Karakterimiz bizimle doğmaz. Çevreden etkilendiğimiz ölçüde belirlenir. Yalnız sabit kalmaz. Dönme dolap gibi, döndükçe bir taraftan ses gelirken, hayata bakışı farklı değerler alacaktır.
Dönme dolap, yaşanılan hayata aittir. Döndükçe iyi ve kötü özelliklerini ortaya koyma şansı belirir. Dönme işlemi kişiyi ilgilendirse dahi, toplumsal özellik kazanmış olur. Fakat dönme dolapta insanların hayat anlayışı, hangi yöne dönük olduğu belli olmaz. Çünkü hangi yöne dönük olarak döndüğü belli değildir. Ancak bireysel kaldığında, kendi içsel etkinliğini ve başkalarına karşı duruşunu sergiler.
Dönme dolap yüzünü batıya ve doğuya döndüğünde, farklı özelliklerle çatışır. Dönme hızına bağlı kalacak olan toplumsal algı yeteneği etkisiz hâle gelebilir. Olayda üç aşama vardır. İlk aşama hazırlık aşamasıdır. Bu aşamada başkalarını etkileme pozitiftir. Farkındalık artar. Çevresel etkilere uygun terimlerle olay tanımlanır.
Dönme dolabın ikinci aşamasına göre toplumsal davranışlar belirlenir. Toplum batıya veya doğuya döndürülürse karakterlerini ona göre uyarlayacaktır. Yalnız batıya uygunluk göstermişse, doğuyla çatışacaktır.
Fakat yaşantısını dönme dolap gibi sürdürenler, son aşamada batıya dönerse batının dilini kullanıp mesajını verecek, doğuya dönerse doğunun diliyle gereğini yapacaktır.
Dönme vizyonuna sahip toplumun yönetimden sorumlu bürokratları, davranışlarıyla benimsenmeyecek öngörülerde bulunacaktır. Fakat farkında olmadıkları, yönlerinin dönük olduğu, batı veya doğu diliyle verdikleri mesajların hiçbirinin hükmü kalmayacaktır.
Toplumda dönme dolap insanları, yargılayacak ve kenara koyacaktır.
Dönme dolabın dilini kullanan bile yüzünü döndüğü yöne göre şekil alacağı için, toplum yine aldatılmış olacaktır.
Toplumu dönme dolaba benzeten ve ona göre davranış göstermesini sağlayanların ışıkları sönmeye mahkumdur. Çünkü bu durum, toplumu dalgalar arasına itmek gibidir. Buna da kimsenin hakkı yoktur.
Toplumsal karakterler, çevresel etkilerin kendine uyanını alıp kendine mal edecektir. Bundan dolayı, hukuk ve adalet anlayışıyla, özgürlüğünü devam ettirecektir.
Hasan TANRIVERDİ
