34 yaşında 6 aylık gebe kadının zatürree sonucu bebeği ile beraber vefat etmesi aileyi tanıyan tanımayan herkesi üzdü:
“Muhteşem Yüzyıl dizisinin yapımcısı Timur Savcı, 6 aylık hamile olan kız kardeşi Şule Savcı Damyan’ı kaybetti.
Ada isminde 2 yaşında bir kızı olan 6 aylık hamile Şule Savcı Damyan, 40 gün önce soğuk algınlığı şikâyetiyle İstanbul’daki Amerikan Hastanesi’ne kaldırıldı. Ancak 34 yaşındaki Şule Savcı Damyan, bebeğiyle birlikte dün öğle saatlerinde hayatını kaybetti. Genç kadının, akciğer yetmezliği nedeniyle hayatını kaybettiği açıklandı.”
Gebelerde zatürree
İnsanlık tarihi kadar eski bir hastalık olan zatürree, günümüzde dünyanın en gelişmiş ülkelerinde bile, düzinelerce antibiyotiğe, teşhis yöntemlerinin, hastane ve yoğun bakım imkânlarının artmasına rağmen sık görülen ve ölümlere sebep olan bir hastalıktır.
Yılda her bin kişinin 10-15’ inin zatürree geçirdiği varsayımına göre Türkiye’ de her yıl ortalama 750 bin kişinin bu hastalığa yakalandığı söylenebilir.
Zatürree her yaşta görülebilen bir hastalık olmakla birlikte, en çok küçük çocuklar ile yaşlılar ve altta yatan ciddi bir hastalığı olanlarda rastlanır.
Zatürree, hamilelerde gebelikle ilgili olmayan enfeksiyonların en sık görülenidir ve sağlıklı insanlara göre teşhis ve tedavisi bakımından birçok önemli farklılıkları vardır.
Gebe kadınlarda zatürree riskini artıran en önemli etken anne adayının “bağışıklık sisteminin zayıflaması” dır.
Gebelerde yardımcı T-lenfosit sayısı ve tabii öldürücü hücre aktivitesi, lenfosit üreme cevabı azalır; ayrıca fetüsün lenfositleri annenin bağışıklık cevaplarını baskılayabilir.
Bu değişikliklerin sebebi büyüyen fetüsün antijenik olarak farklı olduğu annesinin bağışıklık sisteminden etkilenmemsi için şarttır ama anneyi de enfeksiyonlara hassas hâle getirir.
Bazı “fizyolojik ve hormonal değişiklikler” de zatürree ihtimalini artırır.
Alt kaburgaların dışarıya doğru genişlemesi, göğsün enine çapının artması ve diyaframın 4 cm kadar yükselmesi solunum yolları salgılarının atılmasını zorlaştırır.
Gebelikte artan hormonlar (progesteron, koryogonadotropin, alfa-fetoprotein, kortizol) hücresel bağışıklığı baskıladığı gibi bazılarının mikropların üremelerini hızlandırabilmesi de mümkündür.
Gebelikte akciğer bağdokusu içindeki sıvının artması da akciğer hasarı ihtimalini artırır.
Gebelerde zatürreenin teşhisi zor olabilir
Gebelerde akciğer röntgeni ve özellikle tomografi gibi tetkiklere x-ışınlarının bebeğe zarar vermesi endişesinden dolayı hemen başvurulmaması zatürreenin teşhisinin gecikmesine sebep olabilir.
Zatürree şüphesinin kuvvetli olduğu durumlarda annenin karnı kurşun bir gömlekle örtülerek akciğer röntgeni istenebilir; zira teşhisin gecikmesi gebeliği, anneyi ve bebeği ciddi risklere maruz bırakabilir.
Hastalığın erken teşhisi düşük, erken doğum, bebeğin doğum tartısı düşüklüğü, solunum yetersizliği gibi komplikasyonların önlenmesi bakımından çok önemlidir.
Gebelik zatürreesinde solunum yetersizliği ihtimali yüksektir ve bu durum gebelikte meydana gelen anatomik ve hormonal değişikliklerden dolayı gözden kaçabilir.
Zatürree ve solunum yetersizliği erkenden fark edilip gerekiyorsa mekanik vantilasyon ve doğru antibiyotiklerle tedavi edilmediğinde ölümlere sebep olabilir.
Son senelerde altta yatan ciddi hastalıkları olan kadınların daha çok gebe kalmaya başlamaları hamilelikte zatürree görülme oranlarını artırmıştır.
Kanser, romatolojik hastalıklar, astım, anemi, organ nakli, AİDS… gibi hastalıklar ile kortizon kullanımı gibi bağışıklığın baskılanmış olduğu durumlarda zatürree hem daha sık görülür ve hem de daha ağır seyreder.
Bunlarda zatürreenin etkeni de çoğu zaman sağlıklı insanlarda hastalık yapmayan çeşitli fırsatçı mikroplar’ dır.
Bağışıklığı baskılanmış kişilerde zatürreenin tedavisi çok zordur ve mutlaka etkene yönelik olmalı ve antibiyotikler gelişigüzel kullanılmamalıdır.
Gereksiz ve yanlış uygulanan antibiyotikler mikropların bu ilaçlara direnç kazanmasına yol açar, bu da zatürreelerin tedavisinde çok ciddi problemler yaratır ve ölüm ihtimalini artırır.
Gebe kadın zatürreeden neden ölür?
Genç bir gebe anne adayının zatürreeden ölmesi seyrek rastlansa da mümkündür.
Ölüm riskini artıran etkenler şöyle sıralanabilir:
BİR: Teşhisin ve dolayısıyla da tedavinin gecikmesi
İKİ: Uygun antibiyotik tedavinin yapılmaması
ÜÇ: Ağır zatürree (iki taraflı, nekrozlaşma ile beraber, hızla ilerleyen)
DÖRT: Zatürree komplikasyonları: Solunum yetersizliği, kana mikrop karışması (septisemi), apseleşme, ampiyem.
BEŞ: Annenin altta yatan ve bağışıklığı baskılayan hastalığı veya kortizon veya immunsüpresif ilaç kullanıyor olması
ALTI: Antibiyotiklere dirençli mikropların yol açtığı zatürree
YEDİ: Annenin ileri yaşı; sigara, alkol veya madde bağımlılığı
Gelelim neticeye
Gebelerde ateş, öksürük, balgam, yan ağrısı, nefes darlığı gibi şikâyetler olduğunda zatürree ihtimali düşünülmeli ve muayene bulguları da destekliyorsa akciğer röntgeni çektirmekte gecikilmemelidir.
Zamanında teşhis edilen zatürreede uygun antibiyotiklerle tedavi ile hastalık hiçbir komplikasyona yol açamadan başarı ile tedavi edilebilir.
Antibiyotik seçiminde ilacın etkinliği yanında fetüse olan muhtemel zararları da dikkate alınmalıdır.
