İnsanların bazı alışkanlıklarını değiştirmeleri oldukça çok zor. Ben de neredeyse 25 yıldan beri Berber Necdet’ e tıraş oluyorum. Dükkanı İdealtepe’ de. Şimdi oturduğum yerse oraya 30 kilometre kadar uzak, buna rağmen bir türlü değiştiremiyorum berberimi. Burası bildiğimiz klasik küçük bir mahalle berberi. Dükkanda üç adet tıraş koltuğu var; kardeşleri Mehmet ve İbrahim de ağabeylerinin yanında çalışıyorlar. Son birkaç yılda dükkanda önemli değişiklikler yaptı Necdet. Koltukları, aynaları, mobilyaları değiştirdi, klima taktırdı, televizyonu yeniledi, bilgisayar aldı. Bir de herkesin görebileceği yere ‘Sigara içmediğiniz için teşekkür ederim’ yazan şık bir levha astı.
Çünkü Necdet birkaç yıldan beri astım tedavisi görüyor ve sigara dumanından çok etkilendiğini söylüyor: ‘Sigara dumanı çok dokunuyor, öksürük yapıyor, gıcık oluyor, geceleri nefesim daralıyor, uyuyamıyorum’ diye yakınıyor bana.
Necdet haklı. Sigara dumanı içen kadar içilen ortamda bulunanları da etkiliyor. Dumanaltı olmanın uzun vadede, akciğer kanserinden kalp hastalıklarına ve felçlere kadar pek çok ölümcül hastalık riskini artırması dışında, astım, bronşit, amfizem ve kalp hastalığı olanlar dumandan aşırı derecede rahatsız oluyorlar.
Yeni Sigara Kanunu çıkıyor
Yeni Sigara kanunun gündemde olduğunu yazan haberleri okuyunca berberim Necdet’ i hatırladım. Gazetelerin yazdığına göre, kanun teklifi yasalaşırsa kamu hizmet binalarının, koridorları dahil olmak üzere her türlü eğitim, sağlık, ticaret, sosyal, kültürel, spor, eğlence ve benzeri amaçlı özel hukuk kişilerine ait olan binaların kapalı alanlarında sigara içilemeyecek. Taksi hizmeti verenler de dahil olmak üzere, kara yolu, demir yolu, deniz yolu ve hava yolu toplu taşıma araçlarında sigara içme yasağı getiriliyor.
Bu kanun teklifinin bir an önce yürürlüğe girmesini gönülden destekliyorum tabii ki. Gelişmiş ülkelerde bırakın herkesin kullandığı ulaşım araçlarını ve lokanta, banka, sinema… gibi kapalı alanları, açık havada bile sigara içilmesine izin verilmiyor. Futbol stadyumları, açık hava tiyatroları…gibi yerler de yasak kapsamında. Çünkü, sigara kapalı alanlarda olduğu gibi, açık alanlarda da rahatsız ediyor içmeyenleri.
Yasak kadar eğitim de şart
Elbette bir sorunu yasak ve ceza yerine eğitimle çözmek daha doğru, ama birçok durumda olduğu gibi sigara içiminde de hiç değilse şimdilik ceza şart. Çünkü, tiryakiler sigara içmeyi özgürlük sayarlar.
İçtikleri sigaradan etraflarında bulunanlar etkileniyormuş, zarar görüyormuş, umurlarında bile olmaz. Uyarmaya kalktığınızda da ‘Sana ne, memlekette özgürlük var; sigara içmeme karışamazsın’ diye de efelenirler. Oysa, bir kimsenin başkasına zarar vermeye hakkı var mıdır, böyle özgürlük olur mu?… düşünmezler.
Adalet Bakanı Mehmet Ali Şahin bile ‘Vatandaşımızın zaten elinde bir sigarası kaldı. Ona da fazla müdahale etmeyelim.’ dedikten sonra sanırım fazla söze gerek kalmıyor.
Necdet zor durumda
Yeni kanunla ilgili çok hassas bir nokta var ki o da şu: Şayet bir kanunu çıkartır, ama onu uygulayamazsanız, meselâ bundan önce olduğu gibi adam ‘Sigara içmek yasaktır’ levhasının altında püfür püfür sigarasını içer ve kimse de ona ses çıkarmazsa, vatandaşın kanuna güveni sarsılır.
Bir de kanun teklifinden anladığıma göre bizim Berber Necdet’in dükkanı kamusal alan değil; kanun kapsamına girmiyor. Öyle olsa bile Necdet dükkanına saç sakal tıraşı olmaya gelen müşterilerine nasıl olur da ceza kesebilir veya kestirebilir? O müşteri bir daha o dükkana hiç uğrar mı?
Aynı şekilde müdürü, şefi, patronu, amiri… sigara içen çalışanların da işi zor.
Tasarıda bunlar için de bir tedbir var mı acaba ?
Necdet ne yapmalı sizce?
