Bir milletin ulaştığı medeniyet çizgisi şehirlerinin görüntüsüyle doğrudan orantılıdır.’ İnandığım bu deyişi yıllardır yazıp söylerim. Bugün izninizle bu sözü ‘Bir milletin ulaştığı medeniyet çizgisi çöp kutularının durumuyla doğrudan orantılıdır’ şeklinde değiştiriyorum.
Malum bizde çöp kutularının durumu genelde içler acısıdır. Kutular çeşit çeşittir. Tenekeleri, plastikleri vardır. Ancak değişmeyen parametre etrafta dökülen çöp artıkları, sinekler ve pis bir kokudur.. Bahtsız, diğer bir deyişle sahipsiz kedi ve köpeklerimiz bu durumdan pek memnundurlar. Bitişik nizam apartmanlaşmış mahallelerimizde çöp kutuları yoktur. Çöpler plastik poşetlere sarılmış olarak kaldırıma bırakılır veya üst katlardan aşağı atılır. Bir kısmı patlamış ve çöpler etrafa dağılmıştır.
Bizler bunları kanıksadığımız için bakar geçeriz. Ancak ekli resimlerdeki çöp kutularını görenler isyan ederler ve ‘niçin biz böyle yapamıyoruz’ derler. Medeni yerleşimlerde el alem, hijyene, temizliğe, görselliğe önem vermiştir. Kutular hermetiktir. Diğer bir deyişle koku çıkartmazlar, ‘Bal dök yala’ dedirtircesine temizdirler.
İşte benim seçkin yöneticilerimize yıllardır anlatmak istediğim kentsel çağdaşlık budur. Kentsel katı atık toplama sisteminden başlayan bu durum bir zihniyet aşamasıdır. Bu anlayış kentsel hayatın her kademe ve ölçeğinde sizi kucaklar.
‘Çağdaş Çevre’ böyle yakalanır. ‘Marka Şehir’ böyle olunur.
Kuzey Italya daki bu örnekten daha ileri kentsel çöp toplama sistemleri de vardır. Sokaktaki menfezlere bıraktığınız katı atıklar kanalizasyon gibi bir şebeke ile yerin altından 70km/h hızla çöp toplama merkezlerine çekilir. Menfezler gübre yapılması için yiyecekler, geri dönüştürülecek kağıtlar ve yakılacak çöpler için genellikle üç adettir. Yanma sonucu açığa çıkan enerji ise bölgesel ısıtmaya ve elektriğe dönüştürülür.
Yıllarca Istanbul Belediye Başkan Adaylıklarımda ‘Çağdaş Cadde’ başlığıyla sizlere tanıtmak istediğim ekli resimde görülen ileri kentsel altyapı sistemlerinin artık gelişmiş ülkelerde halkın kullanımına verildiğini görüyoruz. Istanbullular beni Başkanlığa seçselerdi şimdi Istanbul’un çöp toplama sistemi bu resimlerde görülen şekillerde olacaktı. Eminim Kadir Ağabey’im de bu konuda bir şeyler düşünüyordur.
Buraya kadar konuyu kent ölçeğinde irdeledim. Bir de global ölçekten bakarsak katı atık meselesinin çağımızın önemli bir çevre sorunu haline geldiğini ve günlük kentsel katı atık deşarjının korkutucu bir hacıma ulaşmış olduğunu görürüz.
