“ Delilik, birçok şeyi başarılı bir şekilde çok hızlı düşünmek veya bir şeyi özellikle çok düşünmektir. ” Voltaire
Deli Veli tanıtmak istediğim bir kitap aslında. Ancak; “Deli” sözcüğü, Deliliğe Övgü kitabını anımsatır bana her zaman.
Evet evet haklısınız! Aklınıza, yüzyıllar önce yaşamış bir filozofun, düşünce ve eylemleriyle dünyanın aydınlanmasına büyük katkısı olan düşünürlerden biri olan Erasmus’un geldiğini biliyorum. (1469-1536)
Deliliğe Övgü ile kimsenin dillendiremediği ancak; Avrupa’nın her köşesinde var olan, toplumsal, dinsel, ahlaki çarpıklıkları gözler önüne serer Erasmus.
Bundan 500 yıl önce, aydınların ve aykırı düşünenlerin engizisyon mahkemelerinde yargılandığı, idam sehpalarına çıkarıldığı, yakıldığı dönemde yazmıştır bu ünlü kitabını Erasmus
Deli Veli (*) romanına gelince…
Daha önce beğeniyle okuduğum Sudaki İzler Anı Romanı, Bulanık Suyun Balıkları Öykü kitaplarından sonra bu dünyada olup bitenleri anlatan ve yol gösteren bu romanı tanıtmak istiyorum sizlere.
“Deli Veli’nin özgürlük mücadelesi, görünmeyen güçler tarafından yok edilmeye çalışılmasına rağmen, yılmadan direnmeye devam etmesinin öyküsüdür.” diyerek tanımlar kitabın önsözünde romanını yazarımız.
Başkahraman Veli, deli değildir gerçekte. Ancak; çevresinde gördüğü, yaşamında tanık olduğu yanlışlıkları görmezden gelemeyen çalışkan öğrenci, duyarlı bir vatandaştır. Aykırı sözleriyle, savaşımcı yapısıyla dikkatleri üzerinde toplar ve rektörün onayıyla hastaneye sevk edilir. Sonunda da istenilen olur, deli raporuyla üniversiteden atılır.
İlginç bir kişidir Veli. Onun dünyası yalnız kendine ait değildir. O herkes için yaşamakta, olan biteni görüp başkalarının sorunlarını sahiplenmektedir. Örneğin:
Sokaktaki simitçinin kazancının azlığına, ailesini nasıl geçindireceğine dertlenmeden edemez.
“ Adam belki ekmek bile alamıyor, satamadığı simitlerle karnını doyuruyor.” diyerek onun için üzülür.
Kimi zaman ise, ülkenin doğal varlıklarını düşünerek, işsizliğin nedenlerine anlam veremez bir türlü:
“Ülkemiz büyük ve çok zengin; geniş ve verimli toprakları olan, bol madenleri bulunan, üç tarafı denizlerle çevrili, her güzelliğe sahip, ama bu ülkenin insanları böyle perişan mı olmalı? ”der.
60 yaşlarındaki mahalle komşusu Rıza Dayının; “ Her şey Allah’tan, demek ki o insanların nasibi bu kadarmış!” kabullenişine;
“ Hayır, Dayı bu perişanlık Allah’tan değil. Allah kulları arasında ayrıcalık yapar mı? Ayrıcalık onun adaletine yakışır mı? Sen az yiyeceksin, sen çok yiyeceksin der mi? ” diyerek körü körüne inanca teslim olunmaması gerektiğini vurgular.
Kendi köklerinden uzaklaştırılmış, yabancı dillerin egemenliğiyle dili yozlaştırılmış, öz değerlerine yabacılaştırılmış toplum için de üzgündür:
“ Toplumun dilini yozlaştırıp, kültürünü, folklorunu, geçmişini ve gelecek düşüncesini ortadan kaldırdın mı o toplum körleşir.” der.
Kalkınmada; okulun, eğitimin, özelikle kızların okutulmasının gerekliliğine inanır. Okutulmayan kızlar için uyarıda bulunur:
“ Tüm çocuklarımız; özellikle kızlarımız mutlaka okuyup bilinçli ve kültürlü olmalıdır.” der.
Öte yandan; toplumun diğer yarısını oluşturan kadının, toplumdaki yeri ve öneminden söz eder:
”Bir ülkenin gelişmesi ve kalkınması annelerle olur. Tüm toplumun bilinçli ve olgun yetişmesini sağlayan temeldir.” diyerek.
Tüm bu söylenenler delilik olabilir mi?
Veli’nin, deli olup olmadığını merak eden komşuları Hanife Teyze:
“ Oğlum, sana ‘deli’ diyorlar, niye diyorlar ki? ” sorusuna verdiği yanıt:
“ Teyze, ben karanlığa mum yaktığım için deli diyorlar.” diyerek açıklar gerçeği.
Bu tanıtıcı örnekleri çoğaltmak istemiyorum! Daha fazlasını merak ediyorsanız, kitabı okuduğunuzda görebilirsiniz.
Esat Yavuztürk’ün yazdığı Deli Veli romanı okunmayı hak eden bir kitap.
Esat Yavuztürk; kimdir derseniz? Erzincan’ın Kemaliye ilçesinin bir köyünde 1933 yılında dünyaya gelen;
Umut Peşinde, Bulanık Suyun Balıkları, Garip Hasan, Sudaki Halkalar, Emekçinin El Kitabı, Özgürlüğe Çağrı Destanı ve Deli Veli adlı basılı kitapların yazarıdır.
Esat Yavuztürk’ün emeğine, kalemine sağlık.
Değerli yazarımıza; yeni kitaplar üreteceği, nice sağlıklı yıllar diliyorum.
Fazilet ÖZKAN POR
08 /02 / 2022
(*) Deli (?) = Veli (!) : Esat Yavuztürk, Dorlion Yayınları
