Dünyanın önde gelen ilaç üreticilerinden Johnson & Johnson (J&J), çocuklar, yaşlılar ve engelliler için onayları olmayan kuvvetli psikiyatrik ilaçların kullanımını teşvik ettiği iddialarıyla açılan davalara karşı 2.2 milyar dolar ceza ö
demeyi kabul etti.
Bu, USA tarihinde hastaların sağlığı yerine kendi menfaatini tercih ettiği iddiaları için bir ilaç firmasıyla varılan üçüncü büyük mutabakat.
Bu paranın 1.72 milyar doları federal ve eyalet hükümetlerine, 485 milyon doları da para cezası olarak ödenecek.
Daha önce de ilaç devleri Pfizer ve GlaxoSmithKline ilaçlarının endikasyon dışı kullanımını teşvik ettikleri iddialarına karşı 2.3 ve 3 milyar dolar ödemeyi kabul etmişlerdi.
J&J, antipsikotik ilaçları Risperdal ve Invega ile kalp yetersizliğinde kullanılan Natrecor’ un satışını artırmak için “illegal pazarlama taktikleri” uygulamak ve “doktor ve eczacılara rüşvet vermekle” suçlanıyordu.
USA’ da ilaçların endikasyon dışı kullanılması kanunen mümkün, yani bir doktor herhangi bir ilacı onayı olmayan bir hastalık için kullanabiliyor ama üreticiler FDA’ nın onay vermediği bir hastalık için ilaç tanıtımı yapamıyor.
Başsavcı Eric Holder “İlaç üreticileri bu tür davranışları her zaman yapıyorlar. Sağlık mesleği mensuplarının karalarını etkiliyorlar, halkın sağlığını tehlikeye atıyorlar ve vergi ödeyenlerin cüzdanlarını boşaltıyorlar” diyor.
Şizofreni ilacı davranış bozuklukları için de veriliyor
FDA, Risperdal isimli ilacı 1993’ de şizofreni tedavisinde kullanılmak üzere onayladı ama firma daha sonra bu ilacı şizofreniyle alâkalı olmayan durumlarda kullanılması için tanıtmaya başladı.
Öyle ki Risperdal 2005’ de senede 3.5 milyar doları bulan miktarla firmanın en çok satan ilacı oldu.
J&J’ nın yan şirketlerinden olan Janssen Pharmaceuticals, uzlaşma pazarlığında Risperdal’ i demansı olan yaşlılarda dengesiz davranışları kontrol etmek için kullanımını teşvik ettiğini kabul etti.
Oysa bugün ilacın prospektüsünün uyarılar kısmında bu tür durumlarda kullanılmasının yaşlılarda felç ve ölüm riskini artırdığı için kesinlikle kullanılmaması gerektiği bildiriliyor.
Dava dosyasında yer alan belgeler, hükümetin her iki firmanın pazarlama uygulamalarına senelerden beri itiraz ettiğini ortaya koyuyor.
Bunlardan birinde FDA’ nın 1999’ da Janssen’ i Risperdal’ in yaşlılarda etkili ve emniyetli olduğunu bildiren veya ima eden doküman dağıtmasını “yanıltıcı” olabileceği için uyardığı ve şirketin ilacın demans için kullanılmasına izin verilmesi isteklerine hep karşı çıktığı anlaşılıyor.
Yaşlılar ve çocuklar hedef alınıyor
FDA’ nın bu uyarılara karşılık şirketin pazarlama plânı yaşlıları tedavi eden doktor ve huzur evlerini hedef alıyordu.
Şirket tarafından dağıtılan pazarlama materyallerinden birinde Risperdal’ in yaşlılarda ajitasyondan, dikkatsizlik, husumet, konfüzyon ve depresyona kadar her durumda kullanılabileceği bildiriliyor; ilacın diyabet ve kilo alımı gibi yan etkileri de önemsizmiş gibi gösteriliyor.
J&J, ilacın promosyonunu ve yaşlılarda daha yaygın kullanımını sağlamak için “ElderCare” isimli özel bir satış kolu koruyor.
J&J’ nın Risperdal’ in satışlarını artırmak için ülkenin en büyük huzur evi ecza deposu olan Omnicare’ e de milyonlarca dolar rüşvet vermekle de suçlanıyor.
Janssen’ in propagandistlerinden çocuk psikiyatristlerini ziyaret ederek Risperdal’ i dikkat eksikliği ve otizm gibi sık görülen ruhsal hastalıklar için yazılmasını sağlayacak pazarlama taktikleri uyguladıkları iddia ediliyor.
Ayrı bir kamu davasında J&J ve alt kuruluşu “Scios”, Natrecor isimli ilacı bilimsel bir delili olmamasına rağmen kalp yetersizliği olan hastalara her hafta verilmesi için teşvik etmekle de suçlanıyor.
Bu ilaçla ilgili davalara karşı da 184 milyon dolar ödemeyi kabul ediyor.
J&J ödediği cezalardan mutlu
Şirket çalışanlarına gönderilen mektupta J&J’ nın genel danışmanı Michael Ullmann bu mutabakatın şirketin kendi menfaatine olduğunu bildiriyor ve şunları ilave ediyor:
“Hükümetin tüm iddialarını kabul etmiyoruz ve bunların bazılarının gerçekle bağdaşmadığına kuvvetle inanıyoruz.
Risperdal’ in etkinlik ve emniyetinden hiçbir şüphemiz yok.
Bu mutabakat, tüm dünyadaki insanların daha iyi olmalarını sağlayacak araştırmalara odaklanmamızı sağlayacak.”
Bu açıklamalardan sonra J&J’ nın hisselerinde 34 sent düşüş oldu ve 93.03’ e indi.
Gelelim neticeye
BİR: Genel danışmanın sözleri, J&J’ için 2.2 milyar doların hiç önemli olmadığını gösteriyor.
Dev üreticilerin bu tür cezaları önceden göze aldıklarını artık iyi biliyoruz.
İKİ: Amerikan Psikiyatri Derneği de antipsikotik ilaçların, pazarlama oyunları ile “gereksiz ve fazla yazılmasına” karşı çıkmış ve doktorları uyarmıştı.
ÜÇ: Bizdeki durumun da Amerika’ dan farklı olduğunu sanmıyorum.
Eskiden bizim nazar değmesin diye “yaramaz dediğimiz akıllı çocukların neredeyse tümü” raporlu ilaç bağımlısı oldu.
Hastaların ve doktorların Amerika’yı örnek aldığı bir memleketten de başka bir şey beklenmez zaten.
KAYNAKLAR
http://stream.wsj.com/story/latest-headlines/SS-2-63399/SS-2-372500/
http://abcnews.go.com/Business/wireStory/jj-pay-22b-settle-marketing-allegations-20782222
