Kendi küçük, sesi büyük sipsi, kamıştan yapılıyor…
Bu konunun ustaları var, Teke Yöresinin Başkenti Burdur’da yaşıyor bu yapım ve seslendirme ustaları.Burdur ilimiz merkezinde 01 Eylül 1954 tarihinde kurularak, Muharrem Tuncel’in sahipliğinde günlük ve ofset tekniğiyle yayınlanan 60.yayın yılı içindeki Yenigün Gazetesinin 01 Şubat 2014 tarih ve 18 bin 168
sayılı nüshasındaki haberlerden biri,”Sipsi ustası Hüseyin Demir 24 bin sipsi üretti” başlığını taşıyordu.Bu haberde yer alanlar değişik ortamlarda kayıtlara geçmeliydi.Bu noktadan hareket ederek, söz konusu haberin detayına bakıyorum:
43 yıldır müzikle uğraşan, 54 yaşındaki Hüseyin Demir, atölyeye dönüştürdüğü dükkanının üst katında.1977 yılından bu yana sipsi üretiyor. Nefesli bir THM çalgısı olarak bilinen sipsiyi geliştirerek, ülke geneline hatta yurtdışına taşımak için büyük gayret gösteriyor..
1977 yılından bu yana 24 bin sipsi ürettiğini anlatan Hüseyin Demir, sipsi için gerekli olan kamışları Fethiye, Manavgat ve Gazipaşa ilçelerinden temin ettiğini söylüyor.Sipsinin ana maddesi olan kamışın çok kaliteli olması gerekiyor.Bu kamışların temininden sonra hazırlığının 5 kalıbın ölçülerinde kesme işlemi gerçekleştiriliyor.
Daha sonra bu kamışlar perde aralıklarına göre delinip sipsiyi ekleme yapılıyor.Bir sipsinin yapımı yaklaşık 10 dakika sürüyor.Ses perdesine göre 13 santimetreden, 24 santimetreye kadar sipsi yapabildiğini ifade ediyor Hüseyin Demir.
Sipsi yapım ve seslendirme ustası Hüseyin Demir, sipsi yapımında kullanılan delici şişi tornaya dönüştürdüğünü ve bundan dolayı üretimin hızlı şekilde gerçekleştirilebildiğini anlatıyor. Sipsiye başta çevre il ve ilçelerden olmak üzere Türkiye’nin bir çok kenti ve yurtdışından ilgi gösterildiğini belirten Demir;”Özellikle İsveç, İsviçre, Almanya ve Japonya’dan talep oluyor. Buralardaki müzik mağazalarına 200-300’lük partiler halinde gönderiyorum. Satışlarımı, internet üzerinden de yapabiliyorum” diye konuşuyor.
Sipsiyi geliştirmek amacıyla özellikle son 4 yıldır yoğun bir çalışma içine girdiğini, bu kapsamda sipsiyi hüseyni ve hicaz makamlarında çalınabilecek şekilde geliştirdiğini söyleyen Hüseyin Demir;”Sipsinin boyutları biraz değişti ama sonuçta dünya sazlarıyla da çalınabilir hale gelmesi için önemli bir adım atmış olduk”diyerek çalışmaları hakkında bilgi vermeye devam ediyor.
Sipsinin modern şekilde sunumunu yapabilmek amacıyla bu enstrümana uygun ahşap bir kılıfı(case) yaptığını, kılıfı yapabilmek için uzun süre uğraştığını anlatan Hüseyin Demir;”Bu kılıfın özellikle menteşesini bulabilmek için çok çabaladım.En sonunda bu işlerle uğraşan bir arkadaşımdan temin ettim.Şimdi talebe göre sipsi kılıfı imalatı da yapıyorum.Görsellik ve sunum açısından önemli bir konu” bilgilerini aktarıyor.
Tek parça veya iki parça olabilen sipsilerin iki parçalı olanlarının daha kullanılışlı ve yaygın olduğunu, sesin çıkmasını sağlayan ağızlık kısmına “cukcuk”,gövde kısmına da “gödlek” dendiğini, üstte 5,altta 1 olmak üzere toplam 6 delik bulunduğunu,ses alanının yaklaşık 1 oktav olduğunu,diğer nefesli çalgılarda olduğu gibi sipside de akort yapılamadığından değişik boyda sipsilerin kullanıldığını öğreniyoruz.
Sipsinin daha çok bir eşlik çalgısı olduğunu, gurbet havaları, zeybek, Teke havaları gibi ezgiler çalınırken cura, bağlama, üç telli ,kabak kemane gibi çalgılarla güzel bir uyum oluşturulduğunu açıklamalarının sonunda yer veriyor Sipsi yapım ve seslendirme ustası Hüseyin Demir.
***
