Günümüzde birçok insan işine yetişebilmek için sabah erken kalkmak zorunda olduğu için uykusuzluk çekiyor ve açığı kapatmak için de hafta sonları fazla uyuyor.
Journal of Clinical Endocrinology Metabolism isimli tıp dergisinde yayınlanan yeni bir araştırma hafta içinde erken kalkan, hafta sonları fazla uyuyan kişilerde kalp hastalıkları ve diyabet riskini artırdığını gösteriyor.
Uyku düzenindeki değişikliklerin sağlık üzerine olumsuz etkileri olduğu biliniyordu ama bu çalışma ile uyku ritmindeki düzenli değişikliklerin de zararlı olabileceği gösterilmiş oldu.
Araştırma Pittsburgh Üniversitesi uzmanları tarafından Adult Health and Behavior Project çalışmasının ikinci fazına katılan 447 erkek ve kadının uyku düzenleri ve kardiyo-metabolik riskleri analiz edilerek gerçekleştirildi.
Yaşları 20-54 arasında değişen ve haftada en az 25 saat çalışan katılımcılara beslenme alışkanlıkları ve fiziksel aktiviteleri hakkında bir anket düzenlendikten sonra, hareketleri ve uykuları bir bileklik vasıtasıyla bir hafta süreyle kaydedildi.
Katılımcıların yüzde 85’ inin çalışmadıkları günlerde uyku düzeninde değişiklik olduğu, tatil günleri iş günlerine göre daha geç uyandıkları belirlendi.
Araştırmaya katılanların yüzde 15’ inin ise uyku çevrimlerinin kısa olduğu yani hafta sonları daha erken uyandıkları tespit edildi.
Çalışma ve tatil günleri arasında uyku çevrimlerinde en büyük gecikme olanlarda iyi kolesterolün (HDL-kolesterol) daha düşük, trigliserit ve açlık insülin seviyelerinin daha yüksek, bel çevrelerinin daha geniş ve vücut kitle endekslerinin de daha fazla olduğu ortaya çıktı.
Araştırmaya göre düzenli spor yapmak uyku düzensizliklerinin olumsuzluklarını ortadan kaldırmıyor.
Sosyal jet lag
Uyku düzenindeki bu tür bozukluklar uzun uçak seyahatlerinde rastlanan jet lag’ dan ilham alınarak “sosyal jet lag” olarak adlandırılıyor.
Sosyal jet lag, bir kişinin biyolojik sirkadiyen ritimleri ve sosyal olarak maruz kalınan uyku zamanlaması arasındaki uyumsuzluk olarak tarif ediliyor.
Vardiyalı çalışan ve çalışma saatleri sık değişenlerde obezite, diyabet, kalp damar hastalıkları ve kanserlerin daha fazla görüldüğü biliniyordu.
Bu çalışma ile “düzenli” uyku düzensizliklerinin de aynı şekilde zararlı olabilecekleri ortaya konmuş oluyor.
Araştırmacılar, uyku ritmindeki değişikliklerin vücutta biyolojik ritimleri düzenleyen vücut iç saatindeki bozulmayla ilişkilendiriyorlar.
Gelelim neticeye
Sağlıklı yaşamanın en önemli unsurlarından biri de yeterli sürede, kaliteli gece uykusudur.
Erken yatın, erken kalkın, günde ortalama 7-8 saat düzenli uyuyun.
Hastalıklardan ilaçlarla, aşılarla, tarama ve çekaplarla korunmak mümkün değil; bunun yolu adam gibi beslenmek ve adam gibi yaşamaktan geçiyor.
Kaynak:
