“Dün Fransız’ın bakırı, bugün Kanadalı’nın altını; değişmeyen tek şey toprağımızın acısıdır.”
Türkiye’nin coğrafyası, yalnızca dağlarıyla, ovalarıyla değil; aynı zamanda acı dolu hafızasıyla da zengin bir ülke. Balıkesir’in Balya köyü bu hafızanın en derin izlerini taşır. Bir zamanlar Fransızların bakır için göz diktiği bu topraklar, bugün Kanadalı şirketlerin altın hırsıyla yeniden yaralanıyor.
Balya’nın Acı Mirası!
1876’da Fransızlar Balya’da madenciliğe başladı. 1892’de kurulan Société Anonyme Ottomane des Mines de Balia-Karaïdin şirketiyle üretim daha da arttı. Fakat bu artışın bedelini köylüler ödedi: Tarım alanları verimsizleşti, sular zehirlendi, insanlar hastalandı.
1939’a kadar süren üretim, dünya ekonomik kriziyle durdu. 1940’ta maden devletleştirildi. Bugün hâlâ Akçay’ın kıyısında, bakır taşları parıldar; sömürünün paslı hatıraları gibi.
Tazminat Gerçeği!
Kayıtlara göre, o dönemde madenlerde ölen işçilerin ailelerine 85 kuruş tazminat ödenmişti. Ancak Balya köylüsünün bu ödemelerden faydalanıp faydalanmadığı hâlâ belirsiz. Yani ödenen bedel, yalnızca kâğıtlarda kaldı.
Bugün Kanadalılar!
Aradan geçen yüzyıllara rağmen tarih tekerrür ediyor. Kazdağları’nın eteklerinde bu kez Kanadalı şirketler altın için siyanürle doğayı tehdit ediyor. Yarın halk aynı soruyu soracak:
“Bize tazminat ödeyecekler mi?”
Son Söz:
Bir zamanlar Fransız, şimdi Kanadalı… Ama değişmeyen şey şu: Yabancıların doymak bilmez iştahı ve işbirlikçilerin suskunluğu.
.
Evet, topraklarımız çok zengin. Mustafa Kemal Atatürk bu zenginliği 100 yıl önceden görmüştü ki Etibank’ı kurdu.
Toprağın altında Türk halkının ziyneti saklıdır. O ziynet çıkartılıp Etibank’a yatırılıyordu.
Hikaye işte bu.
Bizim gönlümüz de zengin ki ziynetimizi veriyoruz yaban ellere!
Ve içim kıyılıyor şimdi.
Ormanlarımız, şehirlerimiz ve Gelibolu’da ki şehitlerimiz kundaklanıyor.
Emperyalistlerin o uğursuz sözü hâlâ kulaklarımızda çınlıyor:
“Türkiye, Türklere bırakılmayacak kadar zengin bir ülkedir.”
Ama tarih sizi affetmeyecek.
Yazık…
Hem de çok yazık!
Emine Pişiren / Akçay
Kaynak:
_ https://youtu.be/Wm6kmLpCsA0
_ Dr.Eşref Atabey. 2018. Suyun Hikayesi. 615s
