Evsel katı atıkların kaynağından ayrıştırılmış olarak toplanması benim hala gözü kara bir yerel yönetici bulamadığım istisnai projelerimden biridir. Dünkü yazımda da teorik olarak başlangıcını yaptığımız gibi, her geçen gün bir adım daha yaklaşmakta olduğumuz küresel ısınma, kaynakların etkinliği ve verimliliği, ekonomiklik, kent ve çevre estetiği, aile ekonomisi vb. bir çok açıdan artılarıyla dolu olan bu proje hakkında biraz daha ayrıntıya girmek istiyorum.
1. Atıkların Tanımlanması
Bir değer ödeyerek alınan maddi varlıkların işe yaramadığı veya fonksiyonununu yitirdiğinin düşünülüp çöpe atılan ekonomik olarak ömrünü yitirmiş cam, metal, plastik, tekstil vs gibi metaryallere ATIK denir.
Bir ürün elde etmek için ihtiyaç duyulan ve o ürünün üretilmesiyle vasıf değiştiren ve ekonomik olarak değerini yitirmiş, özü ve/veya cevheri alınmış çoğunlukla kimyasal maddelere A(R)TIK denir.
Katı atıklar ise kullanılmasından bir yarar duyulmayan, ya da toplumun çıkarları gereği ortadan kaldırılmalarında zorunluluk görülen maddelerdir.
Atıkların değerlendirilmesi ise, bir değer ödeyerek satın aldığımız ve sonda da artık işimize yaramadığını düşünüp çöp diye sokaklara bıraktığımız kağıt, cam , metal, plastik, organik, tekstil v.s. gibi materyallerin sokağa bırakıldıktan sonraki serüvenine ise atıkların değerlendirilmesi süreci denir.
Katı Atıkların Ayrışmış Olarak Kaynağından Toplanması Projesinin Tanımı:
Bir değer ödeyerek satın aldığımız ve sonda da artık işimize yaramadığını düşünüp çöp diye sokaklara bıraktığımız kağıt, cam , metal, plastik, organik, tekstil v.s. gibi materyallerin sokağa bırakılmadan kaynağından, (ev veya işyerinde) modüler toplama kutularına ayrşımşı olarak atılması, bu ayrışmış atıkların da yine karıştırılmadan yerel yönetim biriminin veya ilgili şirketin taşıma araçlarıyla değerlendirme/ işleme istasyonlarına kadar taşınması projesidir.
Projenin kapsamı, insanoğlunun atığı (çöpü) modüler kutulara bilinçli bir şekilde ayrışmış olarak atması bilincinin yerleştirilmesinden atık işleme istasyonlarına kadar taşınmasını kapsamaktadır.
Katı atıklar atığın bulunduğu ülkenin veya baz alınan bölgenin özelliklerine göre değişmektedir. Gelişmiş veya gelir düzeyi yüksek yerlerdeki katı atıklar daha çok cam, plastik sentetik ve organik maddelerdir. Oysa ki gelişmemiş veya gelir düzeyi düşük bölgelerin katı atıkları daha çok organik ve plastik maddelerdir.
Buradan bir ülkenin veya bir bölgenin veya bir hane halkının çöplerinin analiz edilmesiyle o bölgenin veya kişi/kişilerin gelir düzeyini öğrenebiliriz.
Atıkların Değerlendirilmesi, özellikle ve öncelikle katı atıkların daha kaynağında ayrışmış olarak toplanarak bunların değerlendirilmesi sürecidir.
Burada tanımlama yaparken öncelikle yapılması gereken hedeflerin belirlenmesidir. Bu durum, projenin başarısı için büyük ölçüde önem taşır. Kentte beledi halkın (yerel halkın) projeyi desteklemesi ya da projeye sahip çıkması genellikle bu projenin başarısında birincil etkendir.
2. Atık Türleri:
– Organik ve İnorganik atıklar
– Cam atıklar
– Plastik atıklar
– Metal atıklar
– Kağıt atıklar
3. Kirlilik Türleri:
a) Toprak Kirliliği
Organik – İnorganik atıklar, Cam atıklar, Plastik atıklar, Metal Atıklar, Kağıt atıklar.
Çeşetli yollarla taşınan bir diğer önemli kirlilik faktörü “inorganik atıklar”dır. Bu tür kirlilik büyük ölçüde sanayi tarafından üretilir ve yetersiz ya da mevcut olmayan arıtma sonucu sulara karışır. Bunlar genellikle ağır metal olarak adlandırılan civa, kurşun kadmiyum gibi maddelerdir. İnorganik kirlilikler yeterli miktarda seyreltik olmadıkları durumda sudaki canlıların ölümüne yol açtıkları gibi özellikle balık ve diğer deniz canlılarının vücutlarında birikerek insan sağlığını da tehlikeye sokmaktadırlar.
b) Su Kirliliği
Su kaynaklarının kirlenmesine neden olan evsel ve endüstriyel atık ve artıklar. Kağıt, cam , metal, plastik, tekstil v.s. gibi materyallerin sokağa bırakıldıktan sonraki serüvenine ise atıkların değerlendirilmesi süreci denir.
Katı atıklar atığın bulunduğu ülkenin veya baz alınan bölgenin özelliklerine göre değişmektedir. Gelişmiş veya gelir düzeyi yüksek yerlerdeki katı atıklar daha çok cam, plastik sentetik ve organik maddelerdir. Oysa ki gelişmemiş veya gelir düzeyi düşük bölgelerin katı atıkları daha çok organik ve plastik maddelerdir.
Buradan bir ülkenin veya bir bölgenin veya bir hane halkının çöplerinin analiz edilmesiyle o bölgenin veya kişi/kişilerin gelir düzeyini öğrenebiliriz.
Atıkların Değerlendirilmesi, özellikle ve öncelikle katı atıkların daha kaynağında ayrışmış olarak toplanarak bunların değerlendirilmesi sürecidir.
Burada tanımlama yaparken öncelikle yapılması gereken hedeflerin belirlenmesidir. Bu, projenin başarısı için büyük ölçüde önem taşır. Kentte beledi halkın projeyi desteklemesi ya da projeye sahip çıkması genellikle bu projenin başarısını belirler.
Kirleticilerin Sınıflandırılması
Organik Kirleticiler
Mikrobiyolojik Kirleticiler
Radyoaktif Kirleticiler
Isısal Kirleticiler
c) Hava Kirliliği
– Havadaki (atmosferdeki) toz, duman, çeşitli gazlar, su buharı kurum v.b. yolaçtığı kirliliklerdir.
Asit yağmurları
Nükleer serpinti,
Zehirli atıklar,
Kurşun kirliliği,
Asbest kirliliği,
Gürültü kirliliği
Hava kirliliği insan sağlığını bozarak bireylerin moral, sosyal ve ekonomik durumlarını etkilediği gibi verimliliği düşürerek ülke ekonomisini de etkiler.
Ülkemizde motorlu araç kirliliği diğer kirlilik kaynaklarına göre daha az bir orana sahip olsa da bu oranların Avrupa ülkeleriyle karşılaştırıldığında (kişi başına düşen otomobil sayısı Avrupa’dan az olsa da) yine de bizdeki kirletme oranları daha yüksektir.
Batı ülkelerinde kurşunsuz benzin devlet tarafından sübvanse edilerek diğer benzin çeşitlerinden daha ucuza satılırken, ülkemizde bu konuda hiç bir teşvik uygulanmamaktadır.
4 – Atıkların Değerlendirilmesinde Belediyelerin Rolü
Belediyelerin halka en yakın yönetimler olarak görülmesinden dolayı atıkların değerlendirilmesine katılımın en iyi şekilde gerçekleşebilmesi için belediyelerin ön ayak olması etkinlik ve verimliliğin yüksek olmasını sağlar.
Özellikle son yıllarda halkın yerel yönetimlere katılması geniş bir kapsamda ele alınmaktadır. Yani sadece belediyelerin yönetsel kararlarına değil de aynı zamanda yerel hizmetlerin sunumuna katılmaları da gündeme gelmiştir. Yine bu olay 1996 yılında yapılan Habitat İstanbul zirvesinin ana teması olmuştur.
Atıkların değerlendirilmesinde belediyelerin hareket noktası olması bu tür çalışmaların yerel halkın da yoğun olarak katılımını gerektirdiğinden belediye kararlarına karşı kent insanı daha bağlı olacaktır. Bu vatandaşların aidiyet duygusunu artıracak denetim mekanizmalarının etkinliğini artıracaktır.
Özellikle katı atıklar yalnızca toplanma değil, ayrıca imha ve ıslah süreçleri bakımından da bir takım sorunlar sergilemektedirler. Kentsel alanlarda çöpler genel olarak, belirlenmiş bazı açık alanlarda toplanmaktadır. Bu durum alanları kullanılamaz hale getirdiği gibi rüzgar ve su hareketlerine bağlı olarak çevre alanlarını da tehdit etmektedir.
Yarın da, en etkin atık değerlendirme yöntemlerinden birisi olarak önereceğim, atıkların kaynağından ayrıştırılmış olarak toplanması sürecini ele almak ümidi ile esen kalınız efendim.
Not
Bu yazı, http://www.bilgiagi.net, http://www.bilgievreni.com, http://www.gazetecanik.com, http://www.balikesirbirlik.com http://www.kamudanhaber.com, http://www.haberanaliz.net, http://www.siyasalforum.net, http://www.gunesgazetesi.net, http://www.gercekgazete.web.tr, http://www.ahmetfidan.com ile, Gerçek Gazete, Balıkesir Demokrat, Halkın Sesi, Güney Marmara Yaşam ve Fatsa Güneş gazetelerinde yayınlanmaktadır. Yazarın izni olmaksızın başka hiçbir yayın organında kaynak veya dipnot göstermeksizin kısmen veya tamamen alınamaz, çoğaltılamaz.
