Haydarpaşa Garı Yanarken!

HAYDARPAŞA GARININ TARİHÇESİ

İstanbul’un Anadolu’ya ve Orta Doğu’ya açılan ilk kapısı (garı) olan Haydarpaşa gar binası inşaatına devrin Osmanlı Padişahı II.Abdülhamit (1842-1918) döneminde 30 Mayıs 1906 tarihinde tamamlanarak hizmete girmiştir.Binanın bulunduğu havaliye (sahaya) Selimiye Kışlası’nın yapımında büyük emeği geçen Padişah III. Selim’in paşalarından Haydar Paşa’nın adı verilmiş ve bundan sonra bu yere yapılan binada bu adla anılagelmiştir.

Binanın inşaatı “Anadolu-Bağdat Şirketi” adı altındaki bir Alman şirketi tarafından gerçekleştirilmiş ayrıca şirketin genel müdürlüğünü yapmakta olan Hüknen ismindeki Alman’ın teşebbüsüyle garın önüne bir mendirek inşa edildiği gibi Anadolu’dan gelecek ve Anadolu’ya gidecek vagonların ticari eşyasını tahmil ve tahliye (yükleme-boşaltma) edebilecek kudrette tesisler ve silolarda yapılmıştır.

Binanın mimari proje etüd safhasında çok çeşitli etüdler yapılmış ancak iki Alman mimarı olan OTTO RITTER ve HELMUTH CONU tarafından hazırlanan proje yürürlüğe girmiştir. İnşaat sırasında projede bazı değişiklik ve sadeleştirmeler yapılarak bugünkü haliyle tatbik edilmiştir. Binanın inşaatında Alman ustalar ile birlikte İtalyan taş ustalarıda çalışmıştır.

Gar binası başlangıçta 2525 m2 alana kurulmuş ve bugünkü kapalı kısımları ile birlikte 3836 m2’lik bir alana yayılmıştır.

Binanın mimari tarzı “NEO-KLASİK ALMAN MİMARİSİ” stilindedir. her biri 21 m uzunluğunda 1100 adet suya karşı izole edilmiş ahşap kazık üzerine inşa edilmiştir. Bu kazıklar buharlı şahmerdan ile çakılmıştır.Strüktürü bu kazıklara teşkil eden kazık ızgarası üzerine yapılmıştır. Taşıyıcı sistemi çelik karkas olup döşeme sistemi ise putrelli volta döşemedir.

İnşaatta 2500 m3 lefke taşı, 13000 m3 beton, 1140 ton demir, 520 m3 kereste, 19000 metre sert ağaç ve 6200 m2 arduvaz çatı kaplaması kullanılmıştır.

I.Dünya Savaşı’nda Anadolu’ya sevk edilmek üzere gar binasında depolanan cephaneler 6 eylül 1917 günü yapılan bir sabotaj sonucu infilak ederek muazzam bir yangın çıkarmış, gar binası yangın ile birlikte garda harekete hazır bekleyen ve gara girmekte olan cephane ve asker dolu çok sayıda vagonda bu arada yok olmuştur.
Bu sabotaj sonucu binanın çatısı imha olmuş ve diğer bölümleri de hasara uğramıştır. Bu hasarı akabinde yapılan bazı onarım ve değişikliklerle gar binası ve çatısı bugünkü görünümünü almıştır.

15 Kasım 1979 tarihinde ise, Haydar Paşa mendireğinin biraz açığında, akaryakıt yüklü “INDEPENDENTA” adlı tankerin diğer bir gemi ile çarpışması sonucu meydana gelen şiddetli patlama ve hararetten binanın “O LINNEMAN” usta tarafından gerçekleştirilmiş olan çok değerli kurşunlu vitrayları hasara uğramış ve bu olaydan sonra derhal aslına uygun olarak onarılmıştır.

Hizmete açılışından beri çok büyük çapta bir restorasyon geçirmemiş olan gar binası Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları ilgili yetkililerince eski eserleri koruma ve kurtarma çabasında gösterdikleri teşebbüs sonucu 1976 yılında geniş çapta onarıma alınarak 1983 yılı sonunda dört dış cephe ile iki kulenin restorasyonları tamamlanmıştır.

Son Güncelleme (Cuma, 26 Mart 2010 23:33)