“Kolesterol hapını yutturma kılavuzu” çıktığı günden beri Amerikan medyasında çok sert bir şekilde tenkit ediliyor.Abramson ve Redberg’ in New York Times’ deki “Daha fazla hastaya statin vermeyin” başlıklı ya
zıları şu cümlelerle başlıyor (1):
“AHA ve ACC tarafından salı günü yayınlanan yeni kolesterol kılavuzu, bir hamlede milyonlarca sağlıklı Amerika’ lının acilen sağlığa olan faydaları belirsiz olan statin denen haplardan alması gerektiğini bildiriyor.
Bu duyuru, ne ani bir kalp hastalığı salgının sonucu ne de kolesterolü düşürmenin faydalarını gösteren yeni veriler var.
Bu, basitçe ilaç alması gerekenlerin tanımını genişletmenin bir sonucudur ve bundan faydalanacak olan da herkesten çok ilaç endüstrisidir.”
Bu kılavuz çıkar ilişkileri olan grubun kanaati olmaktan öteye gidemez
New England Journal of Medicine’ in eski baş editörlerinden Marcia Angell şunları yazıyor (2):
“Özel tıp dernekleri tarafından yayınlanan kılavuzlar doktorların da halkın da tutum ve davranışlarını büyük ölçüde etkiler.
Kılavuzları hazırlayan kuruluşların her ikisi de yani hem Amerikan Kalp Derneği ve hem Amerikan Kardiyoloji Koleji toplantılarını gerçekleştirebilmek için ilaç endüstrisinin finansal desteklerine muhtaçtır.
Bundan başka, kılavuzun hazırlanmasında çalışan uzmanlar da satışları kılavuzdan ciddi şekilde etkilenen ilaç endüstrisinin “ücretli” danışman veya sözcüleridir.
Bu kılavuzu hazırlayanların yarısı kadarının statin üreticileri ile finansal bağları var.
Çıkar ilişkisi basit bir formalite değildir; çok mühimdir.
Etki alanı geniş kılavuzlar, randomize, kontrollü klinik araştırmalara ait kuvvetli delillere dayanmak zorundadır.
Kılavuz, “bu deliller olmadan çıkar ilişkileri olan grubun kanaati olmaktan öteye gidemez”.
Statin pazarını ikiye katlanmasından tek istifade edecek olan ilaç firmalarıdır.”
Amerikan Kalp Derneği (AHA) dâva edildi
Kılavuzu hazırlayan derneklerden AHA’ nın, kendi tavsiye ettiği sınırların üzerinde tuz ihtiva eden hazır çorbalara para karşılığı “kalp dostu” logosu konması için izin vererek halkı aldattığı ve sağlığını tehlikeye attığı iddialarıyla mahkemeye verildiğini hatırlatayım (3).
Mahkeme ne karar verir bilemem ama benim için kendi web sitesinde Campbell firmasına ait otuzdan fazla hazır çorbanın tanıtımını yapan AHA’ nın da kılavuzunun da bilimsel bakımdan değeri kalmamıştır (4).
Risk cetveli rezaleti
Yeni kolesterol hapını yutturma kılavuzunun en çok tenkit edilen kısmı “yeni risk hesaplama cetveli”.
Hesap cetveli Amerikan medyasında Watergate rezaletinden mülhem “calculator-gate” adıyla anılıyor (5).
BİR: Daha önce statin başlamak için 10-20 arası olan risk değerini “keyfi olarak” 7.5’ a çekiyor.
Keyfi, çünkü bu kadar düşük riski olanlara statin vermeyi haklı kılacak randomize kontrollü çalışma bulunmuyor!
Harvard’ lı kardiyolog Abramson’ a göre riski yüzde 20’ nin altında olanlarda statinlerin bir kıymeti yok (6).
İKİ: Üstüne üstlük yeni cetvelin riski yüzde 150’ ye varan oranda yüksek gösterdiği iddia ediliyor”(7).
Yüzde 5-10 değil, yüzde 150’ ye kadar varan bu abartma sadece USA’ da 13-16 milyon insan kalp hastalığı riski düşük olmasına rağmen “ömür boyu” statin tedavisine mahkûm olması demek.
ÜÇ: AHA’ nın kafası o kadar karışık o kadar karışık ki risk cetveline “aile hikâyesini” eklemeyi bile unutuyor.
Amerikan Kardiyoloji Koleji eski başkanı Prof. Dr. Steven Nissen de çok haklı olarak “Yeni kılavuzun uygulamasının durdurulmasını” isteyecek kadar ileri gidiyor ve şunları söylüyor (8):
“Ortada korkunç bir yanlışlık var. Bu hesap cetveline göre bizim tüm sağlıklı Joe’ larımız, 65 yaşın üzerindeki tüm siyah erkekler tedavi edilmek durumundalar.”
Gelelim neticeye
BİR: Bir “meraklı” olarak ben bile yeni kılavuz hakkında on yazı kaleme aldım ama ne TKD’ nin ne de sayısı üç bini bulan üyelerinden birinin yeni kılavuz ve risk hesaplama cetveli ile alâkalı bir açıklamasını duymadım, okumadım.
Var da dikkatimden kaçmışsa sitemde yayınlamaya hazırım.
İKİ: Kendi kılavuzumuz olmasından vaz geçtim, bizde daha “statinlerin primer ve sekonder korumada ne kadar etkili olduğunu, yan etkilerinin neler ve hangi sıklıkta görüldüğünü” ortaya koyan güvenilir ve geniş kapsamlı bir araştırma bile yok.
Var da dikkatimden kaçmışsa sitemde yayınlamaya hazırım.
ÜÇ: Kılavuzdaki risk hesaplama yöntemi, çoğunluğu USA ve Avrupa ülkelerinde yapılmış araştırmalara dayanıyor.
Bu ülkelerde yaşayan insanların yemeleri-içmeleri, çalışma şartları, boyu, bosu, kilosu kısaca her şeyi çok farklı; bu risk cetvelini -yüzde 100 doğru bile olsa- bizim aynen alıp uygulamamız da risk sınırını 7.5’ a indirmemiz de kabul edilemez.
ÜÇ: Türk Kardiyoloji Derneği uyarı mektubunda “kafası karışan bir grup insan” var derken sakın “kardiyologları” kastediyor olmasın.
KAYNAKLAR
1. http://www.nytimes.com/2013/11/14/opinion/dont-give-more-patients-statins.html?_r=1&
3. http://www.emaxhealth.com/1020/lawsuit-claims-no-such-thing-heart-healthy-campbells-soup
5. http://www.medpagetoday.com/Cardiology/Prevention/42977
7. http://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(13)62388-0/fulltext?_eventId=login
8. http://www.nytimes.com/2013/11/18/health/risk-calculator-for-cholesterol-appears-flawed.html
