Faydası olduğunu ispat eden hiçbir güvenilir bilimsel araştırma olmamasına rağmen ülkemizde de eklem ağrılarına karşı yaygın olarak kullanılan “glikozamin” in göz içi basıncının artmasına yol açabileceği bildirildi (1).
Glikozaminin bu yan tesiri, glokom teşhisiyle takip edilmekte olan bir hastanın göz tansiyonunun glikozamin almaya başladıktan sonra aniden yükselmesiyle bir göz doktorunun dikkatini çekiyor ve araştırma bu gözlem üzerine başlatılıyor.
JAMA Ophtalmology isimli tıp dergisinde yayınlanan araştırmaya göre göz içi basıncındaki bu artışın glukozamini bırakmakla düzelmesi mümkün olmakla beraber kalıcı hasar ihtimali de dışlanamıyor.
Araştırma, glikozamin kullanma hikâyeleri olan ve göz tansiyonu sebebiyle takip edilen veya açık açılı glokom teşhisi olan ortalama yaşları 76 olan altısı kadın on biri erkek üzerinde gerçekleştiriliyor.
Hastalar iki gruba ayrılıyor; birinci grupta göz içi basınçları (GİB) daha önce 1-3 defa ölçülmüş olan 11 hasta ve ikinci grupta ise GİB’ ları hiç ölçülmemiş olan 6 hasta yer alıyor.
Glikozamin tedavisi başlanan hastalar GİB’ ları ölçülerek ve muayene edilerek takibe alınıyor.
Birinci gruptakilerde glikozamin tedavisi başlandıktan sonra GİB’ nın arttığı ve bırakıldığında ise düştüğü; ikinci grupta ise GİB’ nın glikozamin kesildikten sonra düştüğü belirlenerek glikozaminin göz tansiyonunu artırıcı etkisine dikkat çekiliyor.
Göz tansiyonu artıyor
Uzmanlar çalışmayla ilgili olarak şu görüşleri dile getiriyorlar:
“Glikozaminin küçük bir hasta grubunda bile olsa göz içi basıncını artırıyor olması bazı hastalar için çok önemli olabilir.
Gerçi bu maddenin ispatlanmış etkisi yok ama faydalandıklarını ifade eden hastaların zarar görmemeleri için tedavileri boyunca göz tansiyonlarının takibi uygun olur.
Araştırmamız, glikozamin kesildikten sonra GİB’ nın düştüğünü gösteriyor ama bunun uzun süre kullanılmasının kalıcı hasara yapmayacağını söylemek de mümkün değil.
Glikozamin dozajının, tedavi süresinin, ürünün cinsinin (bazı preparatlarda glikozamin kondroitin ile beraber bulunuyor), tedavinin düzenli olup olmadığının dikkate alınmamış olması, hasta sayısını azlığı gibi etkenler çalışmanın değerini azaltıyor.”
Glikozamin işe yaramıyor
Glikozamin, eklem kıkırdağının ana bileşeni olan glikozaminoglikanların öncü maddesi olduğu için bunun gıda takviyesi olarak alınmasının kıkırdak yapıyı etkileyebileceği düşünülebilir ama bunun osteoartrit tedavisinde işe yaradığını gösteren yeterli klinik çalışma yoktur.
USA’ da Milli Sağlık Enstitüsü (NIH) tarafından desteklenen GAIT ve başka bir çok randomize çalışmada glikozamin, kondroitin ve glikozamin-kondroitin kombinasyonlarının diz osteoartriti ağrısına plasebodan farklı bir etkisi olmadığı sonucuna varıldı (2, 3, 4, 5).
Glikozaminin etkili olduğunu gösteren araştırmalar, metot hataları olan, az sayıda denek ihtiva eden, kısa süreli ve endüstri tarafından desteklenen çalışmalardır (6, 7).
2008’ de yayınlanan bir meta-analizde, glikozamin, kondroitin ve bunların kombinasyonlarının eklem ağrısını azaltmadığı, eklem aralığı daralması üzerine etkisi olmadığı sonucuna ulaşılarak bu ürünlerin ödeme kapsamına alınmaması ve yeni hastalara da yazılmaması tavsiyesinde bulunuldu (8).
Gelelim neticeye
FDA tarafından ilaç olarak kabul edilmeyen ve bu sebeple de herhangi bir hastalığa karşı reçete edilmesi mümkün olmayan glikozaminin bir “gıda takviyesi” olarak satılması lâzım ama hiç de öyle olmuyor.
Bazı doktorlar tarafından da tavsiye edilen glikozamin, faydası olmasa bile “yan etkisi de olmadığı” gerekçesiyle özellikle halk arasında kireçlenme adıyla bilinen “osteoartrit” için tüm dünyada yaygın olarak kullanılıyor.
Glikozamin, ilaç olmadığı için sosyal güvenlik kurumları ve özel sigortaların ödeme kapsamına girmiyor; hastalar ürünü kendi ceplerinden karşılamak zorunda kalıyorlar.
İlacın 60 tabletlik kutuları 99.95 lira fiyattan satılıyor.
Faydası ispatlanmamış bir gıda takviyesine etek dolusu para döken insanları en azından bu ciddi yan etkiye karşı uyarıyorum.
KAYNAK
1. http://archopht.jamanetwork.com/article.aspx?articleid=1690919
2. http://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMoa052771
3. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15478160
4. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11934964
5. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18821708
6. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18756654
