1979 devrimiyle önemli farkı bir lideri yok. O liderin örgütlediği camiler ve propaganda araçları kasetler yok… Yani organize değil…
28 Aralık’ta İran’ın kuzeydoğusundaki Meşhed kentinde yüksek enflasyonu protesto etmek için sokağa çıkan göstericilerle başlayan eylemler ülkenin önemli bölümüne yayılmış durumda. Protestolarda en az 30 kişi hayatını kaybetti, yüzlerce kişi gözaltına alındı.
Pazar günü eylemlerle ilgili bir açıklama yapan Tahran Savcısı Abbas Caferi Dolatabadi eylemler nedeniyle ABD’yi suçladı:
“Trump bölgeye gelip, kılıç dansı yapıp, İsrail ile İran konusunda anlaşmaya vardığını açıklayınca böyle olaylar beklemeliyiz.”
ABD Başkanı Donald Trump, “İran’ın bu hükümet karşıtı gösterilere nasıl yanıt vereceğini tüm dünyanın izlediğini” ifade etti.
Trump, İranlıların “rejimin yolsuzluklarından, ülkenin servetinin terörizme mali kaynak sağlama amaçlı kullanılmasından bıktıklarını” söyledi.
ABD’nin bu yorumları için İran Dışişleri Bakanlığı ise “fırsatçı ve hilebaz” dedi.
Resmi yayın kuruluşu IRIB’in aktardığına göre Cumhurbaşkanı Yardımcısı İshak 
Cihangiri, gösterilerin arkasında muhaliflerin olduğunu öne sürdü.
Cihangiri, “Bu ülkedeki bazı olaylar, ekonomik sorunlardan kaynaklanıyor ama bunların arkasında başka bir şey var gibi görünüyor. Bunu yaparak hükümete zarar vereceklerini düşünüyorlar ama karlı çıkanlar başkaları olacak” diyerek yabancı güçleri işaret etti.
İsrail İstihbarat Bakanı İsrail Katz da İran’daki protestoculara destek verdi, ancak Tahran’ın iç işlerine dâhil olmayacaklarını belirtti. Katz, “Sadece İran halkına özgürlük ve demokrasi mücadelesinde başarı dileyebilirim” dedi.
TÜRKİYE’DE İKİ FARKLI GÖRÜŞ
Eski Şah’ın oğlu Rıza Şah da göstericilere destek verdi.
Eski Şah’ı destekleyen sloganlar sokakta dikkat çekti.
Türkiye’de ise İran’da göstericileri destekleyenlere “Amerikancı” damgası vuranlarla, “ne Amerika’sı İran halkı özgürlük için sokağa çıktı, dışarıdan destek falan yok” diyenler ikiye ayrıldı…
Ruhani’yi zayıflatmak için Meşhed’te gösteri düzenleyenler fitili ateşleyenler oldu.
İran uzun yıllardır yolsuzluktan muzdarip… Ruhani de yolsuzlukla mücadele ettiğini defalarca söylemişti.
Göstericiler ne muhalif reformculardan oluşuyor, ne muhafazakarlardan… Her kesimden insan var, tıpkı 1978’lerdeki gösteriler gibi… Dincilerle liberaller, komünistler, sosyalistler, Cumhuriyetçiler hepsi sokaklardaydı ve dostane savaşıyorlardı. Rejimi hedef alan göstericiler kefen giyip sokaklara çıkıyordu. Perde falan değildi ve ceplerinde ev adresleri vardı. Ölenleri yakınları alabilsin diye… Ölmeye giden göstericileri ne ABD, ne Şah’ın ordusu durdurabildi.
Lideri vardı o gösterilerin, herkes onu kabullenmişti: İmam Humeyni.
Bugün bir lider yok ortada. Devamlı boğazlanan muhalifler nedeniyle lider yetişmiyor bu iklimlerde.
Bu bir kırılma yaratacak mı?
Arap düşmanlığı sloganlara yansıdığı gibi Humeyni’nin yayılmacı politikasına karşı yorumlanabilir sloganlar:
“Hayatım Gazze için değil, Lübnan için değil, İran içindir”
“Suriye’yi bırak bizi düşün”
“Ne işin var Lübnan’da”
“Neden paralarımız nükleere gidiyor?” diye soruyorlar…
REFORMİST RUHANİ İKTİDAR KAVGASINA DA İŞARET ETTİ
İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, sessizliğini bozarak, “Biz özgür bir ülkeyiz. Bu yüzden insanların kendilerini ifade etme hakkı var” dedi. Reformculara yakışan cevabı verdi.
İktidar kavgasını da işaret eden Ruhani acil olarak düzenlenen güvenlik zirvesinde yaptığı açıklamada ise olayları sadece dış güçlerin komplosu olarak görmenin hata olacağını söyledi. “İnsanların sorunları sadece ekonomik değil. Aynı zamanda daha fazla özgürlük talep ediyorlar” diyen Ruhani, siyasi ve kültürel reformlar gerçekleştirme girişimlerine karşı çıkan muhafazakârları dolaylı yoldan eleştirdi. Her zaman reformu Cumhurbaşkanlarının ayağı altına muz kabuğu koyan muhafazakarlar böylece gündeme geldi.
Ekonomik nedenler aslında pek hafif değil. Enflasyonu 34.7’den 8.9’a indiren Ruhani iktidarı kemer sıkma politikası izliyordu, orta sınıf bunaldı. Yumurta fiyatları bir haftada iki kat artınca millet sokağa döküldü. Bu Türkiye için anlaşılamaz bir neden! Ama İran halkı tarihinde ekmek pahalandı diye ayaklanıp bir gün hiç ekmek almayarak eski fiyatı kazanmış bir geleneğe sahip.
Ellerindekini kaybeden, ağır yolsuzluk ve işsizlikle bunalmış orta sınıf sokağa döküldü.
İnanılmaz petrol gelirine rağmen İranlılar son 10 yılda %15 yoksullaşmış…
Reformcular ve muhafazakar denen İmam kadroları arasında derin kavga hiç dinmedi… Devlet İmamların elinde…
Bu olaylar reformistlerin elini zayıflatacaktır…
Şahin İmam kanadı güçlenebilir…
1979 devrimiyle önemli farkı bir lideri yok. O liderin örgütlediği camiler ve propaganda araçları kasetler yok… Yani organize değil…
Gösteriler devam edecek gibi görünüyor ancak sonuç alır mı, belli değil!..
Nevval Sevindi
Çok önemli bilgiler taşıyan yazınızı okuyarak, bilgilerimi yenilemiş oldum. Kaleminiz daim oldun.