1987 yılında büyükşehir unvanını alan Antep, tarihin en eski yerleşim birimlerinden biri olarak kabul edilmektedir. Dülük Antik Kenti’nin bulunduğu şehrin nüfusu 1.974.244, yüzölçümü 6.887 km2’dir. 8 Şubat 1921 de TBMM, Kurtuluş Savaşı’ndaki üstün gayretiyle işgale 10 ay dayanan ve düşmana geçit vermeyen Antep’e “Gazi” unvanı vermiştir. Antepfıstığı, kuruyemiş, makarna, pamuk ipliği gibi ürünlerin üretim ve ihracatı yapılan Antep’in mutfağı da zenginliğiyle de göz kamaştırmaktadır.
Gaziantep’te bulunan hayvanat bahçesi yüzölçümü ve tür bakımından Türkiye’de ilk, Avrupa’da ikinci, dünyada ise dördüncü sırada yer almaktadır. 300 türde 7 binden fazla hayvan barınan bahçenin tanıtımının yapılması şehre hem ziyaretçi çekecek hem de değer katacaktır. Şehirdeki Organize Sanayi Bölgesi ülkenin en büyük sanayi bölgesidir. Kimyevi madde mamullerinden demir-çeliğe, metal-makineden plastik ürünlerine, makarnadan halıya kadar birçok sektörde çeşitli ürün üretilmektedir.
Kentin güneybatısının kontrolsüz gelişme eğiliminde olması sebebiyle konut alanlarını kontrol altına almak, bölgedeki tarım topraklarının niteliğini koruyarak sürdürülebilir bir kent hedefleyen planlar benimsenmiştir. Gaziantep Kilis Yolu ve Çevresi Vizyon Planı yaklaşımı ile ekolojik dengenin korunması, doğal kaynakların sürdürülebilir kullanımı, toprak, su ve havayı yaşatmak, flora ve fauna varlığını korumak, organik tarımı geliştirmek, enerji etkinliği ve çeşitli kültürel bileşenler ile bir vizyon belirlenmiştir.
Gaziantep Büyükşehir Belediyesi, iklim değişikliğine yol açan etkileri ve riskleri tespit etmek, çözüm geliştirmek ve sera gazı emisyonunu azaltmaya yönelik eylemleri belirleyerek daha sürdürülebilir bir bölgesel ekonomi geliştirmek için İklim Değişimi Eylem Planı’nı geliştirmiştir. İklim Eylem Planı çalışmasını Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası, Deloitte, Touche & Tohmatsu (“Deloitte”) desteği ile birlikte, gerçekleştirmiş ve Avrupa Birliği tarafından finanse edilmiştir.
Gaziantep İklim Değişimi Eylem Planı Metodolojisi:
Ele alınan süreçlerden her biri için, bu sürecin Gaziantep içerisindeki faaliyetinden açığa çıkan sera gazı emisyonlarının değerlendirilmesi için bir algoritma ortaya konmuştur. Hesaplama yöntemleri aşağıda sıralanan uluslararası resmi kuruluş yöntemlerini dikkate almıştır.
-Avrupa Parlamentosu ve Konseyinin 2003/87/AT sayılı Direktifi
– Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli tarafından belirlenen rehber ilkeler
-Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi
Gaziantep İklim Eylem Planına göre; Türkiye’de en yüksek nüfusa sahip ilk on ilden biri olduğu ve sıcaklıkların sürekli artmakta olduğu gerçeği ile bu durumun ülke üzerinde olumsuz etkileri olacağı belirtilerek etkileri şu şekilde sıralanmıştır;
*Buharlaşmanın artması ve yağışların azalması canlı kapasitesinin azalmasına neden olacaktır.
*Çölleşmeye karşı yüksek derecede hassas olarak nitelendirilen alanlar tarım ve mera alanlarının %85’i oluşturmaktadır.
*Tarım arazilerinin bozulması ve toprağın verimliliğindeki azalma üretkenliğin yavaş yavaş kaybolmasını tetikleyecektir.
*Sıcaklıkların artmasının su döngülerini etkileme potansiyeli vardır.
*Sanayi sektörü sera gazlarının çoğunu temsil eden alt sektörler de içermektedir: Bu alt sektörler arasında, tüm sanayi emisyonlarının %47’sini oluşturan soğutma ve klima alt sektörü önem taşımaktadır. Bu sektör tarafından salınan HFC sera gazının küresel ısınma potansiyeli yüksek bir değere sahip olduğu için önem arz etmektedir.
*Ulaşım sektörü, özellikle büyük oranda karbondioksit açığa çıkaran yük taşımacılığı ve kentsel yolcu taşımayı içermektedir. Hava ulaşımının da büyük bir etkisi olmasına rağmen emisyonlar bakımından daha düşüktür.
*Konut ve hizmetler sektöründeki yanma kaynaklı emisyonlar bu sektör altında gruplandırılmıştır
*Tarım sektörü, yüksek miktarlarda NO2 ve CH4 salımı yapan gübre ve arazi yönetimi içermektedir.
* Enerji sektörü, özellikle de elektrik üretimi kaynaklı emisyonları içermektedir.
Gaziantep karasal ve Akdeniz iklimlerinden etkilenmekte olan bir ildir. Yazlar uzun, sıcak ve kuru olmaktadır ve Gaziantep’in tarımı yoğun sulama gerektiren ürünler içermektedir. Bu etken şehri su döngüsündeki değişikliklere karşı son derece hassas hale getirmektedir. Bu potansiyel durum Gaziantep için özellikle de tarım ve gıda arzında gerçek bir tehlikedir. Gaziantep’te emisyona neden olan başlıca alt sektörler (sera gazı emisyonlarının %95’ini temsil eden) emisyon miktarı itibariyle aşağıda gösterilmektedir. Söz konusu metodoloji Gaziantep Büyükşehir Belediyesi için oluşturulmuştur ve kentin ekonomik sektörlerinin kendine özgü karakteristiklerini ve kendi sınırları içinde yürütülen faaliyetler temel alınmıştır.
SANAYİ VE ENERJİ ALANINDA ÖNLEMLER
1-Organize Sanayi Bölgelerinde (OSB) Sürdürülebilirliğin Geliştirilmesi: OSB yönetimine, çevre ve enerjinin korunması konusunda daha fazla sorumluluk ve görev vererek, bu yapının, iklim risklerinin azaltılması ve iklimin iyileştirilmesi konularına aktif olarak katılımı amaçlanmıştır.
2-Belediye için Yenilenebilir Enerji Teknolojilerinin Uygulanması: Şahinbey ilçesi Bağlarbaşı mevkiinde, belediyeye ait 59 dönümlük arazinin 20 dönümü üzerinde 1 megavat kurulu kapasiteli Güneş Enerji Santralinin kurulumunu tamamlanarak güneşten elektrik üretimi sağlanacaktır. Güneş Enerji Santrali ile yılda yaklaşık 1 milyon 700 bin kilovatsaat elektrik üretiminin gerçekleşmesini hedefleyen Gaziantep Büyükşehir Belediyesinin bu projesi, yenilenebilir enerjiyle entegre edilerek karşılanması amacıyla kurulan ilk tesis olma özelliğine sahiptir. Güneş enerjisi santralinin yanı sıra, biyogaz enerji santralinin de yapımı için çalışmalar bulunmaktadır. Tesiste hammadde olarak büyükbaş süt ve besi hayvancılığı gübresiyle yumurta, tavuk gübresi ve çim biçme atıkları kullanılarak atıklarla tesisin beslenmesiyle günlük 9 bin 939 metre küp biyogaz üretimi yapılacaktır. Kojenerasyon tesisiyle yıllık 8 milyon 234 bin 400 kilovatsaat elektrik, 8 milyon 836 bin 917 kilovatsaat eşdeğeri ısı üretilmesi öngörülmektedir. 2015 yılında onaylanan proje, Kalkınma Bakanlığı Cazibe Merkezi Mali Destek Programı kapsamında yürütülmektedir. Rüzgâr enerjisi için de çalışmalara başlayan Gaziantep Büyükşehir Belediyesi, Şehitkamil bölgesinde Atalar ve Nurdağı Gökçedere mevkiinde 2 rüzgar ölçüm direğiyle rüzgar ölçümlerini tamamlamış bulunmaktadır.
ULAŞIM ALANINDA ÖNLEMLER
1- Hafif Raylı Sistemin Yaygınlaştırılmasının, Sanayi Bölgeleri İçin Çözüm Olarak Önerilmesi: Sanayi bölgelerine yönelik olarak minibüsler ve kişisel araçlarla taşımacılığın yerine hafif raylı sistemin getirilmesi önerilmektedir.
2- Verimli Araçların Satın Alınmasının Teşvik Edilmesi: Yeşil Filo Planı: Çevresel açıdan daha sürdürülebilir araçların, yakıtların ve uygulamaların seçiminde rehber ilkeler sağlamaktır.
3- Alternatif Yumuşak Modların Geliştirilmesi ve Bisiklet Ulaşım Planının Hazırlanması: Şehrin kentsel olarak yeniden tasarımını temel alan bisiklet yollarının, gelecekte de gelişimini sağlamak için gerekli olan uygulama programlarını tanımlamaktadır.
4- Gaziantep’te sıkıştırılmış doğalgaz (CNG) ile çalışan araçların kullanılması: Eski dizel yakıtla çalışan otobüslerin sıkıştırılmış doğal gaz (CNG) otobüsleriyle değiştirilmesidir.
TARIM VE ORMANCILIK ALANINDA ÖNLEMLER
1-Metan Üretimi İçin Tarımsal Yan Ürünlerin Kullanımı: Gaziantep bölgesinde tarım ve tarımsal sanayi ürünlerinin enerji potansiyeli biyometan kullanılabilir. Bu önlem ile biyometan potansiyelinin hayata geçirilmesini sağlayacak yapıların kurulması önerilmektedir.
2-Sürdürülebilir Tarım için GPS/GIS: Gübre kullanımının azaltılması, traktör güzergâhları optimize edilerek gübre israfının en aza indirgenmesi önerilmektedir.
3-Gaziantep Bölgesi’ndeki Ağaçlandırma Uygulamaları: Ağaçlandırma alanlarındaki sera gazı emisyonlarıyla mücadele etmek ve Gaziantep bölgesindeki emisyonları yok etme çalışmalarını artırmaktır.
KONUT VE HİZMETLER ALANINDA ÖNLEMLER
1- Toplu Isıtma ve Soğutma Sistemlerinin Teşvik Edilmesi (Sıfır Emisyon Teknolojileri) pek: Bu önlem, kamu sektöründe ve özel sektörde düşük/sıfır karbonlu ısıtma ve soğutma teknolojilerinin uygulanmasını önermektedir.
2- Alternatif Temiz Yakıt Kullanımı: Bu önlem ile konutlarda kömür kullanıcıları kazanlarda doğal gaz kullanarak elde edilecek performansın daha iyi olmasından yararlanır hale gelmesi sağlanacaktır.
3- Mevcut Konutların, Gerekli Olan En Düşük Standartların Ötesine Geçen Standartlarla Yeniden Yapılandırılması: Mevcut mesken binalarının, EKB performans seviyesi C olan mevcut binalardan daha yüksek verimlilik standartlarıyla yeniden yapılandırılmasıdır.
4- Seçilen Bir Yerleşim Alanında ve Bir Ticari Alanda Akıllı Enerji Uygulamaları – Pilot Proje: Pilot proje uygulaması için seçilen bir alanda akıllı enerji uygulamasını başlatarak, Türkiye’deki benzer projeler için ölçek büyütme konusunda geri bildirim sağlanması amaçlanmaktadır.
5- Kamu Aydınlatmasının Kalitesinin Artırılması: Mevcut kamu aydınlatma sisteminin enerji etütleri yapılarak yenileme planının ortaya konmasıdır.
6- Belediye Binalarının Aydınlatma Sisteminin Enerji Verimliliği: Belediye binalarındaki mevcut aydınlatma sisteminin düşük tüketimli ampulleri ya da LED teknolojilerini temel alan daha etkin bir sistemle değiştirilmesini kapsamaktadır. Ayrıca, belediye hizmet binasına ISO 50001 Enerji Yönetim Sistemi belgesini de alınmıştır. Gaziantep Büyükşehir Belediyesi, kendi binasını çevre dostu kamu binasına dönüştürerek, binalarda enerji verimliliği konusunda halka örnek olmayı amaçlamaktadır.
7- Enerji Kimlik Belgeleriyle (EKB) Belediye Bina Stoğunun Enerji Verimliliğinin Artırılması: Enerji Kimlik Belgesi binalarda enerji tüketimi azaltmada Belediye’ye yardımcı olabilecek bir kilit politika aracıdır. Belediye binaları için Enerji Kimlik Belgesi alınması enerji ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlayacak ve dolayısıyla binalardan sera gazı emisyonlarını azaltacaktır.
8- Sürdürülebilir Katı Atık Yönetimi: Mevcut önlem, aşağıdakiler aracılığıyla atık üretiminin azaltılması (minimize edilmesi) ya da düzenli depolama alanına gönderilen miktarın azaltılması (ayırma ve geri çevrim) üzerine odaklanmaktadır.
*Atık yönetimi için yeni teknolojilerden yararlanılması:
*Ana atık alanı için ayırıcı oluşturulması ve atık ayırımının kaynakta gerçekleştirilmesinin teşvik edilmesi
*Atık Su Arıtımının Enerji Verimliliğinin Artırılması
*Atık Su Arıtma Tesisinin ve Çamur Arıtımı Projesinin Enerji Verimliliğinin İyileştirilmesi
*Kanalizasyon suyu arıtma tesisinde ve çamur arıtma projesinde enerji verimliliğinin artırılması
*Kanalizasyon çamurunun ısı değerinin artırılması
*Çamur hacminin maksimum azaltımı ve kurutulmuş çamurun kötü koku riski olmadan güvenli ve uzun vadeli depolanması veya bunun fosil yakıt kullanımının azaltılmasına olanak sağlayan çimento fabrikalarına satılması
*CO2 emisyonlarının azaltılması ve atık su arıtımı kapasitesinin artırılması
9-Belediyenin su temini yapısında enerji verimliliğinin arttırılması: Bu önlem kapsamında mevcut elektrikli pompa ünitelerinin cazibeyle çalışan su temini sistemi ile değiştirilerek su temini yapısında enerji verimliliğinin arttırılması önerilmektedir. Bu önlem kapsamında mevcut su temini altyapısını daha inovatif bir yaklaşım kullanan ve su deposu ve tüketim arasındaki yükseklik farkını baz alan ve yer çekimini kullanan bir sistemle yenilenmesi önerilmiştir.
Not:Okumuş olduğunuz yazı, aşağıda yer verilen adreslerden, şehir hakkında okuduğum çeşitli kaynaklardaki bilgilerin (kendi yorumumla) konsolide edilmiş halidir.
Kaynaklar:
http://www.gaziantepekolojikbina.com.tr/ekolojik-kent.htmlgaziantepbüyükşehirbelediyesiekolojikkent
https://ck27.tr.gg/iklim-ozellikleri.htm
Gaziantep Büyükşehir Belediyesi İmar ve Şehircilik Başkanlığı – 2013
Sektörlere Göre Temel Senaryoda Gaziantep’in Sera Gazı Emisyonları – Baz yıl: 2015 Kaynak: Gaziantep Büyükşehir Belediyesi Tarafından Sağlanan Bilgiler Temelinde Deloitte Analizi
Gaziantep Sera Gazı Emisyonu Kaynakları – Baz yıl: 2015 Kaynak: Gaziantep Büyükşehir Belediyesi Tarafından Sağlanan Bilgiler ile Deloitte Analizi
Sektörlere göre Temel Senaryoda Gaziantep’in Sera Gazı Emisyonları – Baz Yıl: 2015 Kaynak: Gaziantep Büyükşehir Belediyesi Tarafından Sağlanan Bilgiler ile Deloitte Analizi
Gaziantep İklim Değişikliği Eylem Planında (GİDEP) Oluşturulan Sera Gazı Emisyonları Referans Değerleri Kaynak: 1. ve 2 GİDEP ve Deloitte
2023 Yılına Kadar Gaziantep Sera Gazı Emisyonu Hedefleri ve Yol Haritası
Kaynak: Deloitt
http://www.trthaber.com/haber
http://www.enerjiatlasi.com/sehir/gaziantep/
file:///C:/Users/dursun/Desktop/Gaziantep-CCAP-TR-final-20111102.pdf adresindeki Gaziantep İklim Değişikliği Eylem Planı Yönetici Özeti -2016
