Gıda takviyelerine Sağlık Bakanlığı dışında bir bakanlığın ruhsat vermesini ancak bu tür ürünlerin imalatçıları, bunların adamları veya bu işten menfaat temin edenler isteyebilir.
Bunlara “ilaç” muamelesi yapılması bu kesimi rahatsız eder ama onlar bunları “hastalıkları önlediği” iddiasıyla satmaktan geri durmazlar.
Gıda “takviyeleri” maalesef hastalıkları önleyeceği iddiasıyla “takıyye” yapılarak tanıtılmakta, halk aldatılmaktadır.
Bu haber vesilesi ile İnci Döndaş’ a gönderdiğim cevabın tam metnini sadece bilimsel birkaç kaynak ilave ederek sunuyorum.
Sitemde Besin Destekleri bölümünde 100′ den fazla yazımı da hatırlatırım.
***
GIDA TAKVİYELERİ İLE TAKIYYE YAPILIYOR
Besin desteklerinin, Gıda ve Tarım Bakanlığı tarafından ruhsatlandırılmasını doğru bulmuyorum çünkü bu ürünleri adları besin desteği veya gıda takviyesi olsa bile artık “tablet, kapsül, şurup, damla” hȃline getirilmiş olan ilaçlar olmak görmek gerekir.
Bunlar, besin destekleri olarak değil bağışıklığı kuvvetlendireceği, başta kanserler olmak üzere bir takım hastalıkları önleyeceği gibi büyük iddialarla pazarlanmaktadır ve bunların hiçbirinin etkinlik ve emniyetleri ispatlanmamıştır.
Bu ürünlerde bulunan besin ögeleri elbette sağlıklı olmak, hastalıklardan korunmak için elzemdir ama adam gibi beslenen herkes yediği içtiği gıdalarla bunların tümünü yeterli miktarda rahatlıkla alabilir.
Son senelerde tüm dünyada insanların kafalarına vitamin, mineral, balık yağı, protein tozu gibi besin desteklerini almazlarsa sağlıklı olamayacakları algısının yerleştirilmesinin sebebi bunların daha çok satılmasını sağlamak içindir.
Bizde de milyonlarca insan sağlıklı gıdalara verecekleri paraları vitamin ve gıda takviyelerine heba ediyorlar oysa bunları kullananların belki yüzde 3-5’ inin bunlara gerçekten ihtiyacı olabilir. Besin desteklerini, insanları “hapçı yapmak”, sağlıklı beslenmeden uzaklaştırmak için kurulmuş hain tuzaklar olarak görüyorum.
Bu ürünler bilimsel delilleri dayanak göstererek değil palavralarla satılıyor. 2 ay kadar önce Stuttgart Bölge Mahkemesi, ağrı kesicilere “C vitaminin bağışıklığı güçlendirdiği” ifadesinin eklenmesini bilimsel ispatı olmadığı gerekçesiyle yasaklamıştı. Daha önce de USA’ da bu tür asılsız iddialar için ilaç şirketlerine milyar dolarlık cezalar kesildiğini biliyoruz. Bizde de vitamin ve besin destekleri palavralarla pazarlanıyor.
**
İznin Sağlık Bakanlığı tarafından verilmemesini USA’ da bu tür ürünlere ilaçlar gibi ruhsat verilmemesine yani Amerika özentisine bağlıyorum.
Oysa tablet, kapsül veya şurup şeklinde dönüşen bu ürünleri birer ilaç olarak görmek gerekir.
Bana göre bunlar eczanelerde ve doktor reçetesiyle satılmalıdır çünkü adı besin desteği olan bu ürünlerin çok ciddi sağlık problemlerine yol açtığı bilinmektedir.
Bizde bu tür ürünlerin yarattığı sağlık problemleri hakkında maalesef yeterli bir bilgi yoktur, oysa bunlar ciddi şekilde araştırılsa ve kayıt tutulsa durumun ne kadar vahim olduğu görülecektir. Biz sadece zaman zaman medyaya yansıyan zayıflama hapı, protein tozundan ölenlerle ilgili haberlerle bu tür olumsuzlukları öğreniyoruz.
Burun yarattığı sorunlar çok ama çok ciddidir. New England Journal’ de yayınlanan yeni bir araştırmada USA’ da her sene 23 bin kişinin besin destekleri yüzünden acile başvurmak zorunda kaldıklarını ve bunların 2.154’ünün hastaneye yatırılmalarının icap ettiği bildirildi.
American Association of Poison Control Centers de vitamin ve besin desteklerinin zehirlenme merkezlerine yapılan başvuruların ilk 25 sebebi içinde yer aldığı, American Cancer Society de bunların özellikle kanser için kemoterapi ve ışın tedavisi gören hastalar için çok riskli oldukları uyarısını yapıyor. Consumer Reports da yeşil çay ekstresi, kafein tozu, akonit gibi desteklerden kesinlikle kaçınılmasını istiyor.
USA’ da piyasada 85 binden fazla besin desteği var ve FDA’ da bunlarla ilgili çalışan sayısı ise sadece 25. Besin destekleri için ilaçlarda olduğu gibi etkili ve emniyetli olduklarını ispatlayan araştırmaların olması gerekmiyor. Besin destekleri pazarı USA’ da geçen sene 27.6 milyar dolara ulaştı ve bu küresel pazarın 2024’ de 10 misli artarak 278 milyar doları bulması bekleniyor.
Gelelim neticeye
Besin desteklerinin sağlık tavsiyesi ile tanıtım ve satılmaları doğru değildir. Etkinlik ve emniyetleri ispatlanmamış bu ürünlere Sağlık Bakanlığı’ nın ruhsat vermesi ve bunların da eczanelerde doktor reçetesiyle satılması gerekir.
Kaynaklar:
1. https://www.usnews.com/opinion/policy-dose/articles/2017-04-17/be-wary-of-dietary-supplements
