Antioksidanların kanser gelişimini önlemek bir yana tümörün büyümesini ve ölümü hızlandırdıklarının ortaya çıkaran araştırmadan alınması gereken pek çok dersler var (1).
Araştırmada elde edilen sonuçların insanlar tarafından alınan miktarlarda gerçeklemesi ve antioksidan doz
u arttıkça tümör büyümesi ve ölümlerin hızlanmasının altını çizmek gerekir.
Araştırmaya göre antioksidanlar, doğrudan kansere yol açmıyorlar; tümör gelişimini önleyen p53 proteininin yapımını azaltarak etkili oluyorlar.
Bu, antioksidanlardan en büyük zararı göreceklerin, kanser riski yüksek veya pre-kanseröz (kanser öncüsü) lezyonları olan kişiler olduğu anlamına geliyor.
KOAH’ lılarda kanser riski yüksek
KOAH’ lılarda hem akciğer hem diğer organ kanserleri daha fazla görülür.
BİR: KOAH’ lıların yüzde 90’ ı uzun süre sigara içmiş oldukları için başta akciğer olmak üzere kanser riskleri de yüksek olan kişilerdir; bunlarda pre-kanseröz lezyonların bulunma ihtimali çok fazladır.
İKİ: KOAH olanlarda akciğer kanseri riski, sigara tiryakisi olup da KOAH’ ı olmayanlara göre çok daha yüksektir.
ÜÇ: Asetilsisteinin en fazla ve yaygın kullanıldığı hasta grubu da KOAH’ tır.
KOAH-akciğer kanseri ilişkisi, her iki hastalığın oluşumunda bir numaralı etkenin sigaraya olmasına, KOAH’ ta akciğerlerin temizlenme mekanizmasının bozulmuş olmasının sigaranın kanserojen etkisini artmasına, KOAH ve akciğer kanserine yatkınlığın aynı genler tarafından belirleniyor olmasına bağlanırdı.
Bu yeni araştırma, KOAH’ lılarda akciğer kanseri ve diğer kanserlere fazla rastlanmasının sebeplerinden birinin de asetilsistein kullanılması olabileceğini düşündürüyor.
Asetilsistein nedir?
Bu araştırmada kullanılan iki antioksidandan biri E vitamini, diğeri ise asetilsistein.
E vitaminini herkes bilir; anlatmaya gerek yok.
Asetilsistein adı fazla duyulmamış olabilir ama solunum yolları hastalıklarında çok sık kullanılan bir ilaçtır.
Asetilsistein, ilaç olarak antioksidan etkilerinden ziyade balgam söktürücü, balgam yumuşatıcı ve balgam atılmasını kolaylaştırıcı özellikleri için kullanılır.
Solunum yollarındaki muküse etki eden ilaçlar genel olarak “muko-aktif ilaçlar” olarak bilinir; kendi içlerinde ekspektoran, mukoregülatör, mukolitik ve mukokinetikler olarak ayrılır.
Asetilsistein ne işe yarar?
Bu ilaçlar, genellikle KOAH, astım, kistik fibrozis, bronşektazi, pnömoni gibi koyu, yapışkan ve fazla miktarda sekresyonla birlikte olan hastalıklarda kullanılan ilaçlardır.
Amaç, koyu ve yapışkan olduğu için hasta tarafından çıkarılamayan veya zorlukla çıkarılabilen salgıların daha kolay çıkarılmalarını sağlamaktır.
Antioksidan, anti-enflamatuar ve sürfaktan yapımını ve salgılanmasını uyarıcı etkileri olduğu da bilinen bu ilaç esas olarak ‘mukolitik’ özelliği için tercih edilir.
Bu ilacın hastalıkların tabii seyri üzerine önemli hiçbir etkileri yoktur; balgam çıkarmakta zorlanan ve balgamları çok koyu ve yapışkan olan hastalarda belirli bir süre kullanılabilir.
Ben bu durumlarda en etkili tedavinin hastanın bol su içmesi olduğuna inanır ve hastalarıma da bunu tavsiye ederim.
Hastalarının büyük çoğunluğu astım ve KOAH olan bir göğüs hastalıkları uzmanı olarak bir senede yazdığım mukolitik ilaç sayısının 10 (on)’ u geçmediğini söylersem bu ilaçların benim için önemini belki daha iyi anlatmış olurum.
Asetilsistein bulunan ilaçlar
Ülkemizde eczanelerde asetilsistein ihtiva eden pek çok ilaç vardır (2).
Bunlar Acetylcystein, Act, Alles, Asist, Astein, Bronpax, Cinetix, Exsistin, Extal, Mentonex, Mentopin, Miratta, Mucinac, Mucocure, Mucolator, Mucomax, Muconex, Mukolatin, Mukozero, NAC, Oxxa, Traktus, Xpecto’ dur.
Bir ilacın 23 farklı firma tarafından üretilip satılıyor olması tüketiminin –dolayısıyla da bilinçsizce kullanımının- ne kadar çok olduğunun bir göstergesidir.
Bu ilaçların solüsyon, efervesan tablet, granül, kapsül, şase, ampul formları vardır.
Efervesan tabletlerde fazla miktarda sodyum bulunabileceğini ve bunun da kalp krizi, felç ve ölüm riskini artırabileceğini de hatırlatırım (3).
Gelelim neticeye
BİR: Antioksidanların sağlıklı insanlar tarafından ilaç olarak alınması gereksiz olduğu gibi zararlı da olabilir.
İKİ: Gıdalarımızda yeteri kadar antioksidan vardır ve bunların mâkûl miktarda yenmesi yeterlidir.
ÜÇ: Antioksidanlar özellikle kanser riski yüksek olanlarda, sigara içenlerde kanserin büyümesini ve ölümü hızlandırabilir.
KOAH’ lılara asetilsistein vermek kansere davetiye olabilir.
DÖRT: Asetilsistein ve diğer tüm balgam söktüren ilaçların tedavi edici bir etkileri olmadığı gibi, bunların semptomatik tedavide de işe yaradığını gösteren yeterli delil yoktur.
BEŞ: Antioksidan olarak taze sebze ve meyveyi, asetilsistein yerine de bol sıvı almak daha faydalı ve üstelik de risksizdir.
KAYNAKLAR
