İngiltere’ nin önde gelen doktorları hastalara ilaç yerine sağlıklı yaşamanın unsurlarının tavsiye edilmesini istiyor.
Doktorlar, kalp krizi ve felç riskinin azaltılması için kolesterol hapları yerine Akdeniz Diyeti’ ne uyulmasının daha doğru olduğunu bildiriyor.
“Prescriber” isimli dergide yayınlanan makaleye göre, sağlıklı beslenme, daha aktif olma ve sigaranın bırakılması kolesterol düşürücü ilaçlar kadar etkili (1).
Uzmanlar, NICE gibi doktorlara tedavi tavsiyesinde bulunan kurumların, kalp hastalıkları riskini azaltmak için ilaçlara daha az güvenmeleri gerektiğini söylüyor.
İngiltere’ de 7 milyon insanın statin kullandığı fakat NICE’ nin ilaç kullanma kriterlerini geçen sene hafifletmesiyle bu miktarın atmış olduğu tahmin ediliyor.
Statinler, daha evvel gelecek 10 senede kalp krizi ve felç riski yüzde 20 olanlar için uygun görülürken bu oran yüzde 10’ a indirildi.
Prof. Simon Capewell “Kalp hastalıklarından korunmak isteyen orta yaştakilerin çoğu için sağlıklı bir diyet hayat boyu statin içmeye göre etkili, daha sürdürülebilir ve daha zevklidir” diyor (2).
Makalede, kalp hastalıklarının yüzde 80’ den fazlasının sebebinin beslenme, fizik aktivite ve sigara içme gibi değiştirilebilir hayat tarzı faktörleri olduğu vurgulanıyor:
“Doktorlar, kalp krizi veya felç riski taşıyan hastalarıyla bu riski nasıl azaltabileceklerini konuşurken onlara sağlıklı diyetin değeri iyi anlatılmalıdır.
Olabildiğince az işlenmiş gıdalar bulunan Akdeniz Diyeti kardiyo-vasküler riskleri azaltıyor.
Özellikle severek yapılan fizik aktiviteler de kalite bir hayat için önemlidir.
Sigara içenler bunu bırakmalıdır.
Bunlar kalp dışındaki hastalıklardan korunmak ve daha uzun yaşamak için de faydalıdır.
Statinler sınırlı sayıda insan için faydalı olabilir ama bu ilaçları kullananların yüzde 5-10’ unda kas ağrısı ve 100 kişiden birinde de diyabet gelişebileceği unutulmamalıdır.
Statin kullanan 40 hastadan birinde ikinci bir kalp krizi veya felç önlenebilirken bu ilaçlar bu tür hastalıklarla karşılaşmamış olan 50-200 kişiden biriden birini daha uzun yaşamasını sağlayabilecektir.”
İleri yaştakilerin üçte biri kolesterol hapı içiyor
JAMA’ da yayınlanan bir araştırmada da 1999-2012 tarihleri arasında, koroner kalp hastalığı, felç ya da damar hastalığı hikâyesi olmayan 79 yaşın üzerindeki kişilerde kolesterol ilacı (statin) kullanımının arttığı bildirildi (3).
Araştırma, 79 yaş üzerindeki 13.099 kişi üzerinde Medical Expenditure Panel Survey verilerinden faydalanılarak gerçekleştirildi.
1999-2000 arasında damar hastalığı olmayan yaşlıların statin kullanma oranı yüzde 8.8 iken bu oranın 2011-2012’ de yüzde 34.1’ e çıktığı belirlendi.
İleri yaştakilerde 1999-2000’ de kalp-damar hastalığı oranı yüzde 28, 2011-20122 de ise yüzde 44 olmakla beraber bu artışın yöntem farklılıklarından kaynaklandığı düşünülüyor.
Birçok uzman kalp krizi ve felç riski yüksek olanların statin almalarını uygun bulmakla beraber yüksek riskin nasıl tanımlanacağı konusunda tartışmalar var.
Birçok kılavuz, yeterli klinik araştırma olmadığı için kardiyo-vasküler hastalık hikâyesi olamayan çok yaşlıları hesaba katmıyor.
Statin kullanımındaki artış hayret verici
Araştırmacılar, “herhangi bir damar hastalığı problemi yaşamamış olan ileri yaştaki insanlarda statin kullanılmasının işe yaradığını gösteren yeterli delil olmadığını” vurguluyorlar.
M. Johansen “80’ likler statin kullanması sürpriz değildi ama bunların üçte birinde kalp-damar hastalığı olmamasına çok şaşırdık” diyor (4).
Amerikan Kalp Derneği’ nin (American Heart Association=AHA) 2013’ de yayınladığı yeni kılavuzla kalp hastası olmadıkları halde statin alınmasının kapsamı genişletilmiş olduğundan yeni bir araştırmada daha yüksek bir oranın çıkması muhtemeldir.
Bu çalışmada yeterli delil olmamasına rağmen ileri yaşlardaki her üç Amerika’ lıdan birinin statin hapı içiyor olmasını ilaç endüstrisinin pazarlama başarısı olarak görüyorum.
Gelelim neticeye
İkincil koruma (secondary prevention) için yani kalp krizi veya felç geçirmiş kişilere statin yazılması artık neredeyse “Allah’ ın emri” gibi kabul ediliyor.
Primer koruma (primary prevention) yani henüz bilinen bir kalp-damar hastalığı olmayanlarda kalp krizi ve felç riski yüksek olduğu gerekçesiyle statin kullanılması ise o kadar genel kabul görmüyor.
Sağlıklı yaşamanın kalp-damar hastalıklarından korunmanın yolu ilaç değil “adam gibi yaşamak” tır.
Kaynaklar:
1. http://www.prescriber.co.uk/view/0/index.html
2. http://www.theguardian.com/society/2015/sep/06/mediterranean-diet-statins-heart-attack-cardiovascular
3. http://archinte.jamanetwork.com/article.aspx?articleid=2429533
4. http://www.reuters.com/article/2015/08/25/us-health-elderly-statins-idUSKCN0QU27P20150825
