Vitamin, mineral, antioksidan, balık yağı ve benzeri, bağışıklığı güçlendirdiği, yaşlanmayı geciktirdiği veya hastalıkları önlediği ileri sürülen ilaçların alınmasının faydasız olduğunu savunuyorum.
Bu ilaçlardan biri de D vitamini.
Hiç şüphe yok ki D vitamini sağlıklı yaşamanın olmazsa olmazlarından ama bu herkesin mutlaka “ilaç” olarak D vitamini alması gerektiği manasına gelmiyor (1).
Sağlıklı beslenen ve her gün öğle vakti 15-20 dakika derisinin güneşle temasını sağlayan biri yeterli D vitamini alıyor demektir.
Bugün gereksiz D vitamini kullanılmasının zararlarını ortaya koyan iki yeni araştırmadan bahsedeceğim.
D vitamini kemikleri korumuyor
Bu araştırmalardan biri, menopoz sonrası dönemde D vitamini desteği alınmasının ”kemik dansitesi” veya “kemik dayanıklılığını” düzeltmediğini gösteriyor (2).
230 menopoz sonrası dönemdeki 75 yaş altı 230 kadın üç gruba ayrılarak birinci gruptakilere “düşük doz” (her gün 800 Ünite D vitamini), ikinci gruptakilere “yüksek doz” (ayda iki defa 50 bin Ünite D vitamini) ve üçüncü gruptakilere ise “plasebo” yani boş ilaç verildi.
Çalışmanın başında hepsinin de D vitamini seviyeleri birbirine yakındı ve %20 mg seviyesinde idi.
Bir sene sonra yüksek doz grubunun ortalama D vitamini seviyesi %42 mg, düşük doz grubunun %27 mg ve plasebo grubunki ise %18 mg olarak bulundu.
Yüksek doz grubunda kalsiyum emiliminin yüzde 1 arttığı, düşük doz grubunda yüzde 2 ve plasebo grubunda ise yüzde 1.3 azaldığı tespit edildi.
Bu neticelere rağmen üç grup arasında osteoporoz yani kemik erimesi olarak bilinen hastalığın riskini gösteren “kemik mineral dansitesi” veya “trabeküler kemik skoru” bakımından bir fark bulunmadı.
Üç grup arasında “düşme sayısı”, “kas fonksiyonları”, “kas kitlesi” ve “egzersiz kabiliyeti” bakımından da bir fark yoktu.
Araştırmacılar, menopoz sonrası dönemdeki kadınlarda kan D vitamini seviyesini %30 mg veya üzerine çıkarmanın faydası olduğu gösteren bir delil bulunmadığını ve düşük veya yüksek doz tedavinin D vitamini seviyesi yüzde 30 altında olan kadınlarda kemik ve kaslara faydasının plasebodan farklı olmadığını bildiriyorlar.
Araştırmanın başı olan Wisconsin Üniversitesi’ nden Dr. Karen Hansen “Yüksek doz D vitamini almanın bir faydası yok. D vitamini seviyeniz %20 mg ve üzerinde ise bu yeterlidir ama düşükse günde 400-600 Ünite alınabilir” diyor (3).
D vitaminin obez çocuklara da faydası yok
Bir başka araştırma da D vitaminin obez çocuklara kalp sağlığı ve diyabet riski bakımından bir faydası olmadığı gibi kolesterol ve trigliserit seviyelerini de artırabileceğini gösteriyor.
Mayo Kliniği uzmanları tarafından gerçekleştirilen çalışma Pediatric Obesity isimli dergide yayımlandı (4).
Araştırma, D vitamini eksikliğinin obeziteyle ilgili kardiyo-vasküler hastalıklar, ensülin direnci gibi komplikasyonlarını önlemek veya ilerlemesini durdurmak amacıyla günlük alınması istenen miktarın 5-10 misli “yüksek doz” D vitamini tavsiye edilmesinin doğru olup olmadığını belirlemek maksadıyla tertip edildi.
Yaşları 13-18 arasında olan 19 obez çocuğa 3 ay süreyle yüksek doz D vitamini (her ay 100 bin Ünite) verildikten sonra bunların başlangıçta ortalama 56 olan kan D vitamini seviyesinin 87’ ye çıktığı belirlendi.
Buna karşılık vücut ağırlığı, vücut kitle endeksi, göbek çevresi, kan basıncı ve endotel fonksiyonunu gösteren akımla aracılı genişlemenin (flow-mediated dilatation=FMD) değişmediği, kolesterol ve trigliseritlerin arttığı tespit edildi.
Fazla D vitamini zararlı
D vitamininin fazla alınması “D hipervitaminozu” adı verilen bir klinik tabloya yol açıyor.
Bu tabloda, iştahsızlık, halsizlik, sinirlilik, kusma, kas zayıflığı, kabızlık, aşırı su kaybı, kulak çınlaması, tansiyon yükselmesi, ritim bozukluğu gibi belirtiler görülüyor.
Uzun süreli D vitamini yüksekliği böbrek taşı, böbrek hasarı, böbrek yetersizliğine de sebep olabiliyor.
Şunu unutmayın ki D vitamininden zengin besinleri (balık, yumurta, peynir, karaciğer, mantar) ne kadar fazla yerseniz yiyin D hipervitaminozu gelişmesi mümkün değildir!
Gelelim neticeye
Her iki araştırma da gelişigüzel D vitamini alınmasının bir faydası olmadığını gözler önüne seriyor.
Sağlıklı yaşamak için eczaneye gidilmesine gerek olmadığını, sağlıklı yaşamanın ilaçlarla değil adam gibi beslenerek mümkün olduğunu bir kere daha hatırlatıyorum.
Kaynaklar
2. http://archinte.jamanetwork.com/article.aspx?articleid=2422066
3. http://well.blogs.nytimes.com/2015/08/10/older-women-vitamin-d-supplements/?ref=health&_r=1
4. http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/ijpo.12059/abstract
5. http://www.healthline.com/health/hypervitaminosis-d#Symptoms2
