ve çevresindeki bir kısım vatanseverde tecelli etmiş; bu marşın vücut bulmasıyla da Edirne’den Kars’a, Sinop’tan Anamur’a kadar yayılmıştır. Böylece hüzün ve gözyaşı yağmurlarıyla çamurlaşan ve içine atılan ümit tohumlarını henüz filizlenemeden çürüten memleket toprakları güneşle buluşmuştur.
Sözü özü bir olan, sözünü özüne, özünü sözüne yansıtan Mehmet Akif; dokuzu dörtlük, biri beşlik olan bu söz abidesinin son bendinde “Dalgalan sen de şafaklar gibi ey şanlı hilâl;/ Olsun artık dökülen kanlarımın hepsi helâl./ Ebediyen sana yok, ırkıma yok izmihlâl:/ Hakkıdır, hür yaşamış bayrağımın hürriyet;/ Hakkıdır, Hakk’a tapan milletimin istiklâl!” diyerek istiklâlin remzi olan bayrağın ilelebet dalgalanmasını, ancak o hür ufuklarda dalgalandıkça milletin huzura ereceğini, bütün arzusunun bu olduğunu beyan ediyor. Ona göre hürriyet Allah’ı bir bilen ve ona gönülden inanan milletimizin en doğal hakkıdır.
Dünya devletlerinin marşlarına baktığımızda hem şiirsel derinlik hem de üslûp güzelliği bakımından “İstiklâl Marşı” kadar kuşatıcı, millî ve manevi değerlerle iç içe bir esere rastlayamayız. O, bu yönüyle de dünyadaki bütün marşların fevkindedir. Öte yandan bütün millî marşlar, ülkelerin kuruluşundan sonra, yani gidişat belli olduktan sonra yazıldığı hâlde, “İstiklâl Marşı” memleketimizin işgal yıllarında, tabir caizse nalla mıh arasında kaleme alınmıştır. Her şeyin tepetaklak gittiği ve tutsaklığın an meselesi olduğu böyle zorlu bir süreçte böylesine ümitvar bir marş yazmak, halka ve Hakk’a olan güvenin de göstergesidir.
Mehmet Akif’in “O şiir bir daha yazılmaz. Onu kimse yazamaz. Onu ben de yazamam. Onu yazmak için o günleri yaşamak lâzım. O şiir artık benim değildir. O, milletin malıdır. Benim millete karşı en kıymetli hediyem budur. Allah bir daha bu millete bir ‘İstiklâl Marşı’ yazdırmasın!” sözleri, ‘Milletimiz o badirelerden bir daha geçmesin’ anlamı taşımaktadır. Biz de Mehmet Akif’in bu anlamlı temennisine katılıyor, onun ifadesiyle ‘Allah bir daha bu millete İstiklâl Marşı yazdırmasın!’ diyoruz. Türkiye Cumhuriyeti devlet-i ebed müddet olsun.
